Yabancılaşma ve Özsaygı: Çoğulcu Eleştiriler Üzerinden Bir Değerlendirme

Yıl 2015, Cilt: 3 Sayı: 2, 279 - 301, 02.03.2016

Alihan Gök , Nial Tekin

Öz

Çağdaş siyaset felsefesi yazınında Marksist yabancılaşma kavramına pek az yer verilir. Bunun nedeni
yabancılaşma kavramının barındırdığına inanılan tekil iyi yaşam anlayışının demokrasi kültürünün
vazgeçilmez bir ilkesi olan değer çoğulculuğuna aykırı olduğunun düşünülmesidir. Bu yaygın görüşün
aksine, yabancılaşma kavramından yola çıkılarak yabancılaşmanın olmadığı yerde tek bir iyi yaşam
biçiminin var olabileceği sonucuna varılamaz. Günümüz kapitalist toplumlarında sürekli liberal çoğulcu
değerlerin vaaz edilmesine rağmen sistematik olarak tek boyutlu bir tüketim hayatının dayatılmasının
getirdiği alternatifsizlik, yabancılaşma ve bu kavrama yöneltilen çoğulcu itirazlar üzerine yeniden
düşünmemiz gerektiğini göstermektedir. John Rawls’un adalet kuramında (A Theory of Justice) en
önemli toplumsal kaynak olarak, Marksist yabancılaşma kavramının içerdiği “kendini gerçekleştirme”
düşüncesiyle paralellikler taşıyan “özsaygı” kavramına yer vermesi bu bakımdan anlamlıdır. Ancak
Marksist yabancılaşma kuramının eleştirel ve dönüştürücü yapısı göz önünde bulundurulduğunda
yabancılaşma kavramıyla bazı benzerlikler taşıyan özsaygı kavramının yetersizliklerinin de ortaya
konması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yabancılaşma, özsaygı, çoğulculuk, kendini gerçekleştirme

Kaynakça

• Adorno, T. W. (1998) Critical Models, New York: Columbia University Press.
• Adorno, T. W. (1998) Minima Moralia: Sakatlanmış Yaşamdan Yansımalar (Minima Moralia Reflexionen aus dem beschädigten Leben, [1951], çev. Orhan Koçak, Ahmet Doğukan), İstanbul: Metis.
• Althusser, L. (2003) The Humanist Controversy and Other Writings (Eds. François Matheron, G. M. Goshgarian), London: Verso.
• Althusser, L. (1996) Pour Marx, Coll. « La Découverte / Poche », Paris: La Découverte.
• Arneson, R. (1987) “Meaningful Work and Market Socialism”, Ethics, 97/3: 517-545.
• Barnard, F. M. (2008) Pluralism, Socialism, and Political Legitimacy: Reflections on ‘Opening-up’ Communism, New York: Cambridge University Press.
• Bidet, J. (1995) John Rawls et la théorie de la justice, Paris: PUF.
• Brudney, D. (2014) “The Young Marx and the Middle-Aged Rawls”, in J. Mandle; D. A. Reidy (eds.), A Companion to Rawls, Chichester: Wiley-Blackwell.
• Cohen, G. A. (1978) Karl Marx’s A Theory of History: A Defence, Princeton: Princeton University Press.
• Dahms, H. F. (2005) “Does Alienation have a Future? Recapturing the Core of Critical Theory”, in L. Langman; D. Kalekin-Fishman (eds.), The Evolution of Alienation: Trauma, Promise, And the Millenieum, Lanham, Rowman: Littlefiels Publishers.
• Elster, J. (1986) “Self-Realization in Work and Politics: The Marxist Conception of the Good Life”, Social Philosophy and Policy, 3/2:97-126.
• Elster, J. (1999) Making Sense of Marx [1985], Cambridge: Cambridge University Press.
• Fischbach, F. (2009) Sans objet. Capitalisme, subjectivité, aliénation, Paris: Librairie Philosophique J. Vrin.
• Fraser, N., Honneth, A. (2004) Redistribution or Recognition?: A Political-Philosophical Exchange, (Umverteilung oder Anerkennung [2003], tra. J. Golb, J. Ingram and C. Wilke), London: Verso.
• Fromm, E. (1982) Sağlıklı Toplum, (The sane society, [1955], çev. Yurdanur Salman ve Zeynep Tanrısever), İstanbul: Payel Yay.
• Geras, N. (2009) Marx ve İnsan Doğası: Bir Efsanenin Reddi (Marx and Human Nature: Refutation of a Legend [1994], çev. İsmet Akça, M. Görkem Doğan), İstanbul: Birikim Yayıncılık.
• Haber, S. (2007) L’Aliénation vie sociale & expérience de la dépossession, Paris: PUF.
• Haber, S. (2009) Homme dépossédé. Une tradition critique, de Marx à Honneth, Paris: CNRS.
• Honneth, A. (1996) The Struggle for Recognition: The Moral Grammar of Social Conflicts (Kampf um Anerkennung [1992] Frankfurt, tra. J. Anderson), Cambridge, Mass.: MIT.
• Jaeggi, R. (2009) “‘Vivre sa propre vie comme une vie étrangère’: l’auto-aliénation comme obstacle à l’autonomie”, dans M. Jouan et S. Laugier (éd.), Comment penser l’autonomie? Entre compétences et dépendances, Paris: PUF, p. 89-108.
• Jaeggi, R. (2014) Alienation, (Entfremdung - Zur Aktualität eines sozialphilosophischen Problems [2005], tra. Frederick Neuhouser ve Alan E. Smith), New York: Columbia University Press.
• Kant, E. (2012) Qu’est-ce que les Lumières ? (Beantwortung der Frage: Was ist Aufklärung? [1784], tra. J. M. Muglioni), Paris: Hatier.
• Kymlicka, W. (2006) Çağdaş Siyaset Felsefesine Giriş (Contemporary Political Philosophy: An Introduction’dan çev. Ebru Kılıç), İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Laurent, A. (1995) L’Individualisme méthodologique, Paris: Presses Universitaires de France.
• Lazzeri, C. (2004) “Le problème de la reconnaissance dans le libéralisme de John Rawls”, Mauss, no.23:165-179.
• Lukes, S. (1998) Marksizm ve Ahlâk (Marx and Morality [1988], çev. Osman Akınhay), İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• Mandle, J., Reidy, D. A. (eds.) (2014) A Companion to Rawls, Chichester: Wiley-Blackwell.
• Marcuse, H. (1968) Tek Boyutlu İnsan, (One-Dimensional Man, [1964], çev. Seçkin Çağan), İstanbul: Haşmet Matbaası.
• Marx, K. (1979) Kapital II: Ekonomi Politiğin Eleştirisi (Capital II: A Critical Analysis of Capitalist Production [Moscow: Progress Publishers, 1974], çev. Alaattin Bilgi), Ankara: Sol Yayınları.
• Marx, K. (1986) Kapital I: Kapitalist Üretimin Eleştirel Bir Tahlili (Capital I: A Critical Analysis of Capitalist Production [Lawrence and Wishart, 1971], çev. Alaattin Bilgi), Ankara: Sol Yayınları.
• Marx, K. (2011) 1844 El Yazmaları: Ekonomi Politik ve Felsefe, Ankara: Sol Yayınları.
• Marx, K.. F. Engels (1976), Alman İdeolojisi (Feuerbach), Seçme Yapıtlar, 1. Cilt, Ankara: Sol Yayınları.
• Naville, P. (1970) Le salaire socialiste, vol. I: Les rapports de production, Collection Sociologie et Travail, Paris: Éditions Anthropos.
• Peffer, R.G. (2001) Marksizm, Ahlâk ve Toplumsal Adalet (Marxism, Morality and Social Justice [1990], çev. Yavuz Alogan), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Petrovic, G., P. L. Kohl, (2002) “Yabancılaşma” (çev. Levent Köker), Tom Bottomore (Yayın yön.), Marksist Düşünce Sözlüğü (A Dictionary of Marxist Thought’den Türkçe’ye çev. der. Mete Tunçay), s. 621- 627.
• Rosa, H. (2012) Aliénation et accélération vers une théorie critique de la modernité tardive (tra. Thomas Chaumont), Paris: La Découverte.
• Rawls, J. (2005) A Theory of Justice [1971], Cambridge: The Belknap Press of Harvard University Press.
• Rawls, J. (2008) Justice as Fairness: A Restatement [2001], Cambridge: The Belknap Press of Harvard University Press.
• Rawls, J. (2008) Political Liberalism [1993], New York: Columbia University Press.
• Renault, E. (2006) “Du fordisme au post-fordisme : Dépassement ou retour de l’aliénation ?”, Actuel Marx, no. 39:89-105.
• Roemer, J. (ed.) (1986) Analytical Marxism, Cambridge: Cambridge University Press.
• Sayers, S. (2013) Marksizm ve İnsan Doğası (Marx and Alienation: Essays on Hegelian Themes [2011], çev. Şükrü Alpagut), İstanbul: Yordam Kitap.
• Teboul, R. (2004) Culture et loisir dans la société du temps libre, La Tour d’Aigues: Éditions l’Aube.