İLKÇAĞ TARİHİ PERSPEKTİFİNE VE KUTSAL KİTAPLARA GÖRE YUNUS PEYGAMBER

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 1, 131 - 174, 29.07.2021

Resul Şahin Yüksel Arslantaş

Öz

Yunus b. Metta (Metta oğlu Yunus), Asur İmparatorluğu’nun başkenti Ninova (Ninive) halkına gönderilmiş bir peygamberdir. Yunus (A.S.) kıssası Kur’an-ı Kerim ve Kitab-ı Mukaddes’te geçmektedir.
Hz. Yunus kavmini, putlara tapınmayı bırakıp sadece bir olan Allah’a inanıp ve ona ibadet etmeye davet etmiştir. Kabul etmedikleri takdirde, helak olan kavimlerin başına gelen azap ve belanın kendilerini de yakalayacağını söylemiştir. Fakat onlar küfür ve şirkte ısrar edip kötü işlerine devam etmişlerdir. Yunus (a.s.), kavminin bu inatçı tutumundan dolayı başlarına gelecek felaketin yakın olduğunu sanıp azaptan kurtulmak için, Allah’ın hicret emri veya izni olmadan onları terk edip gitmiştir. Bu nedenle Allah tarafından balığın karnında hapisle sınanmıştır. Samimi yakarışı ve önceden yaptığı salih ameller nedeniyle kurtulup tekrar kavmine peygamber olarak gönderilmiştir. Kavmi, onun kendilerini terk etmesi sebebiyle başlarına bir azabın geleceğinden korkmuş, bu nedenle topyekûn tövbe edip iman ederek gelecek azaptan kurtulmuşlardır.

Anahtar Kelimeler

Yunus, Ninova, Peygamber, Asur

Kaynakça

• BAŞOĞLU, Tuncay, “Ta’zir” DİA, c, 40, İstanbul, 2011, s, 198
• ÇAKAN, İsmail L. – N. Mehmed Solmaz, Kur’an-ı Kerim’e Göre Peygamberler ve Tevhid Mücadelesi, İstanbul, 2008
• ESED, Muhammed, Kur’an Mesajı, (çev. Cahit Koytak-Ahmet Ertürk), İstanbul, 1999
• FIRAT, A. Suphi, “Yunus” İA, c, 13, İstanbul, 1986.
• GÜNALTAY, M. Şemsettin, İslam Öncesi Arap Tarihi (Sad. M. Mahfuz Söylemez), Ankara, 2013.
• HARMAN, Ö. Faruk, “Yunus” DİA, c, 43, İstanbul, 2013
• HROUDA, Barthel, Mezopotamya (Rene Pfeilschifter’in katkılarıyla, çev. Zehra Aksu Yılmazer), İstanbul, 2016.
• İBN AŞUR, Muhammed b. Muhammed, el-Tahir, El-Tahrir ve’t-Tenvir, Tunus, 1984.
• İBN ATİYYE, Ebu Muhammed Abdulhak b. Galib b. Abdurrahman b. Temmam, el-Muharreru’l-Veciz fi Tefsiri’l-Kitabi’l-Aziz, c, 4 (5 cilt), Beyrut, 1422 H.
• İBN BATTUTA,Ebu Abdullah Muhammed b. Abdullah el-Tanci, Tuhfetü’n-Nezzar fi Garibi’l-Emsarve’l-Acaibi’l-Esfar (Büyük Dünya Seyahatnamesi) (çev. Muhammed Şerif Paşa sad. Mümin Çevik), İstanbul, Tarihsiz.
• İBN HİŞAM, Ebu Muhammed Abdülmelik el Meafiri, el-Siretü’n-Nebeviyye (tahkik: Taha Abdurrauf Sa’d), c, 2, Beyrut, 1987.
• İBN KESİR, İmaduddin Ebu’l-Fida’ İsmail, Tefsiru’l-Kur’ani’l-Azim, c, 1, Mısır, Tarihsiz
• İBN MANZUR, Cemaluddin Ebu’l-Fazl Muhammed b. Mükerrem Ali b. Ahmed b. Ebi’l-KasımHabaka, Lisanu’l-Arab (tah. Abdullah Ali el-Kebir-M. Ahmed Hasbullah-Haşim Muhammed el-Şazeli), c, 1 (c: 1-6), Kahire, Tarihsiz.
• İBN KUTEYBE, Ebu Muhammed Abdullah b. Müslim, Te’villu Muhtelefi’l-Hadis (Tah. Muhammed Zühri el-Neccar), Beyrut, 1972.
• JURSA, Michael, Babilliler (çev. Firuzan Gürbüz Gerhold), İstanbul, 2017,
• KARAMAN, Hayrettin, Mustafa Çağrıcı, İ. Kafi Dönmez, Sadreddin Gümüş, Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir, c, 3, Ankara, 2008.
• KAZANCI, Ahmet Lütfi, Peygamberler Tarihi, İstanbul, 2014.
• KUHRT, Amelie, Eski Çağ’da Yakındoğu (çev. Dilek Şendil), c, 2, s, İstanbul, 2010.
• KURTUBİ, Ebu Abdillah Muhammed b. Ebi Bekr b. Ferah Şemsüddin el-Kurtubi, el-Cami’ li-Ehkami’l-Kur’an (Tefsiru’l-Kurtubi) (tah. Ahmed el-Berduni-İbrahim Atfeyş), Kahire, 1964.
• KÜÇÜKSİPAHİOĞLU, Birsel, “Nineva (Ninova)” DİA, c, 33, İstanbul, 2007
• MAKDİSİ, El-Mutahhar b. Tahir, el-Bed’u ve’t-Tarih, Porsaid, Tarihsiz., MATURİDİ, Muhammed b. Muhammed b. Mahmud Ebu Mansur, Tefsiru’l Maturidi (Te’vilatü Ehli’s-Sünne) (tah. Dr. Mecdi Baslum), c, 6 (c: 1-10), Beyrut, 2005.
• MAVERDİ, Ebu’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Habib, Tefsiru’l-Maverdi (el-Nüket ve’l-Uyun (tah. Abdülmaksud b. Abdurrahman), c, 3 (c:1-6), Beyrut, Tarihsiz.
• MEMİŞ, Ekrem, Eskiçağda Mezopotamya, Bursa, 2012.
• MERAĞİ, Ahmed b. Mustafa, Tefsiru’l-Meraği, c, 23 (c:1-30), Mısır, 1946.
• MEVDUDİ, Seyyid Ebu’l-Ala, Tefhimü’l-Kur’an,(Çev. M. Han Kayani, Yusuf Karaca, Nazife Şişman, İsmail Bosnalı, Ali Ünal, Hamdi Aktaş), İstanbul, 1986.
• NECCAR, Abdülvahap, Kasasu’l-Enbiya, Beyrut, Tarihsiz.
• NEVEVİ, Ebu Zekeriyya Yahya b. Şeref b. Müri, 40 Hadisle İslam Yolu (çev. Halil Gönenç)İstanbul, 1976, TÜRDAV Yayınları, s, 61-62
• POLAT, Salahattin, “Garib” DİA, İstanbul, 1996
• RAZİ, Ebu Abdillah Muhammed b. Ömer b. El-Hasan b. El-Hüseyn (Fahruddin el-Razi), Mefatihu’l-Gayb (el-Tefsiru’l-Kebir), c, 17 (c: 1-32), Beyrut, 1420 H.
• REŞİD RIZA, Muhammed Reşid b. Ali Rıza, Tefsiru’l-Menar (Tefsiru’l-Kur’ani’l-Hakim), c, 11 (c:1-12), Basım yeri yok, 1990.
• SARIKÇIOĞLU, Ekrem, Başlangıçtan Günümüze Dinler Tarihi, Isparta, 2016.
• SIRMA, İ. Süreyya, Müslümanların Tarihi, İstanbul, 2014.
• TABBARA, A. Abdülfettah, Kur’an’da Peygamberler ve Peygamberimiz (Çev. A. Rıza Temel-Yahya Alkın), İstanbul, 1982.
• TABERİ, Muhammed b. Cerir b. Yezid b. Kesir (Ebu Cafer Taberi), Camiu’l-Beyan fi Tefsiri’l- Kur’an (tahkik. A. Muhammed Şakir), c, 15 (c: 1-24), Basım yeri yok, 2000.
• TOPALOĞLU, Bekir, “İsm-i A’zam” DİA, c, 23, İstanbul, 2001
• YAKUT EL-HAMEVİ, Şihabuddin Ebu Abdullah Yakut b. Abdullah, Mu’cemu’l-Buldan, c, 5 (c: 1-7), Beyrut, 1995, Daru Sadr (2. Baskı), (el-Mektebetü’l-Şamile 2020 sürümü)
• YAZIR, Elmalılı Hamdi, Hak Dini Kur’an Dili, c, 4 (c: 1-9), İstanbul, Tarihsiz
• YILDIRIM, Recep, Eskiçağ Tarihi ve Uygarlıkları, İzmir, 2011.
• ZEBİDİ, Zeynüddin,Ahmed b. Ahmed b. Abdillatif, Sahih-i Buhari Muhtasarı Tecrid-i Sarih Tercümesi (Çev. Ahmed Naim), c, 2, Ankara, 1972.
• ZEMAHŞERİ, Ebu’l-Kasım Muhammed b. Amr b. Ahmed Carullah el- Zemahşeri, el-Keşşaf an Hakaik-i Gavamidi’t-Tenzil, c, 2 (c:1-4), Beyrut, 1407 H.