SİVİL TOPLUM KURULUŞLARINDA (STK) GÖNÜLLÜ MOTİVASYON KAYNAKLARININ SOSYO DEMOGRAFİK DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2019, Sayı: 15, 0 - 0, 01.06.2019

Mehmet Selim Akiş

Öz

Bu çalışma eğitim alanında faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşlarındaki gönüllülerin gönüllü olma nedenlerini ve motivasyona etki eden faktörleri incelemeyi amaçlamaktadır. Temel değişkenlerin yanı sıra yaş, cinsiyet, algılanan ekonomik düzey ve eğitim düzeyi değişkenlerine göre tablolar incelenmiştir. Verilerin analizinde alt boyutlar arasındaki ilişkiyi belirlemek için Pearson korelasyon analizi ve alt boyutların aritmetik ortalamaları arasındaki farklılıkları belirlemek için bağımsız gruplar t-testi kullanılmıştır. Betimsel tarama modeli kullanılan bu çalışmada veriler, İstanbul’da eğitim alanında faaliyet gösteren 5 sivil toplum kuruluşunda görev yapan 98'i kadın ve 85'i erkek olmak üzere toplam 183 gönüllüden elde edilmiştir. Ayrıca bu çalışmada, Gönüllü Motivasyon Envanteri Ölçeği ile Demografik Bilgi Formu da kullanılmıştır. Sonuç olarak katılımcıların değerler alt boyut puanlarının cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir farklılık gösterip göstermediğini belirlemek amacıyla yapılan bağımsız gruplar t-testi sonucunda grupların aritmetik ortalamaları arasında kadınlar lehine anlamlı bir farklılık bulunmuştur. Ayrıca yapılan ANOVA testi sonucuna göre GME alt boyutlarında tüm grupların aritmetik ortalamaları arasındaki farklılık anlamlı bulunmuş, korelasyon analizi sonucunda alt boyutlar arasında anlamlı bir ilişkiye rastlanmamıştır. Elde edilen sonuçlar değerlendirildiğinde hem kadın hem de erkek bireyleri sivil toplum kuruluşlarında gönüllü faaliyetlerde bulunmaya teşvik etmedeki en etkili motive kaynağının “insanlara yardım etmenin önemli olduğu inancı” olduğu söylenebilir. Hem kadın hem de erkek gönüllüler için en düşük motive kaynağının ise kariyer gelişimi olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Sivil toplum, STK, gönüllü motivasyon envanteri, gönüllü motivasyonu, gönüllülük, gönüllü yönetimi

Kaynakça

• Atar, Yavuz, Demokratik Sistemde Sivil Toplumun Fonksiyonu ve Sivil Toplum- Devlet Düalizmi, Makale, Yeni Türkiye Dergisi, Yıl:3, Sayı:18, Kasım- Aralık 1997.
• Bulut, Yakup, “Sivil Toplum, Devlet ve Yerel Yönetimler”, Türk İdare Dergisi, Yıl:75 Sayı:441, 2003.
• Cady, S. H., Brodke, M., Kim, J. H., ve Shoup, Z. D, Volunteer motivation: A field study examining why some do more, while others do less. Journal of Community Psychology, 46(3), 281-292, 2018
• Çaha, Ömer, İdeolojik Kamusalın Sivil Kamusala Dönüşümü, Makale, Doğu Batı Düşünce Dergisi Sayı 5, 1998.
• Çevik, Ayşen, Gönüllü motivasyon envanteri: Türk popülasyonuna. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2012
• Erasmus, B., ve Morey, P. J. Faith-based volunteer motivation: Exploring the applicability of the volunteer functions inventory to the motivations and satisfaction levels of volunteers in an Australian faith-based organization. Voluntas: International Journal of Voluntary and Nonprofit Organizations, 27(3), 1343-1360, 2016.
• ESMOND, J ve DUNLOP, E . Developing the Volunteer Motivation Inventory to Assess the Underlying Motivational Drives of Volunteers in Western Australia. Motivation Final Report. CLAN WA Inc. 2004
• GENÇ, Arda, Sivil Toplum Kuruluşlarında Gönüllü Olma Güdüleri: Türk Kızılay’ı Eskişehir Şubesi Gönüllüleri Üzerine Bir Uygulama, Anadolu üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir. 2011
• Gönüllüleri, B. M. (2011). Dünyada Gönüllülüğün Durumu Raporu.
• Habermas, Jürgen, Kamusallığın Yapısal Dönüşümü, (Çev. Anıl Bora, Mithat Sancar), İletişim Yayınları, İstanbul, 2010.
• Huberman, Leo, Feodal Toplumdan Yirminci Yüzyıla, İletişim Yayınları, İstanbul 2011.
• İçduygu, A.; Meydanoğlu, Z. ve Sert, D. Ş., Türkiye’de Sivil Toplum: Bir Dönüm Noktası CIVICUS Uluslararası Sivil Toplum Endeksi Projesi (STEP) Türkiye Ülke Raporu II, TÜSEV Yayınları, No: 51, 2011
• İnam, Ahmet, Hânemizdeki Sır, Makale, Doğu Batı Düşünce Dergisi Sayı 5, Ankara, 1998
• Kentel, Ferhat, Tebliğ, Projeler, Projecilik ve Sivil Toplum Kuruluşları, İstanbul 2003,
• Lau, Y., Fang, L., Cheng, L. J., ve Kwong, H. K. D, Volunteer motivation, social problem solving, self-efficacy, and mental health: a structural equation model approach. Educational Psychology, 39(1), 112-132, 2019.
• Mahçupyan, Etyem, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, Dönemler ve Zihniyetler, 9. Cilt, İletişim Yayınları, 2009,
• Mahçupyan, Etyen, Osmanlı’dan Günümüze Parçalı Kamusal Alan ve Siyaset, Makale, Doğu Batı Düşünce Dergisi, Yıl: 1998, Sayı: 5, Ankara, 1998,
• Nencini, A., Romaioli, D., ve Meneghini, A. M. Volunteer motivation and organizational climate: Factors that promote satisfaction and sustained volunteerism in NPOs. VOLUNTAS: International Journal of Voluntary and Nonprofit Organizations, 27(2), 618-639, 2016.
• Okutan, Emre, Yerel Yönetimler ve Sivil Toplum Örgütlerinin Gelişmiş İşbirliği: İngiltere Örneği, Makale, http://dergi.sayistay.gov.tr/icerik/der71m5.pdf : Erişim tarihi: 24.01.2013.
• Özmutaf, M. Nezih, Sivil Toplum Kuruluşlarının Misyonlarını Gerçekleştirmede İnsan Kaynaklarının Rolünün Gönüllü Yönetimi Yaklaşımları Bağlamında İncelenmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Isparta. 2007,
• Sarıbay, Ali Yaşar, Türkiye’de Demokrasi ve Sivil Toplum, Makale, Türkiye’de Politik Değişim ve Modernleşme, Derleme, (Der: Ersin Kalaycıoğlu-Ali Yaşar Sarıbay) Dora Yayınları, Bursa, 2009,
• Weenink, E., ve Bridgman, T. Taking subjectivity and reflexivity seriously: Implications of social constructionism for researching volunteer motivation. VOLUNTAS: International Journal of Voluntary and Nonprofit Organizations, 28(1), 90-109, 2017.
• Yılmaz, Aytekin, Sivil Toplum Demokrasi ve Türkiye, Makale, Yeni Türkiye Dergisi, Yıl:3, Sayı:18, Kasım- Aralık 1997,