THE EFFECT OF STATE SUBVENTIONS IN TURKEY’S INDIVIDUAL PENSION SYSTEM

Yıl 2022, Cilt: 17 Sayı: 58, 492 - 515, 26.07.2022

Yaşar Kabatas , Abdulaziz Gülay

https://doi.org/10.14783/maruoneri.1103122

Öz

In recent years, budget deficits and financing problems have been experienced in the social security system in Turkey as well as in the rest of the world. In order to alleviate the financial burden in the social security systems and to minimize the existing problems in question, states are resorting to practices that promote private pension programs and the private pension system. The Turkish private pension system is a financial mechanism that is implemented as a complementary function to the social security system. The private pension system contributes to the development of capital markets by increasing savings in the economy, thus supporting economic stability. For this purpose, many incentives have been implemented in the country to encourage individual retirement plans for the society. State subvention is one of the individual retirement incentive practices that started to be implemented in 2013. In the study, the effect and role of the state subsidies on the Turkish private pension system has been searched. In this direction, as a result of the literature review and the analysis of the relevant data, it has been determined that the number of participants, contribution amounts and fund size in the system increased higher than the previous years in the first years after 2013, when the state contribution came into effect.However, the state subventions could not create the expected effect in the following years.

Anahtar Kelimeler

Individual Pension System, State Subvention, Private Pension Funds

DEVLET KATKISI UYGULAMASININ TÜRKİYE BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

Öz

Son yıllarda tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de sosyal güvenlik sisteminde bütçe açıkları ve finansman sorunları yaşanmaktadır. Devletler sosyal güvenlik sistemlerindeki finansman yükünü hafifletmek ve söz konusu mevcut sorunları en aza indirmek amacıyla özel emeklilik programlarını ve bireysel emeklilik sistemini teşvik edici uygulamalara yönelmektedir. Türkiye bireysel emeklilik sistemi, sosyal güvenlik sistemine tamamlayıcı fonksiyonda uygulanan ve bireylerin çalışma hayatı sona erdikten sonra ikinci bir emeklilik geliri sağlayarak refah düzeyini yükseltmeyi amaçlayan bir finansal mekanizmadır. Bireysel emeklilik sistemi ekonomide tasarrufları arttırarak sermaye piyasalarının gelişmesine katkı sağlamakta, böylece ekonomik istikrara destek olmaktadır. Bu amaçla ülkemizde bireysel emeklilik planlarını topluma özendirici çok sayıda teşvikler uygulanmıştır. Devlet katkısı, 6327 sayılı Kanun ile 2013 yılında uygulanmaya başlayan bireysel emekliliğe teşvik uygulamalarından biridir. Çalışmada, devlet katkısı uygulamasının Türkiye bireysel emeklilik sistemi üzerindeki etkisi ve rolü araştırılmıştır. Bu doğrultuda literatür taraması ve ilgili verilerin analiz edilmesi neticesinde, devlet katkısının yürürlüğe girdiği 2013 yılından sonra ilk yıllarda sistemdeki katılımcı sayısı, katkı payı tutarları ve fon büyüklüğünün önceki yıllara göre daha yüksek artış gösterdiği, fakat sonraki yıllarda devlet katkısının beklenen etkiyi oluşturamadığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bireysel Emeklilik Sistemi, Devlet Katkısı, Özel Emeklilik Fonları

Kaynakça

• Akgeyik, T. (2006). Sosyal güvenlikte reform eğilimleri: Geleneksel sistemlerden bireysel emeklilik programlarına dönüşüm. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 51, 47-99.
• Akgeyik, T., Yılmaz, B. E., & Şeker, M. (2007). En büyük kara delik: Sosyal güvenlik açıkları ve reform tartışmalarının sosyo-ekonomik yansımaları,(1. Baskı). İstanbul: TSEV Yayınları.
• Alper, Y. (2002). Sosyal güvenlikte yeni bir adım: Bireysel emeklilik. Çimento İşveren, 16(2), 11-32.
• Amaglobeli, D., Chai, H., Dabla Norris, H., Dybezak, K., Soto, M., & Tieman, A. F. (2019). The future of saving the role of pension system design in an aging world. International Money fund, 19(11), 1-47.
• Antolin, P. (2012). Coverage of private pension systems: Evidence and policy option.doi: https://doi.org/10.1787/20797117.
• Apak, S., & Taşçıyan, K. H. (2010). Bireysel emeklilik sisteminin gelişimi. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 2(2), 121-129.
• Aydın, E., & Kaplan, E. (2014). Bireysel emeklilik sistemi vergi uygulamaları bakımından değerlendirilmesi. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 36(2), 93-114.
• Bağlan, C. (2006). Dünyada ve Türkiye’de bireysel emeklilik sistemi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya.
• Bireysel emeklilik Sistemi Hakkında Yönetmelik. 28462 Sayılı, 09.11.2012 Tarihli Resmi Gazete.
• Can, Y., & Eyidiker, U. (2019). Bireysel emeklililk sisteminde otomatik katılımın Türkiye’de gelişiminin izlenmesi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(4), 626-642.
• Çıltık, M. M. (2010). Türkiye’de bireysel emeklilik sistemi: Sorunlar ve çözüm önerileri. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Derelioğlu, D. (2001). Türkiye’de özel emeklilik fonu uygulamaları (1. Baskı). İstanbul: Rota Yayın Yapım.
• Dinçer, R. E. (2010). Bireysel emeklilik sisteminde geleceğin planlanması ve emeklilik fonlarının performans analizi. . (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Trakya Üniversitesi, Edirne.
• Dursunluer, E. (2010). Private pension system decision support tool. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul. Emeklilik Gözetim Merkezi, (2022).Devlet Katkısı. 20 Mart 2022 tarihinde https://egm.org.tr/bireysel-emeklilik/devlet-katkisi/ adresinden alındı.
• Emeklilik Gözetim Merkezi, (2022).Devlet katkısı rehberi: Bireysel emeklilik sisteminde devlet katısı. 22 Mart 2022 tarihinde https://egm.org.tr/Sites/1/upload/files/Devlet_Katkisi_Rehberi_2022-1557.pdf, adresinden alındı.
• Emeklilik Gözetim Merkezi, (2022).İstatistikler,26 Mart 2022 tarihinde https://egm.org.tr/bilgi-merkezi/istatistikler/adresinden alındı.
• Frericks, P., Maier, R. L., & De Graaf, W. (2007). European pension reforms: Individualization, privatization and gender pension gaps. Social Politics,14(2), 212-237.
• Gider, Z. (2012). 6327 sayılı bireysel emeklilik tasarruf ve yatırım sistemi kanununun amacı ve bireysel emeklilik sisteminden elde edilen gelirin vergilendirilmesinde meydana gelen değişiklikler. Vergi Dünyası, 374, 132-139.
• Gökmen, S. (2012). Bireysel emeklilik sisteminde yeni dönem başlıyor. Vergi Dünyası, 287, 47-65. Işık, A., Ay, H., Meriç, M., & Baran, T. (2011). Türkiye’de bireysel emeklilik sisteminde vergisel avantajlar ve uygulamaları. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(1), 25-45.
• İlgin, H. U. (2012). Bireysel emeklilik sistem ile ekonomik göstergeler arasındaki ilişkinin incelenmesi. Mali Çözüm Dergisi, 22(110), 71-93.
• İşseveroğlu, G., & Hatunoğlu, Z. (2012). Türkiye’de bireysel emeklilik sisteminin makroekonomik dinamiklere etkisi kapsamında SWOT analizi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (56), 155-173.
• Natof, A. (2010). Türkiye’de bireysel emeklilik sistemini oluşturan emeklilik fonları ve alternatif sermaye araçları ile karşılaştırılması: 2003’ten günümüze kadar.(Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Oruç, Y. (2013). Yapılan yeni düzenlemelerle birlikte bireysel emeklilik sisteminde katılımcılar arasında eşitlik sağlandı mı? Vergi Dünyası, 380, 108-112.
• Özel, Ö., & Yalçın, C. (2013). Yurtiçi tasarruflar ve bireysel emeklilik sistemi: Türkiye’de uygulamaya ilişkin bir değerlendirme. İktisat İşletme ve Finans, 28(327), 31-66
• Özer, A. C., & Gürel, H. (2014). Türkiye’de bireysel emeklilik bilgi düzeyi ve BES’e katılımda devlet katkısının etkisi üzerine bir araştırma. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(25), 159-166.
• Özmen, B. (2016). Bireysel emeklilik sistemi, devlet katkısı ve makroekonomik göstergeler arasındaki etkileşim: Türkiye örneği. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gaziantep Üniversitesi, Gaziantep.
• Sarılı, M. A. (2011). Türkiye’de bireysel emeklilik sisteminin yapısı, işleyişi ve bu sistemin bireysel emeklilik fonlarına sağladığı vergisel avantajlar. Bankacılar Dergisi, 78, 36-55.
• Satır, A. (2008). Bireysel emeklilik sistemi ve Türkiye’deki uygulaması.(Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Saylı, M. (2013). Tax advantage vs. contribution matching in Turkey: Who benefits from the policy change in individual pension system? (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Koç Üniversitesi, İstanbul.
• Sermaye Piyasası Kurumu. (2022).22 Mart 2022 tarihinde https://www.spk.gov.tr/Sayfa/AltSayfa/287 adresinden alındı.
• Sunar, M. (2013). 6327 sayılı Kanun’la bireysel emeklilik sisteminde yapılan gelir vergisi değişiklikleri. Vergi Sorunları, 294, 55-64
• Şen, M. (2001). Özel emeklilik ve Türkiye için sistem önerisi. İstanbul: Rota Yayın Yapım.
• Tokmakkaya, M. (2009). Bireysel emeklilik sisteminden çıkışta ödenen anapara üzerinden yapılan gelir vergisi tevkifatının hukukiliği. Vergi Dünyası, 337, 7-10.
• Topalhan, T. (2010). Türkiye’de altıncı yılında bireysel emeklilik sistemi ve uygulama sonuçları. Kamu-İş, 11(2), 165-210.
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası. (2011). Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası finansal istikrar raporu. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/76e18128-8357-49be-a23b-0295e4e33448/Fir_TamMetin13.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=ROOTWORKSPACE-76e18128-8357-49be-a23b-0295e4e33448-m3fBbV6.
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası. (2022). Tüketici Fiyatları, https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Istatistikler/Enflasyon+Verileri/Tuketici+Fiyatlari.
• Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık. (2005). Sosyal güvenlik reformu: Sorunlar ve çözüm önerileri. Ankara: Başbakanlık Yayını
• Ural, M., & Adakale, T. (2009). Bireysel emeklilik fonarında risk yönetimi ve riske maruz değer analizi. Ege akademik Bakış, 9(4), 1463-1483. doi:10.21121/eab.2009419685.
• Varlı, U. (2012). Bireysel emeklilik sisteminde yeni teşvik unsuru: Devlet katkısı. Yaklaşım dergisi, 20(236), 44-50.
• Yaman, B.,& Emir, M. (2012). Bireysel Emeklilik sisteminin denetim ve muhasebe yapısı. Mali Çözüm, 22(110), 55-70
• 4632 Sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu. 24366 Sayılı, 07.04.2001 Tarihli Resmi Gazete
• 6327 Sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. 28338 Sayılı, 29.06.2012 Tarihli Resmi Gazete.
• 6740 Sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. 29812 Sayılı, 25.08.2016 Tarihli Resmi Gazete.
• 7351 Sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu İle Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun.31727 Sayılı, 22.01.2022 Tarihli Resmi Gazete.