TÜRK BASIN TARİHİ İÇERİSİNDE DEMOKRAT PARTİ DÖNEMİ VE SANSÜR UYGULAMALARI-DEMOCRATIC PARTY ERA IN THE HISTORY OF TURKISH PRESS AND CENSORSHIP

Yıl 2012, Cilt: 10 Sayı: 37, 203 - 214, 12.07.2012

Barış Bulunmaz

Öz

Batı dünyası ile karşılaştırıldığında ikiyüz yıldan fazla bir zaman sonra Türk basın tarihinin başlangıcından söz etmemiz mümkündür. Öncelikli olarak Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküş dönemi içerisinde ilk gazeteler ortaya çıkmıştır, daha sonra ise Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulması ile birlikte farklı bir dönemin başlangıcına yönelik ilk tohumlar atılmıştır. Dönemsel olarak ve dönemin şartlarına bağlı bir süreç içerisinde değerlendirilmesi gereken Türk basın tarihi, kendi içinde birtakım siyasal ve sosyal gelişmeler ışığında birbirinden ayrışmaktadır. Her dönemin kendi içerisinde çeşitli farklılıkları ve dikkate değer gelişmeleri olmasına karşın, Türkiye Cumhuriyeti tarihi içerisinde oldukça önemli bir döneme tekabül eden ve çok partili sisteme geçiş sonrası ilk demokrasi ‘denemelerini’ içeren 1950-1960 dönemi, hem siyasi anlamda birçok gelişmeyi içerisinde barındırmakta hem de Türk basın tarihi için çok önemli gelişmelerin yaşandığı bir dönem olarak değerlendirilmelidir. Adnan Menderes başkanlığındaki Demokrat Parti’nin 10 yıllık bu dönem içerisinde basına karşı olan tutum ve davranışlarının, elindeki siyasi gücün artmasına paralel olarak gösterdiği değişkenlik ve basına karşı uygulanan sansür, bu çalışmamın ana konusudur. Buna bağlı olarak bu çalışmada, öncelikli olarak Türk basın tarihinde Demokrat Parti öncesine ait döneme ilişkin kısa bilgiler verilecektir. Daha sonra ise, 1950-1960 yılları arasındaki siyasi, sosyal ve ekonomik gelişmeler paralelinde Demokrat Parti’nin basına karşı olan uygulamaları üzerine incelemeler yapılacak ve sansür hareketlerine ilişkin değerlendirmeler ve analizler gerçekleştirilecektir.

-

When compared with the Western world; we could talk about the beginning of the history of Turkish press after more than two hundred years. Primarily; the very first newspapers have come on the scene in the Occupation and Partitioning Era of the Ottoman Empire, following that first slight movements of a different era were seen with the creation of Republic of Turkey. Turkish press, where should be considered in a process based on different periods and depending on the conditions of the period, dissociates within itself in the light of some political and social developments. Although every period has various differences and notable developments in itself, the 1950-1960 Era, which corresponds to a very important period in the history of Republic of Turkey and contains the very first democracy ‘attempts’ in transition period to multi-party system, both harbors numerous political developments and should be regarded as a period where considerable developments took place for the history of Turkish press. The main subject of my study is, in this period of 10 years Democratic Party’s, led by Adnan Menderes,  attitudes and behavior to the press, the change in parallel with increase in its political power and censorship against press are the main subjects of my study. Accordingly in this study, firstly brief information will be given regarding pre-Democratic Party Era in History of Turkish Press. Later, in line with the political, social and economic developments between 1950-1960, analysis and assessments will be made regarding Democratic Party’s enforcement to the press and censorship actions.

Anahtar Kelimeler

Türk Basın Tarihi; Demokrat Parti; Sansür-History of Turkish Press; Democratic Party;Censorship