Yukarı Mezopotamya'da Tarihöncesi Toplumların Kültürel Etkileşim ve İletişimine Dair Kuramların Antropolojik Bağlamı

Yıl 2021, Cilt: 15 Sayı: 2, 0 - 0, 30.11.2021

Mehmet Altun

Öz

Özet

Büyük bir yanılgının eseri olarak, çoğu zaman birbirinden pek de haberdar olmadıkları varsayılan tarihöncesi toplumlarının aslında semboller, inanç ve gündelik yaşama ilişkin verileri detaylıca incelendiğinde yoğun ve hatta büyük bir karşılıklı saygı ile birbirlerinden haberdar oldukları ve hiç de yabana atılmayacak bir iletişim içinde oldukları anlaşılmaktadır. Bu bağlamda, Yukarı Mezopotamya'da insan topluluklarının Neolitik Dönem verilerine bakıldığında da bu toplumların aralarında olağanüstü bir iletişimin varlığı ve bunun sonucu olarak da büyük bir kültürel etkileşimin içinde bulundukları görülmektedir.

İşte bu çalışmada, Göbeklitepe Kültür Bölgesi'nin tarihöncesi toplumlarının aralarındaki iletişim ve kültürel etkileşime dair veriler antropolojik kanıtlarından hareketle ele alınmıştır. Bu bağlamda iletişim kuramının temellerine ilişkin rasyonel verilerden hareketle özgün bir önerme sunulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: İletişim, Kültürel Etkileşim, Sembolizm, Antropoloji, Neolitik

Anahtar Kelimeler

İletişim, Kültürel Etkileşim,, Sembolizm, Antropoloji, Arkeoloji, Neolitik, Yukarı Mezopotamya, Protohistorya, Prehistorya

Destekleyen Kurum

Çalışma her hangi bir kurum tarafından desteklenmemiştir.

Kaynakça

• Akkermans, Verhoeven, 1995 Akkermans, P.M.M.G. Ve M. Verhoeven, “An Image of Complexity: in Burnt Village at Late Neolithic Sabi Abyad, Syria.”,American Journal of Archaeology: 99/1, 1995, Pp. 5-32.
• Altun, 2010 Altun, M., Yukarı Mezopotamya’da -Başlangıcından 3. Binyıla Kadarki Süreçte Ortaya Çıkan- Devletin Temelleri ve İnşası, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İ.Ü. Sos. Bil. Enstitüsü, Eskiçağ Tarihi ABD., İstanbul, 2010.
• Altun, 2020 Altun, M., "Yukari Mezopotamya'da Çanak Çömleksiz Neolitik Dönem'de Yaşanan Kültürel Etkileşim ve İletişime Dair Veriler", (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İ.Ü. Sos. Bil. Enstitüsü, Eskiçağ Tarihi ABD., İstanbul, 2020.
• Ascher, 1961 Ascher, R. "Analogy in Archaeological Interpretation",Southwestern Journal of Anthropology 17, 1961, Pp. 317-325
• Bietenholz, 1994 Bietenholz, P.G. (Edt.), Historia And Fabula: Myths And Legend in Historical Thought from Antiquity to the Modern Age, E.J.Brill, Leiden, 1994.
• Childe, 1956 Childe, V.G., Society and Knowledge, Harper, New York, 1956.
• Davis, 1986, Davis, W., Origins of Image Making, Current Antropology, S. 27:3, 1986, ss. 193-215
• Eliade, 1999 Eliade, M., Şamanizm (Çev. İsmet Birkan), İmge Kitabevi Yayınları, Ankara, 1999.
• Frangipane, 2011a, Frangipane, M., “Doğu Anadolu: İlk Tunç Çağı I Dönemi,” Arkeoatlas, S: 1, (Edit. N. Karul), İstanbul, D.B.R Yay. Paz.A.Ş., 2011a, Ss.44-57,
• Frangipane, 2011b, Frangipane, M., “Son Kalkolitik Çağ: Doğu Anadolu” Arkeoatlas, Tarih Öncesinden Demir Çağı'na: Anadolu'nun Arkeoloji Atlası, (Edit. N. Karul), İstanbul, D.B.R Yay. Paz.A.Ş., 2011b, Ss.126-141,
• Gamble, 2014 Gamble, C., Arkeolojinin Temelleri (Çev. Damla Kayıhan), Aktüel Arkeoloji Yay., İstanbul, 2014.
• Goody, 2001, Goody, J., Yaban Aklın Evcilleştirilmesi, (Çev. K. Değirmenci), Dost Kitabevi Ankara, Yayınları, 2001.
• Hodder, and Hutson, 2003 Hodder, I. and Hutson, S., Reading the Past: Current Aproaches to Interpretation in Archaeology, Cambridge University Pres, Cambridge, 2003.
• Hoppal, 2019 Hoppal, M., Şamanlar ve Semboller: Kaya Resmi ve Göstergebilim, (Çev. Fatih Sel), 4. Basım, YKY, İstanbul, 2019.
• Karul, 2018, Karul, N., Gusir Höyük: Yukarı Dicle'de İlk Yerleşik Avcılar", Batman Müzesi Ilısı Barajı Kurtarma Kazıları / Batman Museum Ilısu Dam Excavations. Edt.: F. Baş, Ç. Turan, B. Hodakoğlu, Ö. Çelik, 2-23, Batman, 2018.
• Landsberg, 1980 Landsberg, M. E., The Icon in Semiotic Theory, Current Antropology 21:1, 1980, Ss.93-95.
• Moorey, 1994 Moorey, S. P. S., Ancient Mesopotamian Materials and Industries: The Archaeological Evidence, Oxford, Clasendon Press, 1994.
• Nissen, 2004 Nissen, Hans J., Anahatlarıyla Mezopotamya: Yakındoğu Arkeolojisi'nin İlk Dönemleri (İ.Ö. 9000-2000), (Çev. Z. Zühre İlkgelen), Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul
• Özdoğan, 2002 Özdoğan, M., 2002, “Arkeolojinin Yöntemleri”, Arkeoatlas, S: 1, (Edit. N. Karul), İstanbul, D.B.R Yay. Paz.A.Ş., 2002, s.34-40.
• Özdoğan, 2007 Özdoğan, M., “Neolitik Dönem: Günümüz Uygarlığının Temel Taşları”, 12.000 Yıl Önce “Uygarlığın Anadolu’dan Avrupa’ya Yolculuğunun Başlangıcı” Neolitik Dönem, (Edit. N. Başgelen), İstanbul, YKY, 2007, s. 9-20.
• Özdoğan, 2021 Özdoğan, M., Neolitik Dönemi Yeniden Tanımlamak: https://www.youtube.com/watch?v=Wpuo73tGoOQ&t=3781s, 2021
• Özkaya, & Coşkun, 2011 Özkaya, V. & Coşkun, A., Körtik Tepe. In: M. Özdoğan, N. Başgelen & P. Kuniholm (eds.), Neolithic in Turkey. New Excavations and New Research. Upper Tigris Basin, İstanbul, 2011, Ss. 89-127.
• Özkaya, vd. 2013 Özkaya, V. vd., Körtik Tepe: Uygarlığın Diyarbakır'daki İlk Adımları / The First Trace of Civilization in Diyarbakır / Die Ersten Stufen der Zivilization in Diyarbakır. İstanbul, 2013.
• Renfrew, Bahn, 2017 Renfrew, C.& P. Bahn, Arkeoloji: Anahtar Kavramlar (Çev. Selda Somuncuoğlu), İletişim Yayınları, İstanbul, 2017
• Renfrew, Bahn, 2017 Renfrew, C.& P. Bahn, Arkeoloji: Kuramlar, Yöntemler ve Uygulama (Çev. Gürkan Ergin), Homer Kitabevi, İstanbul, 2017
• Romanucci - Ross, 1989 Romanucci - Ross, L., "The Impassionad Cogito: Shaman and Antropologist", Shamanism: Past nad Present part 1., Mihály Hoppál - Sadovszky, O. (Edt.), 1989, 35-42, Fullerton. (Istor Books 1), Budapest - Los Angeles.
• Rozvadowsky, 2012 Rozvadowsky, A., "Did Shamans Always Play the Drum? Tracking Down Prehistoric Shamanism in Central Asia", Documenta Prahistorica XXXIX, 2012, Pp. 277-286.
• Terrel E., 2003 Terrel E., John, Archaeological Inference and Ethnographic Analogies: Rethinking the "Lapita Cultural Complex" In S. D.Gillespie and D.L. Nichols, 2003, s. 69-76.
• Van Huyssteen, 2010 Van Huyssteen, J. W., "Coding the Nonvisible: Epistemic Limitation and Understanding Sybolic Behavior at Çatalhöyük", Religion in the Emergence of Civilization, Çatalhöyük as a Case Study, Edt. by Ian Hodder, 2010, 99-121, Cambridge University Press, Cambridge
• White, 1974, White, J. P., The Past is Human, Angus and Robertson, Sydney, 1974.
• Yalçıklı, 2019 Yalçıklı, D., Anadolu'da Neolitik Çağ'da Şaman İnancı, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 2019