SİVİL TOPLUM SEKTÖRÜNDE YENİ ÖRGÜTLENME MODELİ: SOSYAL GİRİŞİMCİLİK

Yıl 2023, Cilt: 18 Sayı: 60, 561 - 581, 27.07.2023

Ülkü Neslihan Aktaş , Memduh Eren Giderler , Erdal Akdeve

https://doi.org/10.14783/maruoneri.1249069

Cited By: 2

Öz

Bu araştırmanın temel amacı, sivil toplum sektörünün toplumsal katkı misyonundaki dönüşümünün sosyal girişimcilik olgusuyla anlaşılmasını sağlamaktır. Sivil toplum kuruluşları tarafından hangi alanlarda sosyal girişimcilik faaliyetleri yürütüldüğü ve sivil toplum sektörünün sosyal girişimcilik faaliyetlerinin yürütülmesi aşamasında hangi sorunlarla karşılaştığının keşfedilmesine yönelik betimsel bir araştırma gerçekleştirilmektedir. Bu amaç kapsamında sivil toplumun önemi, Türkiye’de sivil toplumun gelişimi ve mevcut durumu, sivil toplum sektöründe derneklerin konumu ve sosyal girişimcilik konularında literatür taraması yapılmıştır. Sivil toplum sektöründe hangi alanlarda sosyal girişimcilik faaliyetleri yürütüldüğü ve sivil toplum sektörünün sosyal girişimcilik faaliyetlerinin yürütülmesi aşamasında hangi sorunlarla karşılaştığı sorularına cevap verecek şekilde veri toplama yöntemi saptanmıştır. Bu araştırma kapsamında Türkiye’de sivil toplum sektöründe sosyal girişimcilik kapasitesinin hangi seviyede olduğu sorgulanmış ve sosyal girişimcilik faaliyetlerinin mevcut durumuna yönelik veri toplanmıştır. Araştırma kapsamının Türkiye olması ve ülkedeki sosyal girişimlerin büyük çoğunluğunun dernek tüzel kişiliğine sahip olması sebebiyle sivil toplum sektörü özelinde derneklerin incelenmesi uygun görülmüştür. Hazırlanan soru setleri ile bir anket formu oluşturulmuş ve Türkiye’nin çeşitli illerinde farklı alanlarda faaliyet gösteren derneklere uygulanmıştır. Anket çalışması sonucu elde edilen veriler değerlendirilerek sivil toplum sektöründeki sosyal girişimcilik olgusuna dair bir çerçeve sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sosyal girişimcilik, Sivil toplum sektörü, Dernekler

A NEW ORGANIZATIONAL MODEL IN THE CIVIL SOCIETY SECTOR: SOCIAL ENTREPRENEURSHIP

Öz

The main purpose of this research is to ensure that the transformation of the civil society sector in its social contribution mission is understood with the phenomenon of social entrepreneurship. A descriptive research is carried out to discover in which areas social entrepreneurship activities are implemented by civil society sector and what problems the sector encounters during the execution of social entrepreneurship activities. Within the scope of this purpose, a literature review was conducted on the importance of civil society, the development and current situation of civil society in Turkey, the position of associations in the sector and social entrepreneurship. A data collection method has been determined to answer the questions in which areas social entrepreneurship activities are carried out in the civil society sector and what problems the non-governmental sector encounters during the execution of social entrepreneurship activities. Within the scope of this research, the level of social entrepreneurship capacity in the civil society sector in Turkey was questioned and data on the current status of social entrepreneurship activities were collected. Since the scope of the research is Turkey and the majority of the social enterprises in the country have the legal personality of the association, it was deemed appropriate to examine the associations in the non-governmental sector. A questionnaire was applied to associations operating in different fields in various provinces of Turkey. By evaluating the data, a framework was presented on the phenomenon of social entrepreneurship in the civil society sector.

Anahtar Kelimeler

Social Entrepreneurship, Civil Society Sector, Associations

Kaynakça

• Aktan, C. C., & Çoban, H. (2006). Kamu Sektöründe İyi Yönetim İlkeleri. Aktan, C. C. (Ed.). Kamu Mali Yönetiminde Stratejik Planlama ve Performans Esaslı Bütçeleme. (ss. 13-40). Ankara: Seçkin Yayınları.
• Alvord, S. H., Brown, L. D., & Letts, C. W. (2004). Social Entrepreneurship And Societal Transformation: An Exploratory Study. The Journal of Applied Behavioral Science, 40(3), 260-282.
• Arslan, O. (2001). Kuramsal ve Tarihsel Aşamalarıyla Sivil Toplum ve Türkiye Gerçeği. Bayrak Yayınları.
• Aslan, S. (2010). Sivil Toplum ve Demokrasi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15 (2), 357-374.
• Aslan, G., Araza, A., & Bulut, Ç. (2012). Sosyal Girişimciliğin Kavramsal Çerçevesi. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 7(2), 69-88.
• Atalay, Z. (2019). Partners İn Patriarchy: Faith-Based Organizations And Neoliberalism İn Turkey. Critical Sociology, 45(3), 431-445.
• Ateş, M. (2017). Sosyal İnovasyon ve Türkiye: Potansiyeli, Dinamikleri ve Sosyal İnovatif Çalışmaları Desteklemede Devletin Rolü. (Yayınlanmamış doktora tezi). Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Ankara.
• Austin, J., Stevenson, H., & Wei–Skillern, J. (2006). Social and Commercial Entrepreneurship: Same, Different, Or Both?. Entrepreneurship Theory and Practice, 30(1), 1-22.
• Avrupa Komisyonu. (2001). Avrupa Yönetişimi Üzerine Beyaz Kitap. Brüksel: Avrupa Birliği.
• Betil, İ. (2010). Sivil Toplum, Sosyal Sermaye, Sosyal Girişimcilik. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 5(1), 21-25.
• Bornstein, D., & Davis, S. (2010). Social Entrepreneurship: What Everyone Needs To Know. Oxford: Oxford Üniversitesi Yayınları.
• British Council, Türkiye, 2019. ‘Türkiye’de Sosyal Girişimlerin Durumu’. https://www.britishcouncil.org.tr/programmes/education/social-enterprise-research.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (Ed.). (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Canbolat, İ. (2002). Küreselleşen Dünya ve Türkiye (1. Baskı) Bursa: Vipaş Yayınları.
• Chahine, T. (2016). Introduction To Social Entrepreneurship. (1. Baskı) Londra: CRC.
• Çaha, Ö. (2001). The Inevitable Coexistence Of Civil Society and Liberalism: The Case Of Turkey. Journal of Economic & Social Research, 3(2).
• Çaha, Ö. (2006). Bir Kez Daha Sivil Toplum. 11 Eylül 2020 tarihinde http://www. siviltoplum.com adresinden alındı.
• Çaha, Ö. (2007). Aşkın (Transandantal) Devletten Sivil Topluma. İstanbul: Plato Film Yayıncılık.
• Çarkoğlu, A., & Aytaç, S. E. (2015). Türkiye’de Bireysel Bağışçılık ve Hayırseverlik. Türkiye Üçüncü Sektör Vakfı.
• Dacin, M. T., Dacin, P. A. & Tracey, P. (2011). Social Entrepreneurship: A Critique And Future Directions. Organization Science, 22(5), 1203-1213.
• Danış, D. & Nazlı, D. (2019). A Faithful Alliance Between The Civil Society and The State: Actors and Mechanisms Of Accommodating Syrian Refugees In Istanbul. International Migration, 57(2), 143-157.
• De Bruin, A. & Teasdale, S. (2019). Exploring The Terrain Of Social Entrepreneurship: New Directions, Paths Less Travelled. In A Research Agenda For Social Entrepreneurship. Edward Elgar Publishing.
• Demir, Ö. (2014). “Sivil Toplum Kuruluşları”, “Sosyal Girişimcilik”, “Kurumsal Sosyal Sorumluluk” ve “Sosyal İşletme”. The Journal of Academic Social Science, (6), 347-356.
• Dess, J. G. (2001), The Meaning of Social Entrepreneurship. https://centers.fuqua.duke.edu/case/wp-content/uploads/sites/7/2015/03/Article_Dees_MeaningofSocialEntrepreneurship_2001.pdf
• Drucker, P.F. (1989), The New Realities in Government and Politics, in Economics and Business, in Society and World View, HarperBusiness, New York, NY.
• Ersoy, H. (2010). Kültürel Çevrenin Girişimcilik Tercihine Etkisi. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(1), 71-77.
• Göle. N. (1995). Authoritarian Secularism And Islamist Politics: The Case Of Turkey. A. R. Norton (Ed.), Civil Society İn The Middle East (s. 17-44) içinde. Leiden: E.J. Brill.
• Griffin, W. R. & Pustay, W. M. (2001). International Business. New Jersey: Prentice-Hall Yayınları.
• Gündüz, A. Y., & Kaya, M. (2014). Küresel Dünyada Sivil Toplum Kuruluşlarının Ekonomik Kalkınmadaki Rolleri Üzerine Bir Değerlendirme. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 6(10), 130-169.
• Güneş, İ. (2004). Sivil Toplum Kuruluşları. Son Baskı Sanal Dergi, 1(5), 10-20.
• Huybrechts B. & Nicholls, A. (2012). Social Entrepreneurship: Definitions, Drivers and Challenges. Tokarski, C., K. & Ernst, K. (Ed.). Social Entrepreneurship and Social Business. (ss. 31-48). Wiesbaden: Springler.
• Işık, V. (2015). Türkiye'deki Sosyal Girişim Yapılanması Analizi: ASHOKA Üyesi Sosyal Girişimler Üzerine Bir Alan Araştırması. Karatahta İş Yazıları Dergisi, 1(1), 63-76.
• Johnson, S. (2000). Literature Review On Social Entrepreneurship. Canadian Centre for Social Entrepreneurship, 16(23), 96-106.
• Kaldor, M. (2020). Global Civil Society: An Answer To War. Cambridge: Polity Press.
• Kanter, R. M., & Summers, D. V. (1987). Doing Well While Doing Good: Dilemmas of Performance Measurement in Nonprofit Organizations and the Need for a Multiple-Constituency Approach. W. W. Powell (Ed.), The Nonprofit Sector: A Research Handbook (pp. 154-167) içinde. New Haven: Yale University Press.
• Kaplangil, D. (2010). Küreselleşme Sürecinde Türkiye’de Sivil Toplum ve Demokratikleşme. (Yayınlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Katı, B. G. & Toker, K. (2021). Bir Sosyal Değişim Katalizörü Olarak Sosyal Girişimcilik. İstanbul Ticaret Üniversitesi Girişimcilik Dergisi, 5 (10), 145-164.
• Kaya, Ç. (2019). Sosyal İş Modelleri ve Sosyal Girişimcilik: Boğaziçi Üniversitesi Tüketim Kooperatifi Örneği. İşletme Araştırmaları Dergisi, 11(3), 1433-1449.
• Keyman, E. F. (2004). Sivil Toplum, Sivil Toplum Kuruluşları ve Türkiye. Sivil Toplum ve Demokrasi Konferans Yazıları 4.
• Keyman, E. F. (2006). Türkiye'de Sivil Toplumun Serüveni: İmkansızlıklar İçinde Bir Vaha (1. Baskı) Ankara: Sivil Toplum Geliştirme Merkezi.
• Keyman, E.F., & Önis, Z. (2007). Turkish Politics İn A Changing World; Global Dynamics And Domestic Transformations. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Lawless, H. T., & Heymann, H. (2010). Descriptive Analysis. Sensory Evaluation Of Food. New York: Springer.
• Mair, J. & Marti I. (2006). Social Entrepreneurship Research: A Source Of Explanation, Prediction And Delight. Journal of World Business, 41:36-44.
• Mardin, Ş. (2002). Din ve İdeoloji. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Mardin, Ş. (2006). Türkiye’de Toplum ve Siyaset, İstanbul: İletişim.
• Mostovova, E. (2019). Social İnnovation & Social Entrepreneurship: Conceptual İnsights & Empirical Contributions. (Yayınlanmamış doktora tezi). Berlin Teknik Üniversitesi, Berlin.
• Nicholls, A. (Ed.). (2006). Social Entrepreneurship: New Models Of Sustainable Social Change. Oxford: OUP Oxford.
• Özbudun, E. (1999). Türkiye’de Sivil Toplum ve Demokratik Konsolidasyon. Özdalga, E. & Persson, S. (Ed.). Sivil Toplum, Demokrasi ve İslam Dünyası. (ss.112-121). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Özdevecioğlu, M. & Cingöz, A. (2009). Sosyal girişimcilik ve sosyal girişimciler: Teorik çerçeve. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (32), 81-95.
• Özer, M. H. (2008). Günümüz İtibariyle Sivil Toplum Kuruluşlarının İktisadi ve Sosyal Fonksiyonları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7(26), 86-97.
• Özkiraz, A., & Arslanel, M. N. (2015). Türkiye’de 1945-1960 Döneminde Sivil Toplum Örgütlerinin Varlığı Meselesi. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 10(1), 21-42.
• Özler, Ş. İ. & Sarkissian, A. (2011). Stalemate And Stagnation İn Turkish Democratization: The Role Of Civil Society And Political Parties. Journal of Civil Society, 7(4), 363-384.
• Peredo, A. M. & Mclean, M. (2006). Social Entrepreneurship: A Critical Review Of The Concept. Journal of World Business, 41, ss.56-65.
• Sarıbay, A. Y. (2000). Türkiye’de Sivil Toplum ve Demokrasi. Sarıbay, A.Y. & Keyman E.F. (Ed.). Global Yerel Eksende Türkiye. (ss. 447-462). İstanbul: Alfa Basım Yayın.
• Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğü. (2019). AB Ülkelerinde Sivil Toplum: Kamu-STK İş Birliği Projesi Raporu.
• Sönmez, A., Arıker, Ç. & Toksoy, A. (2016). Dünya’da Ve Türkiye’de Sosyal Girişimciliğin Gelişimi. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Dergisi, 17(37 Girişimcilik Özel Sayısı), 102-121.
• Şahin, O. & Akboğa, S. (2019). Türkiye’de Devlet-Sivil Toplum Kuruluşları İlişkisi Ve Sivil Toplum Kuruluşlarına Katılım. International Journal of Political Science and Urban Studies, 7(2), 405-427.
• Talas, M. (2011). Sivil Toplum Kuruluşları ve Türkiye Perspektifi. Türklük Bilimi Araştırmaları, (29), 387-401.
• Taş, H. Y. & Şemşek, İ. (2017). Türkiye Ve Dünya’dan Sosyal Girişimcilik Örnekleri Ve İstihdama Katkılari. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 6(16), 480-497.
• Tester, K. (2014). Civil Society (1. Baskı) Londra: Routledge.
• Thompson, J. L. (2002). The World Of The Social Entrepreneur. The International Journal of Public Sector Management, 15: 412–431.
• Toksöz, F. (1986). Dernekler. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Toprak, B. (1996). Civil Society in Turkey. Norton, A. R. (Ed.). Civil Society in the Middle East. (ss. 87-118). Leiden: E.J. Brill.
• Tosun, G. E. (2001). Demokratikleşme Perspektifinden, Devlet-Sivil Toplum İlişkisi (1. Baskı) İstanbul: Alfa Yayınları.
• Trivedi, C. & Stokols, D. (2011). Social Enterprises And Corporate Enterprises: Fundamental Differences And Defining Features. Journal of Entrepreneurship, 20: 1.
• Yıldırım, İ. (2004). Demokrasi Sivil Toplum Kuruluşları ve Yönetişim (1. Baskı) Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, Ö. (2007). Sivil Toplum Örgütleri,'Özerklik': Kavramsal Bir Açılım. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(1), 53-58.
• Yücekök, A. N. (1998). Türkiye’de Sivil Toplum Örgütleri Gelişiminin Toplumsal Aşamaları ve Süreci. Yücekök, A. N., Turan, İ. & Alkan, M.Ö. (Ed.). Tanzimattan Günümüze İstanbul'da STK'lar. (ss. 13-45). İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.