From Local to Global: Archaic Ionian Sanctuaries and the Mediterranean World

Yıl 2024, Cilt: 18 Sayı: 1, 1 - 15, 09.05.2024

Kenan Eren

Öz

Archaic sanctuaries have long been an integral part of research about the emergence of the Polis. The sanctuaries, which are thought to have been positioned in relation with the organization of urban space, are assumed to have been formed from the earliest times of the cities. So, they are often evaluated under the categories of "urban" and "extra urban". However, this concept of the polis, which has definite boundaries and built the urban space within these boundaries, is largely inspired by the poleis of the Classical Period. Besides it is inconvenient to find Archaic Period Poleis as an intangible authority that built its own space in a certain geography and displayed its identity there. Contrary to this point of view, current research on the Archaic Period sanctuaries is often concerned with the relations between alternative organizations and subgroups in society, rather than trying to decipher such control mechanisms. In this context, focusing on the relations established on the Mediterranean scale since the 7th century BC through a kind of globalization model brought new perspectives to researchers. Within the scope of this article, through the comparative analysis of the locations, architectural remains and other archaeological finds of several so-called extra urban archaic sanctuaries in Ionia, it will be questioned the importance of sea routes and whether it is possible to define the networks in which the visitors of the sanctuary are in. In this context, Samos Heraion finds have been examined in more detail as they seem to have a special importance. As an extension of this idea, changes in the material culture of the sanctuary have been tried to be evaluated within the framework of globalization models.

Anahtar Kelimeler

Archaic Period, Sanctuary, Mediterranean, Ionia, Globalization

Yerelden Küresele: Arkaik İonia Kutsal Alanları ve Akdeniz Dünyası

Öz

Arkaik Dönem kutsal alanları ile ilgili çalışmalar uzun bir süredir polisin bir mekân olarak ortaya çıkışı ile ilgili araştırmaların ayrılmaz bir parçasını oluştururlar. En erken dönemlerden itibaren oluştuğu varsayılan kent uzamı organizasyonunun doğal bir sonucu olarak konumlandırıldıkları düşünülen kutsal alanların, sıklıkla “kent içi” ve “kent dışı” kategorileri altında değerlendirildiğini görmek mümkündür. Ancak sınırları belirli ve bu sınırlar içerisinde kent uzamını inşa etmiş polis kavramı büyük ölçüde Klasik Dönem kentlerinden esinlenmiştir ve Arkaik Dönem Polisini belirli bir coğrafyada kendi uzamını inşa eden ve orada kimliğini sergileyen soyut bir otorite olarak tanımlamak fikrinin önemli sakıncalar barındırdığı görülmektedir. Bu bakış açısına karşılık, Arkaik Dönem ile ilgili güncel araştırmaların bu tip kontrol mekanizmalarını deşifre etmeye çalışmak yerine, toplum içerisindeki alternatif organizasyonlar ve alt gruplar arasındaki ilişkilerle ilgilendikleri görülebilir. Bu kapsam içerisinde toplulukların deniz yoluyla kurdukları ilişkilere yoğunlaşmak ve Akdeniz ölçeğinde MÖ 7. yüzyıldan itibaren kurulan ilişkileri bir çeşit küreselleşme modeli üzerinden yorumlamak, araştırmalara yepyeni perspektifler getirmiştir. Bu makale kapsamında, Arkaik Dönemde İonia Bölgesi’nde yer alan ve genellikle “kent dışı” kategorisinde tanımlanmış bir dizi kutsal alanın konumlarının, mimari kalıntılarının ve diğer arkeolojik buluntularının karşılaştırmalı incelenmesi vasıtasıyla, bölge için özel bir önem taşıdığı deniz yolları ile kurulan ilişkilerin bu alanlara yansıması ve kutsal alanı ziyaret edenlerin içinde bulunduğu ağların tanımlanması mümkün mü sorusuna cevap aranmıştır ve bu bağlamda Samos Heraion buluntularının özel bir önemi olduğu için daha detaylı olarak incelenmiştir. Bu düşüncenin bir uzantısı olarak da kutsal alan materyal kültüründe görülen değişimler küreselleşme modelleri çerçevesinde değerlendirilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Arkaik Dönem, Kutsal Alan, Akdeniz, İonia, Küreselleşme

Kaynakça

• Antik Kaynaklar
• Hdt. Herodotos, Historiae, The Persian Wars, I-IV. Trans. A. D. Godley. Cambridge, Massachusetts - Londra 1920-2004 (The Loeb Classical Library)
• Vitruvius Vitruvius, Mimarlık Üzerine On Kitap, Çev. S. Güven, İstanbul, 1990.
• Modern Kaynaklar
• Appadurai 2001 Appadurai, A., “Grassroots, Globalization and the Research Imagination”, Ed. Appadurai, A., Globalization, Londra/Durham, 2001, 1-21.
• Baumbach 2004 Baumbach, J. D., The Significance of Votive Offerings in Selected Hera Sanctuaries in the Peloponesse, Ionia and Western Greece, Oxford, 2004.
• Beck 2020 Beck, H., Localism and the Ancient Greek City-State, Chicago, 2020.
• Blakely 2014 Blakely, S., “Religion, Greek, Archaeology of”, Ed. Smithi C., Encyclopedia of Global Archaeology, New York, 2014, 1-14, https://doi.org/10.1007/978-1-4419-0465-2_1437.
• Brize 1992 Brize, P, “New Ivories from the Samian Heraion”, Ed. Fitton, J. L., Ivory in Greece and the Eastern Mediterranean from the Bronze Age to the Hellenistic Period, Londra, 1992, 163-172.
• Brize 1997 Brize, P., “Offrandes de l’Epoque Géométrique et Archaique à l’Héraion de Samos”, Ed. De la Genière, J., Héra: Images, Espaces, Cultes, Naples, 1997, 123-139.
• Brughmans vd. 2016 Brughmans, T., Collar, A. ve Coward, F., “Network Perspectives on the Past: Tackling the challenges”, Ed. Brughmans, T., Collar, A. ve Coward, F., The Connected Past. Challenges to Network Studies in Archaeology and History, Oxford, 2016, 3-20.
• Coldstream 1985 Coldstream, J. N., “Greek Temples: Why and Where?”, Ed. Easterling P. E ve Muir, J. V., Greek Religion and Society. Cambridge, 1985, 67-97.
• Duplouy 2006 Duplouy, A., Le Prestige des Elites, Paris, 2006.
• Duplouy 2018 Duplouy, A., “Citizenship as Performance”, Ed. Duplouy, A. ve Brock, R. W., Defining Citizenship in Archaic Greece, Oxford, 2018, 249-274.
• Dyson 2006 Dyson, S. L., In Pursuit of Ancient Pasts, New Haven/Londra, 2006.
• Eren 2015 Eren, K., “Ionian Sanctuaries and the Mediterranean World in the Seventh-Century B.C.”, Ed. Militello, P. M. ve Öniz, H., Proceedings of the 15th Symposium on Mediterranean Archaeology, held at the University of Catania 3‐5 March 2011, Oxford, 2015, 321-327.
• Eren 2016 Eren, K., “Topography of Religion in Ionia in the Archaic Period”, Cedrus IV, 2016, 11-29.
• Eren 2018 Eren, K., “Arkaik İonia Kutsal Alanlarında Sosyal Hayatın Sunulara Yansımaları”, Ed. Zunal, O., Polat, Y., Cevizoğlu, H., Gürtekin Demir, G., Polat, G., Günata, G., Doğan Gürbüzer, E. ve Pişkin Ayvazoğlu, C., Epiphaneia. Nuran Şahin’e Armağan Kitabı, İzmir, 2018, 153-158.
• Eren 2019a Eren, K., “L’intégration du paysage religieuse dans l’espace de la cité: les sanctuaires de l’Ionie entre le 7ème et le 6ème siècle av. J.C.”, Acta Classica Mediterranea 2, 2019, 9-28.
• Eren 2019b Eren, K., “Arkaik Dönem Miletos Kutsal Alanlarında Bulunmuş Sunu Nesneleri Üzerine Değerlendirmeler”, MSGSÜ Sosyal Bilimler Dergisi 19.3, 2019, 72-84.
• Etienne 2006 Etienne, R., “Compte rendu “W.V. Harris éd. Rethinking the Mediterranean, Oxford University Press, Oxford (2005)”, Topoi 14.2, 2006, 743-746.
• Etienne 2010 Etienne, R., “Historiographie, Théories et Concepts”, Ed. Etienne, R., La Méditerranée au VIIe s. av. J.-C. (Essais d’analyses archéologiques), Paris, 2010, 3-26.
• Foxhall 1998 Foxhall, L., “Cargoes of the heart’s desire. The character of trade in the archaic Mediterranean world”, Ed. Fisher, N ve Wees, H. wan, Archaic Greece. New Approaches and New Evidence, Swansea, 1998, 295-309.
• Greaves 2010 Greaves, A. M., The Land of Ionia, West Sussex, 2010.
• Harris 2005 Harris, W. V., “The Mediterranean and Ancient History”, Ed. Harris, W.V., Rethinking the Mediterranean, Oxford, 2005, 1-42.
• Hodos 2019 Hodos, T., “Globalization. Some basics. An introduction to the Routledge Handbook of Archaeology and Globalization”, Ed. Hodos, T., The Routledge Handbook of Archaeology and Globalization, New York, 2019, 3-11.
• Hodos 2020 Hodos, T., The Archaeology of the Mediterranean Iron Age. A Globalising World c.11000-600 BCE, Cambridge, 2020.
• Horden ve Purcell 2000 Horden, P. ve Purcell, N., The Corrupting Sea, Oxford, 2000.
• Jantzen 1972 Jantzen, U, Agyptische und Orientalische Bronzen aus dem Heraion von Samos, Samos VIII, Bonn, 1972.
• Kienast 1998 Kienast, H. J., “Der Niedergang des Tempels des Theodoros”, Mitteilungen des Deutschen Archaologischen Instituts, Athenische Abteilung 113, 1998, 111-131.
• Knappett 2013 Knappett, C., “Introduction: why networks?”, Ed. Knappett, C., Network Analysis in Archaeology. New Approaches to Regional Interaction, Oxford, 2013, 3-16.
• Kyrieleis 1993 Kyrieleis, H., “The Heraion at Samos”, Ed. Marinatos, N. ve Hagg, R., Greek Sanctuaries New Approaches, Londra/New York, 1993, 125-153.
• Malkin 1996 Malkin, I., “Territorial Domination and the Greek Sanctuary”, Ed. Hellström, P., Religion and Power in the Ancient Greek World, Uppsala, 1996, 75-81.
• Malkin 2011 Malkin, I., A Small Greek World. Networks in the Ancient Mediterranean, Oxford, 2011.
• Mallwitz 1981 Mallwitz, A., “Kritisches zur Architektur Griechenlands im 8. Und 7. Jahrhundert”, Archaologischer Anzeiger, 1981, 599-642.
• Morgan 1989 Morgan, C., “Divination and Society at Delphi and Didyma”, Hermathena 147, 1989, 17-42.
• Morgan ve Coulton 1997 Morgan, C. ve Coulton, J. J., “The Polis as a Physical Entity”, Ed. Hansen, M. H., The Polis as an Urban Centre and as a Political Community, Kopenhag, 1997, 87-144.
• Morris 1993 Morris, I., “Poetics of Power: The Interpretation of Ritual Action in Archaic Greece”, Ed. Dougherty, C. ve Kurke, L., Cultural Poetics in Archaic Greece, Cambridge, 1993, 15-45.
• Morris 2005 Morris, I., “Mediterraneanization”, Ed. Malkin, I., Mediterranean Paradigms and Classical Antiquity, Londra/New York, 2005, 30-55.
• Ohly 1953 Ohly, D., “Die Göttin und ihre Basis”, Mitteilungen des Deutschen Archaologischen Instituts, Athenische Abteilung 68, 1953, 25-50.
• Polignac 1984 Polignac, F. de, La Naissance De La Cité Grecque, Paris, 1984.
• Polignac 1994 Polignac, F. de, “Mediation, Competition, and Sovereignity: The Evolution of Rural Sanctuaries in Geometric Grèce”, Ed. Alcock, S. E. ve Osborne, R., Placing the gods. Sanctuaries and sacred space in ancient Greece, Oxford, 1994, 3-18.
• Polignac 2006 Polignac, F. de, “Analyse de l’Espace et Urbanisations en Grece Archaique: Quelques Pistes de Recherche Récents”, Revue des Etudes Anciennes 108, 2006, 203-224.
• Polignac 2016 Polignac, F. de, “Space, Society and Religion: A Short Retrospective and Perspective Note”, Ed. Bintliff, J. L. ve Rutter, K., The Archaeology of Greece and Rome. Studies in Honour of Anthony Snodgrass, Edinburgh, 2016, 183-191.
• Prost vd. 2010 Prost, F., Aurigny, H., Saint-Pierre Hoffmann, C. ve Brisart, T., “Chapitre 6. Sanctuaires et Offrandes en Grèce”, Ed. Etienne, R., La Méditerranée au VIIe s. av. J.-C. (Essais d’analyses archéologiques), Paris, 2010, 223-273.
• Richter 1970 Richter, G. M. A., Kouroi. Archaic Greek Youths, 3. Edition, Londra/New York, 1970.
• Rolley 1983 Rolley, C., Les Bronzes Grecs, Fribourg, 1970.
• Saint-Pierre 2005 Saint-Pierre, C., Les offrandes orientales dans les sanctuaires du monde grec à l’époque archaïque, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Université Paris 1 Panthéon-Sorbonne, Paris, 2005.
• Schattner 1990 Schattner, T. G., Griechische Hausmodelle: Untersuchungen zur frühgiechischen Arkitektur, Berlin, 1990.
• Scheid ve Polignac 2010 Scheid, J. ve Polignac, F de, “Qu’est-ce qu’un «paysage religieux» ? Représentations cultuelles de l’espace dans les sociétés anciennes”, Revue de l’histoire des religions 227.4, 2010, 427-434.
• Schmidt 1968 Schmidt, G., Kyprische Bildwerke aus dem Heraion von Samos, Samos VII, Bonn, 1968.
• Simon 1997 Simon, C. G., “The Archaeology of Cult in Geometric Greece. Ionian Temples, Altars and Dedications”, Ed. Langdon, S., New Light on a Dark Age, Columbia, 1997, 125-143.
• Snodgrass 1989/90 Snodgrass, A. M., “The Economics of Dedication at Greek Sanctuaries”, Scienze dell’Antichita: Storia Archeologica Antropologia 3-4, 1989/90, 287-294.
• Snodgrass 2012 Snodgrass, A. M., “Greek Archaeology”, Ed. Alcock, S. ve Osborne, R., Classical Archaeology. New Jersey, 2012, 13-29.
• Sourvinou-Inwood 1993 Sourvinou-Inwood, C., “Early Sanctuaries, the eight century and ritual space: fragments of a discourse”, Ed. Marinatos, N. ve Hagg, R., Greek Sanctuaries.New Approaches, Londra/New York, 1993, 1-17.
• Şar İşbilen 2017 Şar İşbilen, E., “I. Dünya Savaşı Yıllarında Osmanlı Devleti’nde Eski Eserlere Yaklaşım ve Anadolu’da Yapılan Arkeolojik Kazılar”, Mediterranean Journal of Humanities, 7.2, 2017, 307-322.
• Walter 1990 Walter, H., Das Griechische Heiligtum dargestellt am Heraion von Samos, Stutgart, 1990.