BibTex RIS Kaynak Göster

Antik Toplumlarda Görülen Diş ve Çene Patolojilerinin Antropolojideki Önemi

Yıl 2017, Cilt: 11 Sayı: 17, 24 - 37, 01.11.2017

Çilem Sönmez Sözer Ayla Sevim Erol

Öz

Eski toplumlara ait antropolojik çalışmalar yapılırken toplum hakkında bilgi edinmemizi sağlayan en önemli materyaller iskelet ve diş kalıntılarıdır. İskeleti oluşturan kemik materyallerin bütünlüğünün korunamadığı durumlarda sağlam yapıları ve iyi korunmalarından dolayı diş materyalleri tercih edilmektedir. Dişler üzerinde saptanan patolojik bulgular sayesinde ise incelenen toplum ve bireyin sağlık durumu, beslenme tarzı, yaşam koşulları gibi konularda önemli bilgiler elde edilmektedir. Bu makalenin amacı, antik toplumlarda hangi diş ve çene patolojileri bulunabileceği bu patolojilerin üzerinde çalışılan geçmişte yaşamış toplumlar hakkında hangi bilgileri vereceğini ortaya koymaktır.

Anahtar Kelimeler

Antropoloji Patoloji Diş Diş ve Çene Patolojileri

Kaynakça

  • Açıkkol 2000: Açıkkol A., Küçükhöyük Eski Tunç Çağı İnsanlarının Paleoantropolojik Açıdan İncelenmesi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2000.
  • Alt vd. 1998: Alt, K. W., Türp, J. C., Wachter, R., “Periapical Lesions-Clinical and Anthropological Aspects”, Dental Anthropology: Fundamentals, Limits, and Prospects, Ed. K.W. Alt, Friedrich W., Rösing, Maria, Teschler-Nicola, Viyana, 1998, 247-257.
  • Arantes vd. 2009: Arantes, R., Santos, R. V., Frazao, P., ve Coimbra Jr, C. E. “Caries, gender and socio-economic change in the Xavante Indians from Central Brazil”, Annals of Human Biology 2, 2009, 162-175.
  • Atamtürk-Duyar 2010: Atamtürk, D., Duyar, İ., “Resuloğlu Erken Tunç Çağı Topluluğunda Ağız ve Diş Sağlığı”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 27.1, 2010, 33-52.
  • Ay 2014: Ay, N., Müslümantepe İskeletlerinin Paleopatolojik Açıdan Analizi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2014.
  • Blakey vd. 1994: Blakey, M. L., Leslie, T. E., Reidy, J. P., “Frequency and chronological distribution of dental enamel hypoplasia in enslaved African Americans: A test of the weaning hypothesis”, American Journal of Physical Anthropology 95, 1994, 371-383.
  • Brothwell 1959: Brothwell, D. R. “Teeth in earlier human populations”, Proceedings of the Nutrition Society 18.1, 1959, 59-65.
  • Brothwell 1981: Brothwell, D. R., Digging up Bones, New York, 1981.
  • Çelik vd. 2007: Çelik, Ç., Özgünaltay, G., Attar, N., “Diş Aşınmaları-Tooth Wear”, Hacettepe Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi 2, 2007, 22-30.
  • Çırak vd. 2013: Çırak, A., Çırak, M. T., Erkman, C. A., “Paleopathological Analaysis of Teeth and Jaws Obtained from Kelenderis Excavations”, OLBA 21, 2013, 1301-7667.
  • El Najjar vd. 1978: El-Najjar, M. Y., DeSanti, M. V., Ozebek, L. “Prevalence and possible etiology of dental enamel hypoplasia”, American Journal of Physical Anthropology 48.2, 1978, 185-192.
  • Erdal 1996: Erdal, Y. S., İznik Geç Bizans Dönemi İnsanlarının Çene ve Dişlerinin Antropolojik Açıdan İncelenmesi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 1996 Erdal 1999: Erdal, Y. S., “İnsan İskelet Kalıntılarının Antropolojik Açıdan İncelenmesi. (Anthropological examination of the human remains of Cevizcioğlu Çiftliği Necropolis)”, Tahtalı Barajı Kurtarma Kazısı Projesi (Tahtalı Dam Area Salvage Project), Ed. T. Özkan, H. Erkanal, İzmir, 1999, 151-162.
  • Erdal 2003: Erdal, Y. S., “Büyük Saray-Eski Cezaevi Kazılarında Gün Işığına Çıkarılan İnsan İskelet Kalıntılarının Antropolojik Analizi”, 18. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, Ankara, 2003, 15-30.
  • Erdal 2004: Erdal, Y. S., “Kovuklukaya (Boyabat, Sinop) İnsanlarının Sağlık Yapısı ve Yaşam Biçimleriyle İlişkisi”, Anadolu Araştırmaları 17.2, 2004, 169-196.
  • Erdal 2009: Erdal, Y. S., “Bademağacı Erken Neolitik İnsanları”, 24. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, Ankara, 2009, 97-119.
  • FDI, 1982: Federation Dentaire International, “An Epidemiological Index of Developmental Defects of Dental Enamel (DDE Index)”, International Dental Journal 32, 1982, 159- 167.
  • Goodman-Roose 1991: Goodman, A. H., Rose, J. C. “Dental enamel hypoplasias as indicators of nutritional status”, Advances in Dental Anthropology, Ed. M. A. Kelley, C. S. Larsen, New York, 1991, 279-293.
  • Güleç 1986: Güleç, E., “Van-Dilkaya İskeletlerinin Paleoantropolojik İncelenmesi”, 4. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara, 1986, 369-380.
  • Hillson 1996: Hillson, S., Dental Anthropology, Cambridge, 1996.
  • Hillson 1979: Hillson S.,“Diet and Denthal Disease”, Food and Nutrition World Archaeology 11.2, 1979, 147-162.
  • Hillson 2005: Hillson, S., Teeth, New York, 2005.
  • Isler vd. 1985: Isler, R., Schoen, J., Iscan, M. Y., “Dental Pathology of a Prehistoric Human Population”, Florida Scientist 48.3, 1985, 139-147.
  • İşcan-Kenndy 1989: İşcan, M. Y., Kennedy, K. A., Reconstruction of Life from the Skeleton, New York, 1989
  • Kaidonis vd. 2012: Kaidonis, J., Ranjitkar, S., Townsend, G., “Mineral Maintenance'of Dental Structures in Caries and Erosive Tooth Wear: an Holistic Model”, New Directions in Dental Anthropology: Paradigms, Methodologies and Outcomes, Ed. G. Townsend, E. Kanazawa, H. Takayama, Adelaide, 2012, 115-122.
  • Kaifu vd. 2003: Kaifu, Y., Kasai, K., Townsend, G. C., Richards, L. C., “Tooth Wear and the “design” of the Human Dentition: a Perspective from Evolutionary Medicine”, American Journal of Physical Anthropology 37, 2003, 47-61.
  • Karaöz Arıhan 2013: Karaöz Arıhan, S., Baybağ Mevkii (Muğla) Bizans Dönemi Toplumunda Beslenmeye Bağlı Gelişen Paleopatolojik Rahatsızlıklar, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 2013.
  • Lanfranco-Eggers 2010: Lanfranco, L. P., Eggers, S., “The Usefulness of Caries Frequency, Depth, and Location in Determining Cariogenicity and Past Subsistence: a Test on Early and Later Agriculturalists from the Peruvian Coast”, American Journal of Physical Anthropology 143.1, 2010, 75-91.
  • Lukacs-Largaespada 2006: Lukacs, J. R., Largaespada, L. L., “Explaining Sex Differences in Dental Caries Prevalence: Saliva, Hormones, and “life-history” Etiologies”, American Journal of Human Biology 18.4, 2006, 540-555.
  • Molnar 1972: Molnar, S., “Human Tooth Wear, Tooth Function and Cultural Variability”, American Journal of Physical Anthropology 34, 1972, 175-190.
  • Ortner 2003: Ortner D. J., Identification of Pathological Conditions in Human Skeletal Remains, 2.baskı, San Diego, 2003.
  • Özbek 1979: Özbek, M., “İnsanla Yaşıt Bir Hastalık: Diş Çürüğü”, Bilim ve Teknik Dergisi 134, 1979, 31-35.
  • Özbek 1984: Özbek, M., “Roma Açıkhava Tiyatrosundan (İznik) Çıkarılan Bizans İskeletleri”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 1.2, 1984, 81-90.
  • Özbek 1987: Özbek, M., “Çayönü İnsanlarında Diş ve Dişeti Hastalıkları”, 5. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara, 1987, 367-395.
  • Özbek 1989: Özbek, M., “Son Buluntular Işığında Çayönü Neolitik İnsanları”, 5. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, Ankara, 1989, 161-178.
  • Özbek 1997: Özbek, M., “Çayönü Tarım Toplumunda Diş Sağlığı”, Türk Arkeoloji Dergisi 31, 1997, 181-216.
  • Özbek 2015: Özbek, M., Dişlerle Tarih Öncesine Yolculuk, Ankara, 2015.
  • Özer vd. 2009: Özer, İ., Sağır, M., Satar, Z., Güleç, E., “Gümüşlük (Milas) İskeletleri ve Anadolu Klasik-Helenistik Dönem Toplumlarının Sağlık Profili”, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 52.1, 2009, 29-42.
  • Öztunç vd. 2006: Öztunç, H., Yoldaş, O., Nalbantoğlu, E., “The Periodontal Disease Status of the Historical Population of Assos”, International Journal of Osteoarchaeology 16, 2006, 76-81.
  • Pindborg 1970: Pindborg, J. J., Pathology Of The Dental Hard Tissues, Philadelphia 1970.
  • Pinhasi-Mays 2008: Pinhasi R., Mays S., Advances in Human Palaeopathology, West Sussex, 2008.
  • Robert-Manchester 2010: Roberts, C. Manchester, K., The Archaeology of Disease, 3. Baskı, New York, 2010.
  • Schuurs 2013: Schuurs, A., Pathology of the Hard Dental Tissues, Oxford, 2013. Scott 1979: Scott, E. C., “Principal Axis Analysis of Dental Attrition Data”, American Journal of Physical Anthropology 51.2, 1979, 203- 211.
  • Sevim vd. 2007a: Sevim, A., Yaşar, Z. F., Tuğ, A., “Nevşehir İli/Eskil Yeraltı Yaşam Alanı”, 22. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, Ankara, 2007, 161-176.
  • Sevim vd. 2007b: Sevim, A., Yiğit, A., Gözlük Kırmızıoğlu, P., Özdemir, S., Durgunlu, Ö., “Erzurum / Tetikom Demir Çağı İskeletlerinin Paleoantropolojik Açıdan Değerlendirilmesi”, 22. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, Ankara, 2007, 177-192
  • Sevim vd. 2011: Sevim Erol, A., Yaşar, Z. F., Özdemir, S., Yavuz, A. Y., “Hasankeyf İnsanlarının Antropolojik Analizi”, 26. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, Ankara, 2011, 201-218.
  • Sevim vd. 2016: Sevim Erol, A., Yavuz, A. Y., Mutlu H., “Antik Patara Toplumunun Dişlerindeki Makro Aşınma Sıklığı ile Beslenme İlişkisi”, Havva İşkan'a Armağan LYKIARKHISSA Festschrift für Havva İşkan, Ed. E. Dündar, A. Şevket, S. Erkoç, M. Koçak, İstanbul, 2016, 723-735.
  • Sönmez Sözer 2016: Sönmez Sözer Ç., Milas Belentepe Doğu Roma/Bizans İnsanlarında Ağız ve Diş Sağlığı, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2016.
  • Şarbak vd. 2015: Şarbak, A., Çırak, A., Çırak, M. T., “Kerti (Derbe) Höyük 2013 Kazılarından Elde Edilen İnsan İskelet Kalıntılarının Paleoantropolojik Analizi”, 30. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, Ankara, 2015, 129-146.
  • Yılmaz 2016: Yılmaz, H., “Antemortem tooth loss in the Ablanganis Early Iron Age skeletons, Van-Turkey”, Journal of Human Sciences 13.1, 2016, 1731- 1744.
  • Yiğit vd. 2009: Yiğit, A., Yılmazer Salihoğlu, N., Gözlük Kırmızıoğlu, P., Yaşar, Z. F., Kesikçiler, B., Sevim Erol, A., “Trabzon Kızlar Manastırı İnsan İskeletlerinin Antropolojik Açıdan Değerlendirilmesi”, 25. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, Ankara, 2009, 105-126.
  • Waldron 2009: Waldron, T., Paleopathology, Cambridge, 2009
  • Werneck vd. 2010: Werneck, R. I., Mira, M. T., Trevilatto, P. C., “A Critical Review: An Overview of Genetic Influence on Dental Caries”, Oral Diseases 16.7, 2010, 613-623.

The Importance of Tooth and Jaw Pathologies in Ancient Populations in Anthropology

Yıl 2017, Cilt: 11 Sayı: 17, 24 - 37, 01.11.2017

Çilem Sönmez Sözer Ayla Sevim Erol

Öz

When anthropological studies of ancient societies are being conducted, the most important materials that provide information about society are skeletal and dental remains. Dental materials are preferred because of the solid construction and good preservation of the integrity of the skeletal bone materials. Pathological findings on the teeth reveal important information such as health status, nutrition style and living conditions of the examined community and individual. The purpose of this article is to show which dental and jaw pathologies can be found in ancient societies and what information these societies will have about the past societies working on these pathologies.

Anahtar Kelimeler

Anthropology Pathology Tooth Tooth and Jaw Pathologies

Kaynakça

  • Açıkkol 2000: Açıkkol A., Küçükhöyük Eski Tunç Çağı İnsanlarının Paleoantropolojik Açıdan İncelenmesi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2000.
  • Alt vd. 1998: Alt, K. W., Türp, J. C., Wachter, R., “Periapical Lesions-Clinical and Anthropological Aspects”, Dental Anthropology: Fundamentals, Limits, and Prospects, Ed. K.W. Alt, Friedrich W., Rösing, Maria, Teschler-Nicola, Viyana, 1998, 247-257.
  • Arantes vd. 2009: Arantes, R., Santos, R. V., Frazao, P., ve Coimbra Jr, C. E. “Caries, gender and socio-economic change in the Xavante Indians from Central Brazil”, Annals of Human Biology 2, 2009, 162-175.
  • Atamtürk-Duyar 2010: Atamtürk, D., Duyar, İ., “Resuloğlu Erken Tunç Çağı Topluluğunda Ağız ve Diş Sağlığı”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 27.1, 2010, 33-52.
  • Ay 2014: Ay, N., Müslümantepe İskeletlerinin Paleopatolojik Açıdan Analizi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2014.
  • Blakey vd. 1994: Blakey, M. L., Leslie, T. E., Reidy, J. P., “Frequency and chronological distribution of dental enamel hypoplasia in enslaved African Americans: A test of the weaning hypothesis”, American Journal of Physical Anthropology 95, 1994, 371-383.
  • Brothwell 1959: Brothwell, D. R. “Teeth in earlier human populations”, Proceedings of the Nutrition Society 18.1, 1959, 59-65.
  • Brothwell 1981: Brothwell, D. R., Digging up Bones, New York, 1981.
  • Çelik vd. 2007: Çelik, Ç., Özgünaltay, G., Attar, N., “Diş Aşınmaları-Tooth Wear”, Hacettepe Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Dergisi 2, 2007, 22-30.
  • Çırak vd. 2013: Çırak, A., Çırak, M. T., Erkman, C. A., “Paleopathological Analaysis of Teeth and Jaws Obtained from Kelenderis Excavations”, OLBA 21, 2013, 1301-7667.
  • El Najjar vd. 1978: El-Najjar, M. Y., DeSanti, M. V., Ozebek, L. “Prevalence and possible etiology of dental enamel hypoplasia”, American Journal of Physical Anthropology 48.2, 1978, 185-192.
  • Erdal 1996: Erdal, Y. S., İznik Geç Bizans Dönemi İnsanlarının Çene ve Dişlerinin Antropolojik Açıdan İncelenmesi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 1996 Erdal 1999: Erdal, Y. S., “İnsan İskelet Kalıntılarının Antropolojik Açıdan İncelenmesi. (Anthropological examination of the human remains of Cevizcioğlu Çiftliği Necropolis)”, Tahtalı Barajı Kurtarma Kazısı Projesi (Tahtalı Dam Area Salvage Project), Ed. T. Özkan, H. Erkanal, İzmir, 1999, 151-162.
  • Erdal 2003: Erdal, Y. S., “Büyük Saray-Eski Cezaevi Kazılarında Gün Işığına Çıkarılan İnsan İskelet Kalıntılarının Antropolojik Analizi”, 18. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, Ankara, 2003, 15-30.
  • Erdal 2004: Erdal, Y. S., “Kovuklukaya (Boyabat, Sinop) İnsanlarının Sağlık Yapısı ve Yaşam Biçimleriyle İlişkisi”, Anadolu Araştırmaları 17.2, 2004, 169-196.
  • Erdal 2009: Erdal, Y. S., “Bademağacı Erken Neolitik İnsanları”, 24. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, Ankara, 2009, 97-119.
  • FDI, 1982: Federation Dentaire International, “An Epidemiological Index of Developmental Defects of Dental Enamel (DDE Index)”, International Dental Journal 32, 1982, 159- 167.
  • Goodman-Roose 1991: Goodman, A. H., Rose, J. C. “Dental enamel hypoplasias as indicators of nutritional status”, Advances in Dental Anthropology, Ed. M. A. Kelley, C. S. Larsen, New York, 1991, 279-293.
  • Güleç 1986: Güleç, E., “Van-Dilkaya İskeletlerinin Paleoantropolojik İncelenmesi”, 4. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara, 1986, 369-380.
  • Hillson 1996: Hillson, S., Dental Anthropology, Cambridge, 1996.
  • Hillson 1979: Hillson S.,“Diet and Denthal Disease”, Food and Nutrition World Archaeology 11.2, 1979, 147-162.
  • Hillson 2005: Hillson, S., Teeth, New York, 2005.
  • Isler vd. 1985: Isler, R., Schoen, J., Iscan, M. Y., “Dental Pathology of a Prehistoric Human Population”, Florida Scientist 48.3, 1985, 139-147.
  • İşcan-Kenndy 1989: İşcan, M. Y., Kennedy, K. A., Reconstruction of Life from the Skeleton, New York, 1989
  • Kaidonis vd. 2012: Kaidonis, J., Ranjitkar, S., Townsend, G., “Mineral Maintenance'of Dental Structures in Caries and Erosive Tooth Wear: an Holistic Model”, New Directions in Dental Anthropology: Paradigms, Methodologies and Outcomes, Ed. G. Townsend, E. Kanazawa, H. Takayama, Adelaide, 2012, 115-122.
  • Kaifu vd. 2003: Kaifu, Y., Kasai, K., Townsend, G. C., Richards, L. C., “Tooth Wear and the “design” of the Human Dentition: a Perspective from Evolutionary Medicine”, American Journal of Physical Anthropology 37, 2003, 47-61.
  • Karaöz Arıhan 2013: Karaöz Arıhan, S., Baybağ Mevkii (Muğla) Bizans Dönemi Toplumunda Beslenmeye Bağlı Gelişen Paleopatolojik Rahatsızlıklar, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 2013.
  • Lanfranco-Eggers 2010: Lanfranco, L. P., Eggers, S., “The Usefulness of Caries Frequency, Depth, and Location in Determining Cariogenicity and Past Subsistence: a Test on Early and Later Agriculturalists from the Peruvian Coast”, American Journal of Physical Anthropology 143.1, 2010, 75-91.
  • Lukacs-Largaespada 2006: Lukacs, J. R., Largaespada, L. L., “Explaining Sex Differences in Dental Caries Prevalence: Saliva, Hormones, and “life-history” Etiologies”, American Journal of Human Biology 18.4, 2006, 540-555.
  • Molnar 1972: Molnar, S., “Human Tooth Wear, Tooth Function and Cultural Variability”, American Journal of Physical Anthropology 34, 1972, 175-190.
  • Ortner 2003: Ortner D. J., Identification of Pathological Conditions in Human Skeletal Remains, 2.baskı, San Diego, 2003.
  • Özbek 1979: Özbek, M., “İnsanla Yaşıt Bir Hastalık: Diş Çürüğü”, Bilim ve Teknik Dergisi 134, 1979, 31-35.
  • Özbek 1984: Özbek, M., “Roma Açıkhava Tiyatrosundan (İznik) Çıkarılan Bizans İskeletleri”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 1.2, 1984, 81-90.
  • Özbek 1987: Özbek, M., “Çayönü İnsanlarında Diş ve Dişeti Hastalıkları”, 5. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara, 1987, 367-395.
  • Özbek 1989: Özbek, M., “Son Buluntular Işığında Çayönü Neolitik İnsanları”, 5. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, Ankara, 1989, 161-178.
  • Özbek 1997: Özbek, M., “Çayönü Tarım Toplumunda Diş Sağlığı”, Türk Arkeoloji Dergisi 31, 1997, 181-216.
  • Özbek 2015: Özbek, M., Dişlerle Tarih Öncesine Yolculuk, Ankara, 2015.
  • Özer vd. 2009: Özer, İ., Sağır, M., Satar, Z., Güleç, E., “Gümüşlük (Milas) İskeletleri ve Anadolu Klasik-Helenistik Dönem Toplumlarının Sağlık Profili”, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 52.1, 2009, 29-42.
  • Öztunç vd. 2006: Öztunç, H., Yoldaş, O., Nalbantoğlu, E., “The Periodontal Disease Status of the Historical Population of Assos”, International Journal of Osteoarchaeology 16, 2006, 76-81.
  • Pindborg 1970: Pindborg, J. J., Pathology Of The Dental Hard Tissues, Philadelphia 1970.
  • Pinhasi-Mays 2008: Pinhasi R., Mays S., Advances in Human Palaeopathology, West Sussex, 2008.
  • Robert-Manchester 2010: Roberts, C. Manchester, K., The Archaeology of Disease, 3. Baskı, New York, 2010.
  • Schuurs 2013: Schuurs, A., Pathology of the Hard Dental Tissues, Oxford, 2013. Scott 1979: Scott, E. C., “Principal Axis Analysis of Dental Attrition Data”, American Journal of Physical Anthropology 51.2, 1979, 203- 211.
  • Sevim vd. 2007a: Sevim, A., Yaşar, Z. F., Tuğ, A., “Nevşehir İli/Eskil Yeraltı Yaşam Alanı”, 22. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, Ankara, 2007, 161-176.
  • Sevim vd. 2007b: Sevim, A., Yiğit, A., Gözlük Kırmızıoğlu, P., Özdemir, S., Durgunlu, Ö., “Erzurum / Tetikom Demir Çağı İskeletlerinin Paleoantropolojik Açıdan Değerlendirilmesi”, 22. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, Ankara, 2007, 177-192
  • Sevim vd. 2011: Sevim Erol, A., Yaşar, Z. F., Özdemir, S., Yavuz, A. Y., “Hasankeyf İnsanlarının Antropolojik Analizi”, 26. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, Ankara, 2011, 201-218.
  • Sevim vd. 2016: Sevim Erol, A., Yavuz, A. Y., Mutlu H., “Antik Patara Toplumunun Dişlerindeki Makro Aşınma Sıklığı ile Beslenme İlişkisi”, Havva İşkan'a Armağan LYKIARKHISSA Festschrift für Havva İşkan, Ed. E. Dündar, A. Şevket, S. Erkoç, M. Koçak, İstanbul, 2016, 723-735.
  • Sönmez Sözer 2016: Sönmez Sözer Ç., Milas Belentepe Doğu Roma/Bizans İnsanlarında Ağız ve Diş Sağlığı, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2016.
  • Şarbak vd. 2015: Şarbak, A., Çırak, A., Çırak, M. T., “Kerti (Derbe) Höyük 2013 Kazılarından Elde Edilen İnsan İskelet Kalıntılarının Paleoantropolojik Analizi”, 30. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, Ankara, 2015, 129-146.
  • Yılmaz 2016: Yılmaz, H., “Antemortem tooth loss in the Ablanganis Early Iron Age skeletons, Van-Turkey”, Journal of Human Sciences 13.1, 2016, 1731- 1744.
  • Yiğit vd. 2009: Yiğit, A., Yılmazer Salihoğlu, N., Gözlük Kırmızıoğlu, P., Yaşar, Z. F., Kesikçiler, B., Sevim Erol, A., “Trabzon Kızlar Manastırı İnsan İskeletlerinin Antropolojik Açıdan Değerlendirilmesi”, 25. Arkeometri Sonuçları Toplantısı, Ankara, 2009, 105-126.
  • Waldron 2009: Waldron, T., Paleopathology, Cambridge, 2009
  • Werneck vd. 2010: Werneck, R. I., Mira, M. T., Trevilatto, P. C., “A Critical Review: An Overview of Genetic Influence on Dental Caries”, Oral Diseases 16.7, 2010, 613-623.
Toplam 52 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Bölüm Araştırma Makalesi
Yazarlar

Çilem Sönmez Sözer Bu kişi benim

Ayla Sevim Erol Bu kişi benim

Yayımlanma Tarihi 1 Kasım 2017
Yayımlandığı Sayı Yıl 2017 Cilt: 11 Sayı: 17

Kaynak Göster

APA Sönmez Sözer, Ç., & Erol, A. S. (2017). Antik Toplumlarda Görülen Diş ve Çene Patolojilerinin Antropolojideki Önemi. MASROP E-Dergi, 11(17), 24-37.
AMA Sönmez Sözer Ç, Erol AS. Antik Toplumlarda Görülen Diş ve Çene Patolojilerinin Antropolojideki Önemi. MASROP E-Dergi. Kasım 2017;11(17):24-37.
Chicago Sönmez Sözer, Çilem, ve Ayla Sevim Erol. “Antik Toplumlarda Görülen Diş Ve Çene Patolojilerinin Antropolojideki Önemi”. MASROP E-Dergi 11, sy. 17 (Kasım 2017): 24-37.
EndNote Sönmez Sözer Ç, Erol AS (01 Kasım 2017) Antik Toplumlarda Görülen Diş ve Çene Patolojilerinin Antropolojideki Önemi. MASROP E-Dergi 11 17 24–37.
IEEE Ç. Sönmez Sözer ve A. S. Erol, “Antik Toplumlarda Görülen Diş ve Çene Patolojilerinin Antropolojideki Önemi”, MASROP E-Dergi, c. 11, sy. 17, ss. 24–37, 2017.
ISNAD Sönmez Sözer, Çilem - Erol, Ayla Sevim. “Antik Toplumlarda Görülen Diş Ve Çene Patolojilerinin Antropolojideki Önemi”. MASROP E-Dergi 11/17 (Kasım 2017), 24-37.
JAMA Sönmez Sözer Ç, Erol AS. Antik Toplumlarda Görülen Diş ve Çene Patolojilerinin Antropolojideki Önemi. MASROP E-Dergi. 2017;11:24–37.
MLA Sönmez Sözer, Çilem ve Ayla Sevim Erol. “Antik Toplumlarda Görülen Diş Ve Çene Patolojilerinin Antropolojideki Önemi”. MASROP E-Dergi, c. 11, sy. 17, 2017, ss. 24-37.
Vancouver Sönmez Sözer Ç, Erol AS. Antik Toplumlarda Görülen Diş ve Çene Patolojilerinin Antropolojideki Önemi. MASROP E-Dergi. 2017;11(17):24-37.