TURİSTİK HALI VE DERİ MAĞAZALARI İLE SEYAHAT ACENTALARI ARASINDAKİ GÜNCEL SORUNLARI BELİRLEMEYE YÖNELİK NİTEL BİR ARAŞTIRMA: KUŞADASI VE SELÇUK ÖRNEĞİ

Yıl 2020, Cilt: 15 Sayı: 54, 610 - 643, 30.07.2020

Vedat Acar , Kağan Karaosmanoğlu Yiğit Can Şenbahar

Öz

Paket veya günübirlik turlarda halı, deri ve kuyum mağazalarından alınan komisyonlar, seyahat acentalarının ana gelir kaynakları arasında gösterilebilir. Fiyat kırarak tur satan bazı seyahat acentaları, halı, mücevher, deri gibi ürünlerin satıldığı mağazalardan aldıkları komisyonlarla, bu kayıplarını telafi etme yoluna gitmektedir. Ancak böyle bir durumda, seyahat acentaları ile mağazalar arasında kar ve zarar konusunda çeşitli sorunlar ortaya çıkabilmektedir. Bu noktadan hareketle gerçekleştirilen bu araştırmada, Aydın (Kuşadası) ve İzmir (Selçuk) bölgesinde faaliyette bulunan turistik mağazalar (deri ve halı) ile seyahat acentaları arasındaki sorunları, nitel bir yaklaşımla, yarı yapılandırılmış görüşme yöntemiyle ortaya koymak amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda öncelikle 02-03 Temmuz 2019 tarihlerinde Selçuk bölgesinde faaliyette bulunan 2 deri ve 1 halı mağazasından toplamda 5 mağaza yöneticisi-satış görevlisi ile yapılandırılmamış görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Bu görüşmeler neticesinde oluşturulan yarı yapılandırılmış görüşme soruları, 20  Temmuz – 03 Ağustos 2019 tarihlerinde Kuşadası ve Selçuk bölgelerinde faaliyette bulunan 4 deri ve 3 halı mağazasından toplamda 8 mağaza yöneticisine uygulanmıştır. Araştırma sonucunda, günümüzden 25-30 yıl öncesiyle kıyaslandığında seyahat acentalarının mağazalardan aldıkları komisyon oranlarının oldukça yüksek olduğu, mali açıdan mağazaları zorlayan seyahat acentalarına karşı mağazalar arasında işbirliğinin olmadığı ve mağazalarda standart bir etiket fiyatının uygulanmadığı ortaya koyulmuştur. Bunun yanı sıra, mağazaların karşı karşıya kaldığı sektörel tehditler arasında tekelleşmeye yönelen acentaların varlığı, el dokuma Türk halıcılığının yok olmaya yüz tutmuş olması ve mağazalar arasındaki çetin rekabet ortamı gösterilebilir.

Anahtar Kelimeler

Mağaza Komisyonları, Ayakbastı, Tekelleşme, Rekabet, Kuşadası, Selçuk, Nitel Araştırma

A QUALITATIVE RESEARCH ON DETERMINING CURRENT ISSUES BETWEEN TOURISTIC CARPET AND LEATHER SHOPS AND TRAVEL AGENCIES: THE CASE OF KUSADASI AND SELCUK

Öz

Commissions received from carpet, leather and jewellery shops in package or daily excursions, can be ranked among the main sources of income of travel agencies. Some travel agencies underselling their tour packages try to make up for their lost income by taking commissions from stores selling such products as carpets, jewellery, leather. However, under these circumstances, various problems may arise between travel agencies and tourist stores regarding the profit and loss. From this viewpoint, the problems between tourist stores (leather and carpet) operating in Aydin (Kusadasi) and Izmir (Selcuk) regions and travel agencies are aimed to reveal with a qualitative approach by using semi-structured interview method. In accordance with this purpose, firstly, on 02-03 July 2019, unstructured interviews were held with 5 store managers-clerks from 2 leather and 1 carpet stores operating in Selcuk region. The semi-structured interview questions created as a result of the unstructured interviews were applied to 8 store managers-clerks from 4 leather and 3 carpet stores operating in Kusadasi and Selcuk regions between July 20 and August 3, 2019. The research reveals that commission rates those travel agencies receive from tourist stores today are quite high as compared with 25-30 years ago; there are no cooperation among leather and carpet stores against travel agencies letting them trouble financially and that there is no standard tag price in those stores. Furthermore, existence of travel agencies trying to monopolize, disappearing of handmade Turkish carpets and fierce competition environment among tourist stores may be ranked as the industrial threats that the stores face.

Anahtar Kelimeler

Shop Commissions, Head Tax, Monopolization, Competition, Kusadasi, Selcuk, Qualitative Research

Kaynakça

• Acar, V. (2018). Uluslararası turistlerin davranışlarının incelenmesi: Türkiye’de rehberli turlara katılan turistler üzerinde bir araştırma. (Yayınlanmamış doktora tezi), Aydın Adnan Menderes Üniversitesi.
• Acar, V. & Tanrısevdi, A. (2019) Paket turlarda turist davranışlarının incelenmesi: İstanbul’u ziyaret eden Pakistanlı turistler üzerinde nitel bir araştırma, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (4), 3931-3957.
• Aguiar – Quintana, T., Moreno-Gil, S., & Picazo-Peral, P. (2016). How could traditional travel agencies improve their competitiveness and survive? A qualitative study in Spain. Tourism Management Perspectives, 20(4), 98-108.
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. & Yıldırım, E. (2007) Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı (5. Baskı). Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
• Ap, J. & Wong, K.K. (2001). Case study on tour guiding: Professionalism, issues and problems. Tourism management, 22 (5), 551-563.
• Balık, İ. & Muslu, A. (2016). Manavgat Nehri günübirlik gezinti tekneciliği ve sorunları. Ordu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 6 (2), 257-271.
• Büyükipekçi, S. & Gök, B. (2015). Akdeniz çanağındaki kruvaziyer turizm rakiplerinden Türkiye ve Yunanistan’ın liman vergilendirmelerinin karşılaştırılması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi. 18 (2), 21-40.
• Carey, S., Gountas, Y. & Gilbert, D. (1997). Tour operators and destination sustainability. Tourism management. 18 (7), 425-431.
• Castillo-Manzano, J.I., & López-Valpuesta, L. (2010). The decline of the traditional travel agent model. Transportation Research Part E: Logistics and Transportation Review, 46 (5), 639-649.
• Chang, J.C. (2006). Customer satisfaction with tour leaders’ performance: A study of Taiwan’s package tours. Asia Pacific Journal of Tourism Research. 11 (1), 97-116
• Christodoulidou, N., Connolly, D.J. & Brewer, P., (2010). An examination of the transactional relationship between online travel agencies, travel meta sites, and suppliers. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 22 (7), 1048-1062.
• Creswell, J.W. (2015). Nitel Araştırma Yöntemleri: Beş Yaklaşıma Göre Nitel Araştırma ve Araştırma Deseni, 2. Baskı, (Çev. Edt. Bütün, M. & Demir, S.B.), Beş Nitel Yaklaşımı (Çev. Aydın, M.), Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Çakmak, F.T. (2018). Turist rehberliğinin açmazları. Eser, S., Şahin, A.C. & Çakıcı, A.C. (Ed.) Turist Rehberliği. (ss.287-302). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Ekonomidunya.com (2019). Dorak’ın Kapadokya’daki balonda tekelleşme oluşumu gündemde. https://www.ekonomidunya.com/dorak-in-kapadokya-daki-balonda-tekellesme-olusumu-gundemde/26761/.(Erişim: 09 Haziran 2020)
• Emir, G. & Kurgun, O.A. (2019). Ev pansiyonculuğunda yaşanan uygulama sorunları: Amasra örneği. Journal of Tourism and Gastronomy Studies. 7 (2), 991-1011.
• Eser, S. & Çakıcı. A.C. (2018). Turist rehberliği terminolojisi. Eser, S., Şahin, A.C. & Çakıcı, A.C. (Ed.). Turist Rehberliği. (ss.1-24). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Gascón, J. (2015). Pro poor tourism as a strategy to fight rural poverty: A critique. Journal of Agrarian Change. 15 (4), 499-518.
• Gegez, A.E. (2010) Pazarlama Araştırmaları (3. Baskı). İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Gentles, S.J., Charles, C., Ploeg, J. & McKibbon, K. (2015). Sampling in qualitative research: Insights from an overview of the methods literature. The Quaitative Report. 20 (11), 1772-1789.
• Gliner, J. A., Morgan, G. A. & Leech, N.L. (2015). Uygulamada Araştırma Yöntemleri: Desen ve Analizi Bütünleştiren Yaklaşım (Çev. Edt.Turan, S.), Deneysel Olmayan Yaklaşımlar (Çev. Bayar, S. A. & Bayar, V.), Ankara: Nobel Akademik.
• Granados, N., Kauffman, R.J., Lai, H., & Lin, H.C. (2012). À la carte pricing and price elasticity of demand in air travel. Decision Support Systems, 53(2), 381-394.
• Guest, G., Bunce, A. & Johnson, K. (2006). How many interviews are enough? An experiment with data saturation and variability. Field Methods. 18(1), 59-82.
• Guo, X. & He, L. (2012). Tourism supply-chain coordination: The cooperation between tourism hotel and tour operator. Tourism Economics. 18(6), 1361-1376.
• Haberler.com (2014). Muğla’da hanutçuluk ortak sorun. https://www.haberler.com/mugla-da-hanutculukortak-sorun-6056134-haberi/ (Erişim: 12 Eylül 2019)
• Huang, L. (2006). Building up a B2B e-commerce strategic alliance model under an uncertain environment for Taiwan’s travel agencies. Tourism Management, 27(6), 1308-1320.
• İncekara, B., Dördüncü, H. & Özer, O. (2014). Turizm ulaştırmasının denizyolu ulaştırmacılığı yönünden gelişimi. İktisat Politikası Araştırmaları Dergisi. 2(1), 1-16.
• Jamal, T.B., & Getz, D. (1995) Collaboration theory and community tourism planning. Annals of Tourism Research. 22(1), 186-204.
• Karasar, N. (2009) Bilimsel Araştırma Yöntemi (20.Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• King, B., Dwyer, L., & Prideaux, B. (2006). An evaluation of unethical business practices in Australia’s China inbound tourism market. International Journal of Tourism Research. 8(2), 127-142.
• Klemm, M., & Parkinson, L. (2000). Managing the balance of power: UK tour operators and destinations. The Tourist Review, 55(1), 4-13.
• Ko, T., G. (2000). The ıssues and ımplications of escorted shopping tours in a tourist destination region: The case study of Korean package tourists in Australia, Journal of Travel & Tourism Marketing. 8(3), 71-80.
• Kozak, M. (2014) Bilimsel Araştırma: Tasarım, Yazım ve Yayım Teknikleri, Ankara:Detay Yayıncılık.
• Kozak, M. (2016). Bargaining behavior and the shopping experiences of British tourists on vacation. Journal of Travel and Tourism Marketing. 33(3), 313-325.
• Lee, T. W., Mitchell, T. R., & Sablynski, C. J. (1999). Qualitative research in organizational and vocational psychology, 1979–1999. Journal of vocational behavior, 55(2), 161-187.
• Li, J. (2003). Tourism enterprises, the State, and the construction of multiple Dai cultures in contemporary Xishuang Banna, China. Asia Pacific Journal of Tourism Research. 9(4), 315–330.
• Lu, J., & Wang, S.H. (2006). Zero-fare practice damages travel industry. China Daily. http://www.chinadaily.com.cn/china/2006-11/09/content_728303_2.htm (Erişim: 15 Şubat 2020)
• Mak, A.H., Wong, K.K. & Chang, R.C. (2010). Factors affecting the service quality of the tour guiding profession in Macau. International Journal of Tourism Research. 12(3), 205-218.
• Mak, A.H., Wong, K.K., & Chang, R.C. (2011). Critical issues affecting the service quality and professionalism of the tour guides in Hong Kong and Macau. Tourism Management, 32(6), 1442-1452.
• Malterud, K., Siersma, V.D. & Guassora, A.D. (2016). Sample size in qualitativ interview studies: Guided by information power. Qualitative Health Research, 26(13), 1753-1760.
• Medina-Muñoz, D.R., García-Falcón, J.M., & Medina-Muñoz, R.D. (2002). Building the valuable connection:Hotels and travel agents. Cornell Hospitality Quarterly, 43(3), 46.
• Mok, C., & Armstrong, R.W. (1995). Leisure travel destination choice criteria of Hong Kong residents. Journal of Travel & Tourism Marketing, 4 (1), 99–104.
• Morse, J.M. (2000). Determining sample size. Qualitative Health Research, 10(1), 3-5.
• Özdemir, C. (2014). Kültürlerarası turist davranışı: Turistlerin tur esnasındaki davranışlarının belirlenmesi üzerine bir araştırma (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Eskişehir Anadolu Üniversitesi.
• Özgentürk, J. (2019). Kapadokya’da balon kavgası. https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/jale-ozgenturk/kapadokyada-balon-kavgasi-41238421. adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 15.02.2020).
• Prideaux, B., King, B., Dwyer, L. & Hobson, P. (2006). The hidden costs of cheap group tours–a case study of business practices in Australia. In J.C Chen (Ed.), Advances in hospitality and leisure. 2, 51-71.
• Resmi Gazete (2017). Ülkemize kruvaziyer gemi ile turist getiren (A) grubu seyahat acentalarına destek sağlanması hakkında kararın uygulama usul ve esaslarına dair tebliğ. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/11/20171111-4.htm. (11 Kasım 2017, Sayı: 30237).
• Resmi Gazete (2018). Ülkemize kruvaziyer gemi ile turist getiren (A) grubu seyahat acentalarına destek sağlanması hakkında kararın uygulama usul ve esaslarına dair tebliğ. (Tebliğ No: 2018/3). https://www.resmigazete. gov.tr/eskiler/2018/04/20180413-8.htm. (13 Nisan 2018. Sayı: 30390).
• Sekaran, U. (2003). Research methods for business: a skill building approach. (4th Edition). ABD: John Wiley &Sons.
• Sezgin, M. (2015). Turizm kavramı ve kapsamı. Aslan, Z. (Ed.). Genel Turizm. (ss.15-30). Ankara: Grafiker Yayınları.
• Sheldon, P.J. & Mak, J. (1987). The demand for package tours: A mode choice model. Journal of Travel Research. 25(3), 13–17.
• TDK. (Türk Dil Kurumu) (2020). https://sozluk.gov.tr/. (Erişim: 22 Mayıs 2020)
• Tsaur, S.H., & Lin, W.R. (2014). Hassles of tour leaders. Tourism Management. 45 (6), 28-38.
• Turizmgazetesi.com. (2015). Online pazarı büyüyor tekelleşme tartışılıyor. https://www.turizmgazetesi.com/news.aspx?id=77677. (Erişim: 12 Eylül 2019).
• TÜİK. (Türkiye İstatistik Kurumu). (2020). https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=74&locale=tr. (Erişim: 10 Şubat 2020)
• Üngüren, E., Arslan, S. & Kaçmaz, Y. (2015). Bir turist taciz türü olarak hanutçuluğun turistler üzerindeki etkisi. Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 15(32), 129-174.
• Wang, Y. & Fesenmaier, D.R. (2007). Collaborative destination marketing: A case study of Elkhart county, Indiana. Tourism Management. 28(3), 863-875.
• Wong, C.U.I. & McKercher, B. (2012). Day tour itineraries: Searching for the balance between commercial needs and experiential desires. Tourism Management. 33 (6), 1360-1372.
• Wong, J.Y. & Wang, C.H. (2009). Emotional labor of the tour leaders: An exploratory study. Tourism Management. 30(2), 249-259.
• Wong, K.K., & Kwan, C. (2001). An analysis of the competitive strategies of hotels and travel agents in Hong Kong and Singapore. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 13(6), 293-303.
• Yeh, C.C., Ku, E.C., & Ho, C.H. (2016). Collaborating pivotal suppliers: Complementarities, flexibility, and standard communication between airline companies and travel agencies. Journal of Air Transport Management, 55(06), 92-101.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (9. Baskı). Ankara:Seçkin Yayınevi.
• Yüksel, A. & Yüksel, F. (2004). Turizmde Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara:Turhan Kitabevi.
• Zhang, C. & Wen, J.J. (2013). Tourism development At Zhangjiajie, China: Korean tourists and their ımpacts. In C. A. Tisdell (Ed.), Handbook of Tourism Economics. 725-740.
• Zhang, H.Q. & Morrison, A. (2007). How can the small to medium sized travel agents stay competitive in China’s travel service sector?. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 19 (4), 275-285.
• Zhang, Y. & Murphy, P. (2009). Supply-chain considerations in marketing underdeveloped regional destinations: A case study of Chinese tourism to the Goldfields region of Victoria. Tourism Management, 30 (2), 278- 287.