TÜKETİMİN PARANORMALİ: GÖSTERİŞÇİ TÜKETİM VE PARANORMAL İNANÇ İLİŞKİSİ

Yıl 2018, , 167 - 186, 31.01.2018

Nurhan Tosun , Damla Karşu Cesur

https://doi.org/10.14783/maruoneri.vi.349988

Cited By: 2

Öz

Gösterişçi tüketim genel olarak bireyin
kendisini alt sınıflardan ayırmak ve ait olmak istediği üst sınıfa yaklaştırmak
amacıyla gerçekleştirdiği tüketim türünü ifade eder. Diğer bir deyişle,
gösterişçi tüketimde bireyin üst sınıfın tüketim kalıplarını taklit etmesi söz
konusudur. Bu çerçevede kişiyi bir anda varlıklı, başarılı, güçlü, seçkin veya
zevk sahibi bir bireye dönüştürme gibi birtakım gizsel güçlerin tüketim nesnelerine
atfedilmiş olduğu görülür. Benzer şekilde göstergeyi ele geçirerek, göstergenin
kimi zaman doğrudan kimi zaman ise rastlantısal olarak temsil ettiği güce de sahip
olunabileceği fikri paranormal inançlar bağlamında ele alınabilir.  Bu çalışma ise, gösterişçi tüketim nesnelerine
atfedilen söz konusu güce yönelik inanç ile paranormal inançlar arasında kökensel
olarak bir benzerlik kurar. Buradan yola çıkan araştırma gösterişçi tüketim
eğilimi ile paranormal inanç eğilimi arasında bir ilişkinin olup olmadığını
nicel olarak sorgular. Bu doğrultuda Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi’nde
313 katılımcı ile gerçekleşen araştırma, gösterişçi tüketim eğilimi ile
paranormal inanç eğilimi arasında pozitif yönlü bir ilişki tespit eder

Anahtar Kelimeler

Gösterişçi tüketim, gösterişçi tüketim eğilimi, paranormal inançlar, paranormal inanç eğilimi

THE PARANORMALITY OF CONSUMPTION: THE RELATIONSHIP BETWEEN CONSPICUOUS CONSUMPTION AND PARANORMAL BELIEFS

Öz

Conspicuous consumption
is a kind of consumption through which individuals approximate themselves to
upper class, which they dream to belong, while separating from lower classes.
In other words, individuals imitate the form of upper class’ consumption in
conspicuous consumption. In this context, some mystical powers such as
transforming a person into a wealthy, successful, powerful, elite or
sophisticated individual are attributed to the objects of consumption. Likewise,
the idea, referring that owning a sign means getting a grip of power
represented by that sign directly or by coincidence, can be considered in the
context of paranormal beliefs. Thus, this study makes an analogy between the
belief in the power of conspicuous consumption objects and the paranormal
beliefs, originally. From this point of view, this research analyzes
quantitatively the relationship between conspicuous consumption tendency and
paranormal belief tendency.
The research conducted with 313 participants from the Communication Faculty of Marmara University, found that there is a
positive correlation between conspicuous consumption tendency and paranormal
belief tendency

Anahtar Kelimeler

Conspicious consumption, conspicious consumption tendency, paranormal belief, paranormal belief tendency

Kaynakça

• Aarnio, K. ve Lindeman, M. (2005). Paranormal Beliefs, Education, and Thinking Styles. Personality and Individual Differences. 39,1227–1236.
• Arslan, M. (2004). Kişilerin Batıl İnanç Kaygı Düzeylerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 2 (6), 9-34.
• Arslan, M. (2010a). Seküler Toplumlarda Kutsal Arayışları: Geç Modern Dönemde Büyü-Din İlişkisinin Sosyolojik Analizi. İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(1), 195-210.
• Arslan, M. (2010b). Paranormal İnanç Ölçeğinin Türkçe Versiyonunun Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. İ.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(2), 23-40.
• Arslan, M. (2015). Postmodern Yeni Dinsel Kimlik ve Paranormal İnançlar. Milel ve Nihal: İnanç, Kültür ve Mitoloji Araştırmaları Dergisi, 12 (2), 55-72.
• Aslay, F., Ünal, S. ve Akbulut, Ö. (2013). Materyalizmin Statü Tüketimi Üzerindeki Etkisini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27(2), 43-62.
• Atak, H. (2011). Yetişkinliğe Aşamalı Geçiş: Beliren Yetişkinlik Tek Bir Ana Yol Mu?. Elementary Education Online, 10(1), 51-67.
• Atak, H. ve Çok, A. (2010). İnsan Yaşamında Yeni Bir Dönem: Beliren Yetişkinlik, Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 17 (1), 39-50.
• Aydın, G. ve Altuntaş, B. K. (2015). Y-Jenerasyonunda Sözsüz İletişim Yöntemi Olarak Gösterişçi Tüketim Kullanımıyla İlgili Deneysel Bir Çalışma. İletişim Çalışmaları Dergisi, 7, 110-131.
• Bagwell, L. S. ve Bernheim, B. D. (1996). Veblen Effects in a Theory of Conspicuous. American Economic Association, 86 (3), 349-373.
• Baudrillard, J. (2013). Tüketim Toplumu (6. baskı). (H. Deliceçaylı, Çev.). İstanbul: : Ayrıntı Yayınları.
• Belk, R. W. (1988). Possessions and The Extended Self. The Journal of Consumer Research. 15(2), 139-168.
• Blackmore, S. (1997). Probability Misjudgment and Belief in the Paranormal: A Newspaper Survey. British Journal of Psychology, 88, 683–690.
• Blackmore, S. ve Troscianko, T. (1985)‚ Belief in the Paranormal: Probability Judgments, Illusory Control and the ‘Chance Baseline Shift’‛. British Journal of Psychology, 76, 459-468.
• Bocock, R. (2014). Tüketim (4. baskı). (İ. Kutluk, Çev.). Ankara: Dost Yayınevi.
• Boğa, Ö. ve Başçı, A. (2016). Ağızdan Ağıza Pazarlamanın Gösterişçi Tüketim Üzerinde Etkisi. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 12(45), 463-489.
• Bressen, P. (2002). The Connection Between Random Sequences, Everyday Coincidences, and Belief in the Paranormal. Journal of Applied Cognitive Psychology, 16, 17–34.
• Can, A. (2014).SPSS ile Bilimsel Araştırma Sürecinde Nicel Veri Analizi (2. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Chaudhuri, H. R., Mazumdar, S. ve Ghoshal, A. (2011). Conspicuous Consumption Orientation: Conceptualisation, Scale Development and Validation. Journal of Consumer Behaviour, 10, 216–224.
• Childe, G. (2006). Kendini Yaratan İnsan (8. baskı). (F. Ofluoğlu, Çev.). İstanbul: Varlık Yayınları.
• Conklin, E. S.(1919) Superstıtıous Belief and Practice Among College Students. The American Journal of Psychology, 30 (1), 83-102.
• Çınar, İ. (2014). Ölüm Kaygısı ve Gösterişçi Tüketim Eğilimi. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi., 5, 89-104.
• Dag, I. (1999) ‚The Relationships among Paranormal Beliefs. Locus of Control and Psychopathology in a Turkish College Sample. Personality and Individual Differences, 26, 723-737.
• Doğan, A. ve Cebioğlu, A. (2011). Beliren Yetişkinlik: Ergenlikten Yetişkinliğe Uzanan Bir Dönem. Türk Psikoloji Yazıları, 14 (28), 11-21.
• Enlil, Z. M., Evren, Y. ve Dinçer, İ. (2011). Cultural Triangle and Beyond: A Spatial Analysis of Cultural Industries in Istanbul. Planning and Practice & Research, 26(2), 167-183.
• Frazer, J. (2004). Altın Dal 1 (4. Baskı). (M. H. Doğan, Çev.). İstanbul: Payel Yayınevi.
• Gallup, G. J. ve Newport, F. (1991)‚ Belief in the Paranormal among Adult Americans. Skeptical Inquirer, 15, 137-146.
• Gegez, E. (2005). Pazarlama Araştırmaları. İstanbul: Beta Yayınevi.
• Gianotti, L. R. R., Mohr, C., Pizzagalli, D., Lehmann, D. ve Brugger, P. (2001). Associative Processing and Paranormal Belief. Psychiatry and Clinical Neurosciences, 55, 595–603.
• Goode, E. (2000). Paranormal Beliefs: A Sociological Introduction. Prospect Heights. Illinois: Waveland Press.
• Greeley, A. (1975). The Sociology of Paranormal: A Reconnaissance. Beverly Hills CA: Sage.
• Gürer, S. Z. V. ve Gürer, M. (2017). Televizyonda Tasarlanan Hayatlar Ekseninde “Gösterişçi Tüketimin” Sunumu: Cesur ve Güzel Dizisi Örneği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(51), 1160-1173.
• Hız, G. (2011). Gösterişçi Tüketim Eğilimi Üzerine Bir Alan Araştırması. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3(2), 117-128. Hökelekli, H. ve Çayır, C. (2006). Gençlerin Din Değiştirip Hıristiyan Olmasında Etkili Olan Psiko-Sosyal Etkenler. Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi. 15(1), 23-46.
• Hürmeriç, P. ve Baban, E. (2012) Simmel, Veblen ve Sombart’ın Penceresinden Hedonik Tüketim: Ütopyada Negotium ve Otium. Global Media Journal, 2(4), 87-101.
• Kapferer, J. N. (2014). The Artification of Luxury: From Artisans to Artists. Business Horizons, 57, 371—380.
• Kaus, Wolfhard. (2010). Conspicuous Consumption and Race: Evidence From South Africa, Papers on Economic and Evolution. No: 1003: 1-31, https://www.db-thueringen.de/servlets/MCRFileNodeServlet/dby_derivate_00020502/Mpı-2010-02.pdf.
• Kongar, E. (1971). Toplumsal Değişme. Amme İdaresi Dergisi, 4 (1), 63-90.
• Köse, A. ve Ayten, A. (2009). Bâtıl İnanç Ve Davranışlar Üzerine Psikososyolojik Bir Analiz. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 3, 45-70.
• Kurtuluş, K. (2010). Araştırma Yöntemleri. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• Lange, R., Irwin, H. J. ve Houran, J. (2000). Top-Down Purifcation of Tobacyk's Revised Paranormal Belief Scale. Personality and Individual Diferences 29, 31-156.
• Lawrence, T. R. (1995). How many Factors of Paranormal Belief Are There? A Critique of the Paranormal Belief Scale. Journal of Parapsychology, 59, 3-25.
• Lindeman, M. ve Aarnio, K. (2007). Superstitious, Magical, and Paranormal Beliefs: An İntegrative Model. Journal of Research in Personality, 41, 731–744.
• Lindeman, M.. ve Aarnio, K. (2006). Paranormal Beliefs: Their Dimensionality and Correlates. European Journal of Personality, 20, 585–602.
• Mağgönül, Z. (2005). Teşvikiye-Nişantaşı: “Seçkin” Semtin “Seçkin” Sakinleri. İstanbul: Kitabevi.
• Marx, K. (2003). Kapital, 1.Cilt. (3. baskı). (A. Bilgi, Çev.). İstanbul: Eriş Yayınları.
• Morsünbül, Ü. (2013). Beliren Yetişkinler mi, Beliren Üniversiteli Yetişkinler mi? Risk Alma ve Kimlik Biçimlenmesi Üzerinden Bir İnceleme. Elementary Education Online, 12(3), 873-885.
• Musch, J. ve Ehrenberg, K. (2002). Probability Misjudgment, Cognitive Ability, And Belief in The Paranormal. British Journal of Psychology, 93, 169–177.
• Naresh, K. M. ve Birks, D. F. (2000). Marketing Research An Apllied Approach, Prentice Hall.
• O’cass, A. ve McEwen, H. (2004). Exploring Consumer Status And Conspicuous Consumption. Journal of Consumer Behaviour, 4(1), 25–39.
• Odabaşı, Y. (2013). Tüketim Kültürü, Yetinen Toplumdan Tüketen Topluma. (4. baskı). İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Orenstein, A. (2002). Religion and Paranormal Belief. Journal for the Scientific Study of Religion, 41, 301–311.
• Rattet, S. L. ve Bursik, K. (2001). Investigating the Personality Correlates of Paranormal Belief and Precognitive Experience. Personality and Individual Differences, 31, 433–444.
• Rice, T. W. (2003). Believe İt or Not: Religious and Other Paranormal Beliefs in The United States. Journal for the Scientific Study of Religion, 42, 95–106.
• Ritzer, G. (2000). Büyüsü Bozulmuş Dünyayı Yeniden Büyülemek. (Ş. S. Kaya, Çev.). Ayrıntı Yayınları: İstanbul.
• Ross, C. A. ve Joshi, S. (1992) Paranormal Experiences in the General Population. Journal of Nervous and Mental Disease,180, 357-361. Segal, B. ve Podoshen, J. S. (2012). An Examination of Materialism, Conspicuous Consumption and Gender Differences. International Journal of Consumer Studies. 1-10.
• Sinanoğlu, F. ve Sinanoğlu, A. (2012). 21. Yüzyıl Malatya’sında Batıl İnançlar. TÜBAR. 239-257.
• Sundie, J. M., Griskevicius, V., Vohns, K. D., Kenrick, D. T., Tybur, J. M. ve Beal, D. J. (2011). Peacocks, Porsches, and Thorstein Veblen: Conspicuous Consumption as a Sexual Signaling System. Journal of Personality and Social Psychology, 100(4), 664–680.
• Thalbourne, M.A. (1994) Belief in the Paranormal and its Relationship to Schizophrenia-Relevant Measures: A Confirmatory Study. British Journal of Clinical Psychology, 33, 78-80.
• Tobacyk, J. J. (2004). A Revised Paranormal Belief Scale. The International Journal of Transpersonal Studies, 23, 94–99.
• Tobacyk, J. ve Milford, G. (1983). Belief in Paranormal Phenomena: Assessment Instrument Development And Implications For Personality Functioning. Journal of Personality and Social Psychology, 44, 1029–1037.
• Torgler, B. (2003). It is About Believing: Superstition and Religiosity. Erişim 3 Eylül 2017, http://www.crema-research.ch/papers/2003-10.pdf. Veblen, T. (2005). Aylak Sınıfın Teorisi. (Z. Gültekin ve C. Atay, Çev.). İstanbul: Babil Yayınları.
• Williams, E., Francis, L.J. ve Robbins, M. (2007). Personality and Paranormal Belief: A Study Among Adolescents. Erişim 2 Eylül 2017, http://dx.doi.org/ 10.1007/s11089-007-0094-x.
• Wiseman, R. ve Watt, C. (2004). Measuring Superstitious Belief: Why Lucky Charms Matter. Personality and Individual Differences, 37, 1533–1541.