Osman Bayder. El-Hidâye: Bir Fıkıh Metninin Hanefî Geleneğe Etkisi. İstanbul: Hacıveyiszade İlim ve Kültür Vakfı Yayınları, 2020, 195 sayfa.

Yıl 2021, Cilt: 60 Sayı: 60, 235 - 239, 21.06.2021

Abdullah Bardakcı

https://doi.org/10.15370/maruifd.953762

Cited By: 1

Öz

Klasik eserlerle olan irtibatımız arttıkça klasiklerin nasıl klasikleştiği konusuna olan ilgi ve merakımız da derinleşiyor. Özellikle Hanefî fıkıh literatürünün klasik hüviyetini kazanmış bazı örnekleri, sâir kitaplardan daha fazla ilgi görmüş, birçok çalışmaya konu olmuştur. Mâverâünnehir bölgesi fakihlerinden Ali b. Ebî Bekir el-Merğînânî’nin (ö. 593/1197) el-Hidâye şerhu Bidâyeti’l-mübtedî isimli eseri de üzerine şerh, haşiye, ta‘lîk türlerinde yüzün üzerinde çalışma yapılmış bir klasiktir. Osman Bayder, el-Hidâye: Bir Fıkıh Metninin Hanefî Geleneğe Etkisi adlı kitabında Merğînânî’nin meşhur eserinin kendinden sonraki Hanefî geleneğe etkisini incelemektedir. Kitap üç bölümden oluşmaktadır. Kitaptaki yol haritasını ve izlenen yöntemi bölümler özelinde açıklayan detaylı bir giriş bölümü barındırmayan eserin “Öz Söz”ünde yazar, kitaptaki hedefini ve kitabın inceleme alanını şöyle belirtmiştir: “Bu çalışma Hidâye’nin Hanefî literatürü açısından önemini ve sonraki döneme etkisini incelemektedir” . Birinci Bölüm’de standart bir âlim biyografisinin aktarımı yerine Merğînânî’nin yer aldığı gelenekten, içinde bulunduğu ilmî çevreden bahsedilmiş ve mezhep içindeki konumu ile içtihat derecesi tartışılmıştır. Bu bölümde müellifin hayatına dâir kitabın iddiasını desteklemeyecek bilgilerin bulunmaması kitap için artı olsa da Merğînânî’ye ait eserlerin tamamının burada verilmemesi eksiklik olarak değerlendirilebilir. Ayrıca bazı eserlerin zikredildiği yerde Merğînânî’nin Muhtârâtü’n-nevâzil isimli eseri sehven Muhtârâtu’z-Ziyâdât olarak verilmiştir. Zira kaynaklarda Merğînânî’ye böyle bir eser nispet edilmemektedir. Yazar bu bölümde, Merğînânî’nin Hanefî füru fıkhı açısından konumunu tartıştıktan sonra onun mezhebin usulündeki önemini de önemli usul ve kelam kitaplarının aktarım silsilelerini inceleyerek göstermeye çalışmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hidaye, hanefi, fıkıh