Kuruluşundan Günümüze Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: Özel Sayı Nisan 2017, 1 - 16, 10.05.2017

Aleaddin Yalçınkaya

Öz

Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü (KEİ), Soğuk Savaş sonrası Türkiye’nin öncülüğünde

kurulmuş olup kapsama alanı daha çok eski Doğu Bloku ülkeleridir. Bu örgütleşmede Karadeniz

kıyısı ve hinterlandında eski Sosyalist sisteme mensup ülkelerin liberal düzene geçişinde uyarlama

fonksiyonu öngörülmüştür. Bu kapsamda serbest pazar, katılımcı yönetim, hukukun üstünlüğü ve

insan haklarının ön planda tutulduğu bir işbirliği ve entegrasyon hedeflenmiştir. 1990’larda, Rusya

Federasyonu’nun (RF) sıkıntılı döneminde kuruluşunu tamamlayan örgüt, daha bu aşamada özellikle

kıyıdaş olmayan ülkelerin de üyeliğinde sorunlar yaşamıştır. Azerbaycan ve Arnavutluk’a karşın RF

politikalarına yakın duran Ermenistan ve Yunanistan da örgüte kurucu üye olmuşlardır. Yunanistan,

Bulgaristan ve Romanya aynı zamanda AB üyesi/üye adayı olduğu halde eski Sovyet cumhuriyetlerinin

çoğu aynı zamanda BDT üyesi idi. Bu durum üyeler arasındaki ekonomik, sosyal ve hukuki altyapı

uyumsuzluğuna yol açıp aynı zamanda örgütün gelişmesinde ve fonksiyonal hale gelmesinde önemli

engel olarak kendisini göstermiştir. 2016 yılı itibariyle KEİ, üye ülkeler arasında düzenli toplantıların

yapıldığı, diplomatik temasların gerçekleştiği bir zeminin ötesine pek fazla geçememiştir. Karadeniz

bölgesi ve hinterlandı ülkeler olarak işbirliği ve asgari entegrasyon düzeninin kurulması bütün üyelerin

çıkarına olduğu halde bölgesel çatışmalar ve ülkesel rekabetler, bu yöndeki örgütleşmeden beklenen

sonuca ulaşmayı engellemiştir. Başta Azerbaycan-Ermenistan, Gürcistan-RF ve Ukrayna-RF olmak

üzere komşular arasında daha çok sınır ve toprak konusuna dayanan çatışmaların barışçıl çözümünden

sonra örgütün fonksiyonal hale gelmesi beklenebilir.

Anahtar Kelimeler

Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü, Çatışma Çözümü, Sosyalist Sistem, Liberal Düzen, Fonksiyonalizm

Kaynakça

• Al Arzu, (2016) “Ekonomik (Finansal) Krizin Kavramsal Çerçevesinin Küresel Yönetişim Açısından Değerlendirilmesi”, Uluslararası Politik Ekonomi, Ekonomik Krizler ve Türkiye, A. Al (ed.), İstanbul: BKY, 13-32.
• Black Sea Trade and Development Bank, (2015) Annual Report, http://www.bstdb.org/publications/ BSTDB_Annual_Report_2015.pdf, Erişim Tarihi: 10.11.2016
• Charter of the Organization of the Black Sea Economic Cooperation, http://www.bsec-organization.org/ documents/LegalDocuments/statutory/charter/Download/CHARTER%20web%20080630.pdf Erişim Tarihi: 10.11.2016
• Contracting Parties, http://www.bsec-organization.org/documents/LegalDocuments/statutory/charter/ Pages/charter.aspx, Erişim Tarihi: 10.11.2016
• Declaration of Intent For The Establishment of the BSEC Free Trade Area, 7 Şubat 1997, http://www. pabsec.org/depo/documents/reports-and-recommendations/en-rec-rzrrl1rggw.pdf Erişim Tarihi: 24.11.2016
• Dugin Aleksandar, (2005) Rus Jeopolitiği, Avrasyacı Yaklaşım, terc.: Vügar İmanov, 4. Basım, İstanbul: Küre Yayınları.
• Elekdağ Şükrü, (5 Mayıs 1997) Milliyet.
• Elekdağ Şükrü, (Mart 2007) “Şamar Oğlanı Haline Düşürlen Türkiye”, Yankı Dergisi, https://sukruelekdag. wordpress.com/category/makaleler/page/9/ Erişim Tarihi: 07.01.2017
• Functionalism, http://www.worldlibrary.org/articles/functionalism_(international_relations), Erişim Tarihi: 07.01.2017
• Gegeshidze Archil, (2000) “The New Silk Road: A Georgian Perspective”, Perceptions, (June-August): 132- 140.
• Jusufovic Sejla, (14 Mayıs 2013) “Turkey-Black Sea Economik Cooperation (BSEC) Relation” Uluslararası Politika Akademisi, http://politikaakademisi.org/2013/05/14/turkey-black-sea-economiccooperation- bsec-relations/ Erişim Tarihi: 15.11.2016
• Karadeniz Deniz İşbirliği Görev Grubu Teşkiline Dair Anlaşma, https://www.dzkk.tsk.tr/icerik.php?icerik_ id=248&dil=tr&blackseafor=1 Erişim Tarihi: 15.11.2016
• Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü (KEİ), http://www.mfa.gov.tr/karadeniz-ekonomik-isbirligi-orgutu-_ kei_.tr.mfa Erişim Tarihi: 15.11.2016
• Karluk Rıdvan, (2014), Küreselleşen Dünyada Uluslararası Kuruluşlar, Yedinci Baskı, İstanbul: Beta. Nureş Nurver, (1998) „Karadeniz Ekonomik İşbirliği Konseyi Kuruluşu, Hedefleri, Faaliyetleri Hakkında Belgeler“, Türk Cumhuriyetleri ve Petrol Boru Hatları, der.: Alâeddin Yalçınkaya, İstanbul:Bağlam, 193-214.
• Mehmetçik, Hakan, Hakan Mehmetçik, ”Küresel Ekonomik Krizler ve Türkiye’nin G20 Algısının Dönüşümü”, Uluslararası Politik Ekonomi, Ekonomik Krizler ve Türkiye, Arzu Al (ed.), İstanbul, BKY, 2016, ss. 37-58.
• Observers, http://www.bsec-organization.org/partners/Pages/Observers.aspx Erişim Tarihi: 10.11.2016 Organization of Democracy and Economic Development, http://guam-organization.org/en/node/422 Erişim Tarihi: 10.11.2016
• Sezer, Duygu Bazoğlu, “Evolving Balances in the Black Sea Region”, Seminer on Russia and the Nıs, Minutes, 29-31 Mart 1996, Ankara, Sam Papers No: 1/96; ss.48-52.
• Summit Declaration on Black Sea Economik Cooperation, http://www.bsec-organization.org/documents/ declaration/summit/Reports/Istanbul1992.pdf Erişim Tarihi: 08.11.2016
• Ulusoy, Hasan, “A New Formation in the Black Sea: BLACKSEAFOR” Perceptions, Dec. 2001-Feb. 2002. Yalçınkaya, Alaeddin, “TRACECA as a European Organisation”, 6. Silk Road International Conference: Globalization and Security in Black and Caspian Seas Regions, Tbilisi-Batumi, Georgia, 2011, ss. 34- 42, http://silkroad.ibsu.edu.ge/previous/sixth/5_02.pdf, Erişim Tarihi: 15.11.2016
• Yalçınkaya, Alaeddin, Kafkasya’da Siyasi Gelişmeler: Etnik Düğümden Küresel Kördüğüme, Ankara, Lalezar Kitabevi, 2006, ss.253-282.