DENETÇİ GİRİŞİMCİLİĞİNİN DENETİM SORUMLULUĞU KAYIRMACILIK VE DENETÇİ BAĞIMSIZLIĞI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 2, 81 - 100, 25.12.2020

Derya Yücel Rahmi Yücel

Öz

İşletme yönetiminin finansal tablolarda sunduğu bilgilerin, iddia ve beyanlarının, önceden belirlenmiş ölçütlerle karşılaştırılarak doğruluğu hakkında kanıya ulaşmaya çalışan muhasebe denetiminde denetçi davranışlarını anlamak, denetim başarısı için her geçen gün daha da önem kazanmaktadır. Bağımsız denetimin uygulama alanının giderek yaygınlaşmasının da etkisiyle denetim sürecinde yer alan denetçilerin davranışlarının anlaşılması önemli hale gelmiştir. Özellikle denetim firmalarının yeni müşteriler bulmasında denetçilerin girişimci özellikleri ön plana çıkmaktadır.
Bu kapsamda hazırlanan çalışmada muhasebe denetiminde yer almış denetçilerin girişimci özelliklerinin müşterilerine karşı sorumluluk ve müşterilerini kayırma algıları ile bağımsızlık algıları üzerinde ne tür etkileri olduğunun incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışma Marmara bölgesinde yer alan 223 denetçiden anket aracılığıyla toplanan verilerin yapısal eşitlik analizi ile incelenmesi yoluyla elde edilen bulguları içermektedir.
Bulgulara göre denetçilerin girişimci özelliklerindeki artış müşterilere karşı sorumluluk algıları üzerinde artışa neden olurken kayırmacılık eğilimlerini negatif yönde etkilemektedir. Bunun yanında müşteriye karşı sorumluluk algısındaki artış kayırmacılık eğilimini pozitif etkilemektedir. Denetçi bağımsızlığı ise kayırmacılık eğilimi ile ters yönlü anlamlı bir ilişkiye sahiptir. Yani kayırmacılık eğilimleri artan denetçilerin bağımsızlık algıları azalmaktadır.
Sorumluluk algısı ile denetçi bağımsızlığı arasında herhangi bir anlamlı ilişkiye rastlanmamıştır.

Anahtar Kelimeler

Denetçi girişimciliği, denetçi sorumluluğu, kayırmacılık, denetçi bağımsızlığı

THE EFFECTS OF AUDITOR ENTREPRENEURSHIP ON AUDIT RESPONSIBILITY, FAVORITISM AND AUDITOR INDEPENDENCE

Öz

Understanding the auditor's behavior in accounting audits that try to reach the opinion about the accuracy of the information, claims and declarations presented by the management in comparison with the predetermined criteria becomes more and more important for the success of the audit. Under the influence of the widespread application of independent auditing, understanding the behavior of auditors involved in the audit process has become important. Entrepreneurial characteristics of auditors come to the forefront especially in finding new customers for audit firms.
In this study, it is aimed to examine the effects of the entrepreneurial characteristics of the auditors involved in accounting management on their perceptions of responsibility and favoritism and independence perceptions. The study includes the findings obtained from the data collected from 223 auditors in the Marmara region through a questionnaire.
According to the findings, the increase in the entrepreneurial characteristics of the auditors leads to an increase in the perception of responsibility towards customers while negatively affecting favoritism tendencies. Furthermore, the increase in the perception of responsibility towards the customer positively affects the tendency to favoritism. Auditor independence, on the other hand, has a negative correlation with favoritism tendency. In other words, the tendency of favoritism increased and perceptions of independence of auditors decreased.
No significant relationship was found between the perception of responsibility and auditor independence.

Anahtar Kelimeler

Auditor entrepreneurship, auditor responsibility, favoritism, auditor independence.

Kaynakça

• Akışık, O., (2002), “Denetimde Bağımsızlık İlkesinin Yeri”, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, S:1, ss.97-111.
• Arens, A., Loebbecke, J., (1991), Auditing: An Integrated Approach, 5. Baskı, Englewood Cliffs, NJ: Prentice-Hall.
• Audretsch, David B., (2003), “Entrepreneurship A Survey Of The Literatüre”, European Commission Enterprise Directorate-General Report, Enterprise Papers No:14, Ref. No: (2014)77508 - 15/01/2014.
• Büte, M., (2011), “Kayırmacılığın çalışanlar üzerine etkileri ile insan kaynakları uygulamaları ilişkisi: Türk kamu bankalarına yönelik bir araştırma”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C:15, S:1, ss.383-404.
• Can, A.V., (2010), “Krizin Muhasebesi ve Muhasebenin Krizi”, Mali Çözüm Dergisi, S:97, ss.21-47.
• Cope, J., (2005), “Toward a Dynamic Learning Perspective of Entrepreneurship”, Entrepreneurship Theory and Practice, C:29, S:4, ss.373–397. https://doi.org/10.1111/j.1540-6520.2005.00090.x
• Craig, J.L., (1999), “The CPA and Independence: Illusion or Reality?”, TheCPA Journal (March), ss.14–23.
• Desira, J., Baldacchino, P.J., (2005), “Jurors and self-perceptions of the statutory auditors in Malta”, Managerial Auditing Journal, C:20, S:7, ss.691-706.
• Ercan, C., (2017), “Denetçi Bağımsızlığına Yönelik Tehditler ve Koruma Önlemleri: Yeminli Mali Müşavirler Üzerine Bir Araştırma”, KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi C:14, S:2, ss.261-284.
• Ertekin, Y., (1998), “Çağdaş Yönetim ve Denetim”, Türk İdare Dergisi , S:421, ss.493-515.
• Gendron, Y., Suddaby, R., Lam, H., (2006), “An Examination of the Ethical Commitment of Professional Accountants to Auditor Independence”, Journal of Business Ethics, C:64, S:2, ss.169-193.
• Gürbüz, H., (1995), Muhasebe Denetimi, Eskişehir: Bilim Teknik Yayınevi.
• Güredin, E., (2008), Denetim ve Güvence Hizmetleri, 12. Baskı, İstanbul: Arıkan Yayınları.
• Gürol, Y., Atsan, N., (2006), “Entrepreneurial characteristics amongst university students”, Education+Training, C:48, S:1, ss.25-38. https://doi.org/10.1108/00400910610645-716
• Hansemark, O.C., (1998), “The effects of an entrepreneurship programme on need for achievementand locus of control of reinforcement”, International Journal of Entrepreuneurial Behaviour & Research, C:4, S:1, ss.28-50.
• İyiişleroğlu, S.C., (2006), “Aile Sirketleri: Adana ve Çevresinde Faaliyet Gösteren Aile Şirketlerinde Nepotizm Uygulamasının Tespitine Yönelik Bir Araştırma”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adana.
• Koh, H.C., (1996), “Testing hypotheses of entrepreneurial characteristics”, Journal of Managerial Psychology, C:11, S:3, ss.12-25.
• Mednick, R., Previts, G.J., (1987), “The Scope of CPA Services: A View of The Fure From The Prospective of a Century of Progress”, Journal of Accountancy, ss.222-229.
• Riipinen, M., (1994), “Extrinsic occupational needs and the relationship between need forachievement and locus of control”, The Journal of Psychology , C:128, S:5, ss.577-88.
• Sagie, A., Elizur, D., (1999), “Achievement motive and entrepreneurial orientation: a structural analysis. Journal of Organizational Behaviour, S:20, ss.375-387. doi:10.1002/(SICI)1099-1379(199905)-20:3<375::AID-JOB884>3.0.CO;2-Y
• Salamzadeh, A., Farjadian, A.A., Amirabadi, M., Modarresi, M., (2014), “Entrepreneurial Characteristics: Insights from Undergraduate Students in Iran”, International Journal of Entrepreneurship and Small Business, C:21, S:2, ss.165-182.
• Sarpün, Ş. (2012). “Denetçı̇lerı̇n etı̇k pozı̇syon, hı̇le, sorumluluk ve nepotı̇zm algılarının denetçı̇ bağımsızlığına etkı̇sı̇: bağımsız denetçı̇ler üzerı̇nde bı̇r araştırma”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bolu Abant İzzet Baysal Ünı̇versı̇tesı̇, Sosyal Bı̇lı̇mler Enstı̇tüsü, İşletme Anabı̇lı̇m Dalı, Danışman: Yrd. Doç. Dr. Rahmi YÜCEL.
• Varma C. Ravi. (2020). Entrepreneurship, http://sim.edu.in/wp-content/uploads/2018/11/Entrepreneurship.pdf, [Erişim Tarihi:10/10/2020]
• Wolf, M.F., (1981)., “The Nature of Managerial Work: An Investigation of the Work of the Audit Manager”, The Accounting Review, C:56, S:4, ss.861-881.
• Hebert, R.F., Link, Albert N., (1989), “In Search of the Meaning of Entrepreneurship”, Small Business Economics, C:1,S:1, ss.39-49.