An Ottoman Structure at Alanya Castle: Osteoarchaeological Analysis of Human and Animal Bones Unearthed from the Arasta Excavations

Yıl 2025, Cilt: 19 Sayı: 2, 1 - 16, 25.12.2025

Ahmet İhsan Aytek , Alper Yener Yavuz , Özcan Sarıtaş , Sinan Durna

Öz

Alanya Castle is one of Anatolia's most important archaeological sites due to its historical and touristic value. Excavations that have been ongoing at the castle for 40 years have documented the transformations the city underwent from the Hellenistic period to the Ottoman period. Excavations conducted in 2021-2022 in the Arasta within the castle uncovered numerous human and animal bones. These bones have been dated to a period spanning from the 18th century to the 20th century. This study presents the results of anthropological and zooarchaeological examinations on these bones. Anthropological analyses conducted on the remains of 87 individuals show that the demographic data of the Arasta people are consistent with the general picture of Anatolia during that period. In addition to demographic data, pathological conditions were also examined in the study, revealing the health problems experienced by people of that period. Variations and cultural traces observed in skulls also provide new insights into the people of the region. Zooarchaeological studies show that small livestock were the most commonly consumed animals in the local economy. A significant amount of pork was also consumed, which is important in terms of demonstrating the religious diversity of the population during that period. Furthermore, the presence of animals such as wild boar and deer also provides information about hunting activities. The Ottoman Period is represented by very few skeletal studies, both anthropological and zooarchaeological. Therefore, this study contributes to the literature by revealing new information not only about the region but also for Anatolia as a whole.

Anahtar Kelimeler

Late Ottoman , Myositis ossificans , Trauma , Occipital flattening , zooarchaeology

Alanya Kalesi’nde Bir Osmanlı Yapısı: Arasta Kazılarından Çıkarılanİnsan ve Hayvan Kemiklerinin Osteoarkeolojik Analizi

Öz

Alanya Kalesi hem tarihi hem de turistik değeri ile Anadolu’nun en önemli arkeolojik alanlarından birisi konumundadır. Kalede 40 yıldır devam eden kazılar ile kentin Hellenistik Dönem’den Osmanlı Dönemi’ne kadar olan süreçte geçirdiği değişimler kayıt altına alınmaktadır. Kalede bulunan rasta içerisinde 2021-2022 yıllarında gerçekleştirilen kazılar neticesinde birçok insan ve hayvan kemiği tespit edilmiştir. Kemikler 18. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar olan bir zaman aralığına tarihlendirilmiştir. Bu çalışmada, bu kemikler üzerinde antropoloji ve zooarkeoloji incelemeleri gerçekleştirilmiştir. 87 bireye ait kemikler üzerinde gerçekleştirilen antropolojik çalışmalar, Arasta insanlarının demografik verilerinin, kendi dönemi için Anadolu’nun genel görünümü ile uyumlu olduğunu göstermektedir. Çalışmada demografik verilerin yanında, patolojik durumlar da incelenmiş, dönem insanlarının yaşadığı sağlık sorunları ortaya konulmuştur. Kafatasında görülen varyasyonlar ve kültürel izler de bölge insanını anlamada yeni bilgiler sunmaktadır. Zooarkeoloji çalışmaları ise hayvansal ekonomide küçükbaş hayvanların en çok tüketilen hayvanlar olduğunu göstermektedir. Ayrıca önemli sayılacak bir miktarda domuz da tüketilmiştir ki bu da o dönemdeki inanç çeşitliliğini göstermesi bakımından önemlidir. Ayrıca yaban domuzu ve geyik gibi hayvanların varlığı da avcılık faaliyetlerine ait bilgiler sağlamaktadır. Osmanlı Dönemi, iskelet çalışmaları bakımından hem antropolojik hem de zooarkeoloji anlamında çok az çalışma ile temsil edilmektedir. Bu yüzden bu çalışma, sadece bölge için değil Anadolu’nun geneli için de yeni bilgileri ortaya çıkararak literatüre katkı sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Geç Osmanlı , Miyozitis ossifikans , Travma , Oksipital düzleşme , zooarkeoloji

Teşekkür

Arasta kazılarından çıkan iskeletler üzerinde bizlere çalışma izni veren kıymetli hocamız Prof. Dr. Osman Eravşar’a ve bu malzemelerin açığa çıkmasını sağlayan bütün kazı ekibine minnetlerimizi sunarız. Metin içerisinde kullanılan görselleri hazırlayan Ömer Faruk Aytek’e ve metnin İngilizce özetinin dilbilgisi kontrolünü yapan Derya Arslan Yavuz’a katkılarından ötürü teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Albert vd. 2007 Albert, A. M., Ricanek Jr., K. ve Patterson, E., “A Review of the Literature on the Aging Adult Skull and Face: Implications for Forensic Science Research and Applications”, Forensic Science International, 172, 2007, 1–9.
• Aslan 2002 Aslan, F. G., “Ankara Roma Hamamı Kazısından Çıkarılan İskeletlerin Paleopatolojik İncelemesi”, Anadolu Medeniyetleri Müzesi Yıllığı, 2002, 55-77.
• Aytek 2020a Aytek, A. İ., “Paleodemography of Anatolian Populations from Neolithic Period to Ottoman Period”, Balcıoğulları, A. ve Şahin, M.C. (Ed.), Current Studies in Social Sciences II, Ankara, 2020a, 93-115.
• Aytek 2020b Aytek, A. İ., “Estimating Stature of Anatolian Populations From Neolithic Period to Ottoman Period”, Kıroğlu, H.S. (Ed.), Academic Studies in Social, Human and Administrative Sciences-II Volume 1, Ankara, 2020b, 1-18.
• Aytek 2020c Aytek, A. İ., “Paleopathology in Anatolia: from Neolithic to Ottoman”, Balcıoğulları, A. (Ed.), Current Studies in Social Sciences, Ankara, 2020c, 1-15.
• Bruzek 2002 Bruzek, J., “A Method for Visual Determination of Sex, Using the Human Hip Bone”, American Journal of Physical Anthropology, 117, 2002, 157-168.
• Buckberry ve Chamberlain 2002 Buckberry, J. L. ve Chamberlain, A. T., “Age Estimation From the Auricular Surface of the Ilium: A Revised Method”, American Journal of Physical Anthropology, 119, 2002, 231-239.
• Buikstra ve Ubelaker 1994 Buikstra, J. E. ve Ubelaker, D.H., Standarts For Data Collection from Human Skeletal Remains, (Arkansas Archeological Survey Research Series 44), Fayetteville, 1994.
• Eravşar 2022 Eravşar, O. “Askeri bir Tahkimat Olarak Alanya Kalesi ve Tersanesi”, Doğan, S. (Ed.), Kalan Oros/Alanya Ortaçağ Arkeolojisi, İstanbul, 2022, 29-73.
• Eravşar 2023 Eravşar, O. “Alanya Kalesi Üçüncü Dönem Kazı Çalışmaları (2013-2022)”, Ürer, H. (Ed.), Cumhuriyetin Birinci Yüzyılında Anadolu’da Türk Dönemi Arkeoloji Çalışmaları, Ankara, 2023, 327-362.
• Erdal 2009 Erdal, Ö. D., “Demre Aziz Nikolaos Kilisesi Geç Bizans ve Yakınçağ İnsanlarının Yaşam Biçimleri”, ADALYA, XII, 2009, 361-388.
• Grant 2005 Grant, A., “The Use of Tooth Wear as a Guide to the Age of Domestic Animals”, B. Wilson, B., Grigson, C. ve Payne, S. (Ed.), Ageing and Sexing Animal Bones from Archaeological Sites, Oxford, 1982, 91-108.
• Hillson 2005 Hillson, S., Teeth, New York, 2005.
• Pearson 1989 Pearson, K., “Mathematical Contrubition on the Theory of Evolution: On the Reconstruction of the Stature of Prehistoric Races”, Philosophical Transactions of The Royal Society of London, Series A, Containing Papers of a Mathematical or Physical Character, 192, 1989, 169-244.
• Sağır 2000 Sağır, M., Uzun kemik radyografilerinden boy formülü hesaplaması, Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara, 2000.
• Sağır vd. 2009 Sağır, M., Özer, İ. ve Güleç, E., “Osmanlı Dönemi Kafataslarının Paleopatolojik Analizi”, 24. Arkeometri Sonuçları Toplantısı Kitabı, 2009, 65-78.
• Schmidt 1972 Schmidt, E., Atlas of Animal Bones: for Prehistorians, Archaeologists and Quaternary Geologists, Amsterdam, 1972.
• Trotter ve Glesser 1952 Trotter, M. ve Glesser, G., “Estimation of Stature from Long Bones of American Whites and Negroes”, American Journal Physical Anthropology, 10(4), 1952, 463-514.
• Ubelaker 1989 Ubelaker, D. H., Human Skeletal Remains: Excavation, Analysis, Interpretation, Washington, D.C., 1989.
• Uysal 2003 Uysal, G., “Geç Osmanlı Salattepe Populasyonu ve Cüzzam”, H.Ü. Edebiyat Fakültesi Dergisi, 30(2), 199-214.
• Üstündağ ve Demirel 2008 Üstündağ, H. ve Demirel, F. A., “Alanya Kalesi Kazılarında Bulunan İnsan İskelet Kalıntılarının Osteolojik Analizi”, Türk Arkeoloji ve Etnografya Dergisi, 8, 2008, 79-90.
• Üstündağ ve Demirel 2009 Üstündağ, H. ve Demirel, F.A., “Alanya Kalesi İskelet Topluluğunda Ağız ve Diş Sağlığı”, H.Ü. Edebiyat Fakültesi Dergisi, 26(1), 2009, 219-234.
• von den Driesch 1976 von den Driesch, A., A Guide to the Measurement of Animal Bones from Archaeological Sites: As Developed by the Institut für Palaeoanatomie, Domestikationsforschung und Geschichte der Tiermedizin of the University of Munich, Cambridge, 1976.
• Walker ve Lovejoy 1985 Walker, R. A. ve Lovejoy, C. O., “Radiographic Changes in the Clavicle and Proximal Femur and Their Use in the Determination of Skeletal Age at Death”, American Journal of Physical Anthropology, 68, 1985, 67-78.
• Wasburn 1948 Washburn, S. L., “Sex Differences in Pubic Bone”, American Journal of Biological Anthropology, 6(2), 1948, 199-208.
• WEA 1980 Workshop of European Anthropologists, “Recommendations for Age and Sex Diagnosis of Skeletons”, Journal of Human Evolution, 9(7), 1980, 517-549.
• Yılmaz Usta 2019 Yılmaz Usta, N. D., “Kadıini Mağarası Geç Kalkolitik/Erken Tunç Çağı İskelet Topluluğunun Demografik Analizi”, Antropoloji, 38, 2019, 65-78.
• Yılmaz Usta ve Yakut İpekoğlu 2019 Yılmaz Usta, N. D. ve Yakut İpekoğlu, H., “Kadıini Mağarası (Alanya/Antalya) İnsanlarının Ölü Gömme Pratikleri Üzerine Antropolojik Bir Ön Değerlendirme”, CEDRUS, VII, 2019, 41-58.