TÜRKİYE’DE SOSYAL GİRİŞİMCİLİK VE GELİŞİM SÜRECİ

Yıl 2024, , 164 - 185, 26.01.2024

Ülkü Neslihan Aktaş , Erdal Akdeve

https://doi.org/10.14783/maruoneri.1414236

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmanın temel amacı Türkiye’de sosyal girişimciliğin mevzuat ve politikalar çerçevesinde gelişimini incelemek ve mevzuatın sosyal girişimcilik üzerindeki etkilerini değerlendirmektir. Türkiye’deki sosyal girişimcilik faaliyetlerinin mevcut durumu ve tarihsel gelişiminin incelenmesi amacıyla durum çalışması yöntemi kullanılmış ve doküman analizi yapılmıştır. Doküman analizi aşamasında Mevzuat Bilgi Sisteminin yanı sıra Kalkınma Planları ve Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programları ile kooperatif, vakıf ve derneklere ilişkin mevzuat detaylı bir şekilde incelenmiştir. Araştırma sonucunda son 10 yıl içinde politika belgelerine dahil edilen sosyal girişimciliğin somut yasal mevzuata dayandırılamaması sebebiyle üst politika belgelerindeki yerini kaybetmeye başladığı tespit edilmiştir. Bu araştırma öncelikle Türkiye’de sosyal girişimciliğin mevzuat ve politika kapsamında gelişimine yönelik bütünsel bir çerçeve ortaya koymaktadır. Buna ek olarak araştırma kapsamında öne sürülen kar amacı gütmeyen şirketlere yönelik detaylar sosyal girişimciliğin gelişimine somut bir öneri sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

sosyal girişimcilik, sosyal girişim, doküman analizi, Kar amacı gütmeyen şirket

SOCIAL ENTREPRENEURSHIP in TÜRKİYE and ITS DEVELOPMENT PROCESS

Öz

The main purpose of this research is to examine the development of social entrepreneurship in Türkiye within the framework of legislation and policies, and to evaluate the effects of legislation on social entrepreneurship. A case study method was used to examine the current state and historical development of social entrepreneurship activities in Türkiye through conducting document analysis. For the document analysis, the Legislation Information System, as well as the Development Plans and Presidential Annual Programs, were thoroughly examined in terms of legislation related to cooperatives, foundations, and associations. As a result of the research, it was observed that social entrepreneurship, which has been included in policy documents in the last decade, has started to be removed from top-level policy documents due to the lack of legal framework. This research primarily provides a comprehensive framework for the development of social entrepreneurship in Türkiye within the scope of legislation and policies. In addition, the recommendations presented in the research for non-profit companies contribute concretely to the development of social entrepreneurship.

Anahtar Kelimeler

Social entrepreneurship, Social enterprise, document analysis, Non-profit company

Kaynakça

• Akdeve, E., & Aktaş. Ü. N. (2023). Sosyal Girişimcilik Ve İnovasyon. Koçak. A. (Ed.), Girişimcilik. Ankara Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi.
• Aktaş, Ü. N., Giderler, M. E., & Akdeve, E. (2023). Sivil Toplum Sektöründe Yeni Örgütlenme Modeli: Sosyal Girişimcilik. Öneri Dergisi, 18(60), 561-581. doi:10.14783/Maruoneri.1249069
• Arslan, M. (2022). Mazbut Vakıfların Tüzel Kişilikleri, Malları ve Tasfiyesi. Sakarya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 10(1), 123-138.
• Borzaga, C., Galera, G., Franchini, B., Chiomento, S. Nogales R., & Carini C. (2020). Social Enterprises and Their Ecosystems in Europe. Comparative synthesis report. Avrupa Komisyonu. https://europa.eu/!Qq64ny
• British Council, Türkiye, (2019). Türkiye’de Sosyal Girişimlerin Durumu. https://www.britishcouncil.org.tr/programmes/education/social-enterprise-research.
• Bornstein, D., & Davis, S. (2010). Social Entrepreneurship: What Everyone Needs To Know. Oxford University Press.
• Borzaga, C., & Defourny, J. (2001). Conclusions. Social Enterprises in Europe: A Diversity of Initiatives and Prospects. Borzaga, C. ve J. Defourny (Eds), The Emergence of Social Enterprise (ss.350-370). London and New York: Routledge.
• Çınar, O. (2016). Mazbut ve Mülhak Vakıflarda Galle "Gelir" Üzerinde Vakıf Evlatlarının ve Diğer İlgililerinin Hak Sahipliği ve İntifa Hakkı Hayrından Fazla Olan Mülhak – Vakıfların Aile Vakfına Dönüştürülmesi. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, 22 (3), 2016.
• Dacin, M. T., Dacin, P. A., & Tracey, P. (2011). Social Entrepreneurship: A Critique and Future Directions. Organization Science, 22(5), 1203-1213.
• Defourny, J., & Nyssens, M. (2006). Defining Social Enterprise. Social enterprise: At The Crossroads Of Market, Public Policies and Civil Society. M. Nyssens (Ed.), Social Enterprise (ss. 3-27). Routledge.
• Demirel, E. T. (2017). Sosyal Girişimcilik. Elazığ: Fırat Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi. Dernekler Kanunu, https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.5253.pdf
• Efeoğlu, H. G. (2023). Türkiye’de Sosyal Girişimciliğin Gelişimi ve Kurumsallaşma Önerileri. Bölgesel Kalkınma Dergisi, 01(02), 214-231.
• Ercan, S. (2016). Türkiye’de Sosyal Girişimcilik ve Yarattığı Etkilerin Değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Kaya, H. (2021). Mevzuatımızda Şirket Türleri ve Kuruluş-Tasfiye İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi. Turkish Business Journal, 2(3), 24-44.
• Kayıhan, Ş., Karaca, N., & Çetiner, A. E. (2014). Şirketler Muhasebesi. Ankara: Seçkin Yayıncılık. Kooperatifler Kanunu, https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.1163.pdf
• Mair, J., & Marti, I. (2006). Social Entrepreneurship Research: A Source of Explanation, Prediction, and Delight. Journal of World Business, 41(1), 36-44.
• Meçikoğlu, S. (2018). Türkiye’de Sosyal Girişimciliği Etkileyen Dinamiklerin Analizi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi.
• Mulgan, G., Tucker, S., Ali, R., & Sanders, B. (2007), Social Innovation: What It Is, Why It Matters and How It Can Be Accelerated. Working Paper, Skoll Centre for Social Entrepreneurship, Oxford.
• Nicholls, A. (2008). Social Entrepreneurship: New Models of Sustainable Social Change. OUP Oxford.
• Özcan, O. (2007). Türkiye’de Kooperatifçiliğin Tarihi Gelişimi ve Cumhuriyet Dönemi Kooperatifçiliği, (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi.
• Özdevecioğlu, M., & Cingöz, A. (2009). Sosyal Girişimcilik ve Sosyal Girişimciler: Teorik Çerçeve. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (32), 81-95.
• Park, C., & Wilding, M. (2013). Social Enterprise Policy Design: Constructing Social Enterprise in the UK and Korea. International Journal of Social Welfare, 22(3), 236-247.
• Polat, O. (2020). Etkinlik Teorisi Bağlamında Yerel Kalkınma Amaçlı Sivil Toplum Kuruluşlarında Sosyal Girişimciliğin İncelenmesi: Türkiye Örneği. (Yayınlanmamış doktora tezi]. İnönü Üniversitesi.
• Sengupta, S., & Sahay, A. (2017). Social Entrepreneurship Research in Asia-Pacific: Perspectives and Opportunities. Social Enterprise Journal, 13(1), 17-37.
• Sönmez, A., Arıker, Ç., & Toksoy, A. (2016). Dünya’da ve Türkiye’de Sosyal Girişimciliğin Gelişimi. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 17(37 Girişimcilik Özel Sayısı), 102-121.
• T.C. Ticaret Bakanlığı. https://esnafkoop.ticaret.gov.tr/haberler/genel-mudurlugumuzce-sosyal-kooperatifler-mevzuati-ve-iyi-uygulama-ornekleri-cali
• T.C. Ticaret Bakanlığı 2019-2023 Stratejik Planı. https://ticaret.gov.tr/data/51d557c6487c8e0f30a44f53/T%C4%B0CARET%20BAKANLI%C4%9EI%20STRATEJ%C4%B0K%20PLANI%202019-2023%20G%C3%BCncellenmi%C5%9F%20Versiyon.pdf
• Vakıflar Genel Müdürlüğü, Mülhak Vakıflar Bölge/İl/İlçe Dağılımı (2022). https://cdn.vgm.gov.tr/genelicerik/genelicerik_943_290519/23mulhak-vakiflarin-bolge-il-ilce-dagilimi-1707202.pdf
• Vakıflar Genel Müdürlüğü, Cemaat Vakıflarının Türlerine Göre İl/İlçe Dağılımı (2020). https://cdn.vgm.gov.tr/genelicerik/genelicerik_942_290519/1-cemaat-vakiflarinin-turlerine-gore-il--ilce-dagi.pdf
• Taş, H. Y., & Şemşek, İ. (2017). Türkiye ve Dünya’dan Sosyal Girişimcilik Örnekleri ve İstihdama Katkıları. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 6(16), 480-497.
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, (2013). Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018). https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/08/Onuncu_Kalkinma_Plani-2014-2018.pdf
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, (2018). On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023). https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/07/On_Birinci_Kalkinma_Plani-2019-2023.pdf
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, (2023). On İkinci Kalkınma Planı (2024-2028). https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2023/11/On-Ikinci-Kalkinma-Plani_2024-2028_17112023.pdf
• T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, (2014-2023). Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programları. https://www.sbb.gov.tr/yillik-programlar/
• T.C. İçişleri Bakanlığı Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğü, Dernek Sayıları, https://www.siviltoplum.gov.tr/dernek-sayilari
• T.C. İçişleri Bakanlığı Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğü, Sivil Toplum Strateji Belgesi Eylem Planı (2023-2027). https://www.siviltoplum.gov.tr/kurumlar/siviltoplum.gov.tr/PromoSlider/STKStr-ve-eylem-pln2022/Ek_1_Taslak_Sivil_Toplum_Strateji_Belgesi_ve_Eylem_Plani.pdf
• T.C. Ekonomi Bakanlığı, 2018-2022 Stratejik Planı. https://ticaret.gov.tr/data/5b921d6513b87613646656ac/Stratejik_Plan_2018_2022.pdf
• T.C. İçişleri Bakanlığı, (2022). Sivil Toplum Strateji Belgesi ve Eylem Planı 2023-2027. https://www.siviltoplum.gov.tr/kurumlar/siviltoplum.gov.tr/PromoSlider/STKStr-ve-eylem-pln2022/Ek_1_Taslak_Sivil_Toplum_Strateji_Belgesi_ve_Eylem_Plani.pdf
• T.C. Ticaret Bakanlığı, (2012). Türkiye Kooperatifçilik Stratejisi ve Eylem Planı 2012-2016.
• Tunar, A. (2020). Sosyal Girişimcilik ve Yasal Statü: Sosyal Girişimciler Üzerine Bir Araştırma. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi.
• Türk Medeni Kanunu, https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.4721.pdf
• Türk Ticaret Kanunu, https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.6102.pdf
• Türkiye Büyük Millet Meclisi, Dilekçe Komisyonu Sosyal Kooperatifçilik Kapsamında İsrafın Önlenmesine Yönelik Uygulamaların Araştırılması ve Yaygınlaştırılması Alt Komisyonu Tutanakları (2021). https://www5.tbmm.gov.tr/develop/owa/komisyon_tutanaklari.goruntule?pTutanakId=2832
• TÜSEV, (2018). Sosyal Kooperatifçilik: Yasal Mevzuat Açısından Avrupa Birliği Örnekleri ve Türkiye’deki Gelişmeler. https://tusev.org.tr/usrfiles/images/TUSEV_SosyalKooperatifBilgiNotuTR.08.11.18.pdf
• TÜSEV, (2012). Sosyal Girişimcilik Projesi, Türkiye’de Sosyal Girişimlerin Yasal ve Mali Altyapısının Güçlendirilmesine İlişkin Politika Belgesi. https://www.tusev.org.tr/userfiles/image/SG%20Yasal%20ve%20Mali%20Altyap%C4%B1%20Politika%20Belgesi-FINAL.pdf
• Uygur, D., & Franchini B. (2019). Social Enterprises and Their Ecosystems in Europe. Country Fiche: Turkey. Avrupa Komisyonu. https://europa.eu/!Qq64ny
• Vakıflar Kanunu, https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.5737.pdf
• Zahra, S. A., Gedajlovic, E., Neubaum, D. O., & Shulman, J. M. (2009). A Typology of Social Entrepreneurs: Motives, Search Processes and Ethical Challenges. Journal of Business Venturing, 24(5), 519-532.