KIRSAL ALANDA YAŞAYAN YAŞLILARDA SOSYAL DIŞLANMA: SOSYODEMOGRAFİK DEĞİŞKENLERLE İLİŞKİLER

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 143 - 164, 30.12.2021

Emrah Apak Hıdır Apak Beyhan Doğan

Öz

Bu çalışma, Türkiye’de kırsal alanda yaşayan yaşlı bireylerin yaşadıkları sosyal dışlanma durumlarını çeşitli sosyodemografik değişkenlerle açısından incelenmesini amaçlamaktadır. Çalışmadan elde edilen verilerin ve ortaya konulan önerilerin başta alan çalışanları olmak üzere, politika yapıcılara, öğretmenlere katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Bu çalışma, tarama modelinin kullanıldığı nicel bir araştırmadır. Araştırmanın örneklemini Bingöl’de nüfusu on binin altında olan yerleşim yerlerinde ikamet eden 276 yaşlı birey oluşturmaktadır. Bu çalışmada veri toplama aracı olarak; araştırmacılar tarafından hazırlanan sosyo-demografik anket formu ve Yaşlılarda Sosyal Dışlanma Ölçeği kullanılmıştır. Veriler ANOVA, Tukey, t testi ve çoklu regresyon ile analiz edilmiştir. Kırsal alanda yaşayan yaşlıların sosyal dışlanma puanlarında farklılaşmaya yol açan faktörler; gelir durumu, eğitim düzeyi, sağlık durumları ve bir ulaşım aracına sahip olma durumudur. Kurulan çoklu regresyon modelinde araba durumu, sağlık durumu ve aylık gelirin sosyal dışlanma düzeyi üzerinde istatistiksel olarak anlamlı bir etkisinin olduğu tespit edilmiştir. Bu çalışmanın çıktıları, kırsal alanda yaşayan yaşlılara uygulanacak sosyal politikalar geliştirilmesine yönelik kılavuzlar da sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kırsal Alan, Sosyal Dışlanma, Yaşlı

Kaynakça

• Akbulut, F. (2016). Kentsel Ulaşım Hizmetlerinin Planlanması ve Yönetiminde Sürdürülebilir Politika Önerileri. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 336-355.
• Altay, B., & Avcı, İ. A. (2009). Huzurevinde yaşayan yaşlılarda özbakım gücü ve yaşam doyumu arasındaki ilişki. Dicle Tıp Dergisi, 36(4), 275-282.
• Alyüz, S. B. (2020). Sosyal Desteğin Birey Yaşamında Önemi ve Sosyal Hizmet. Talim: Journal of Education in Muslim Societies and Communities, s. 115-134.
• Apak, E., & Apak, H. (2020). Yaşlılarda sosyal dışlanma ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Kadim Akademi SBD, 4(1), 1-15.
• Aşut, Ö., Vaizoğlu, S., Bozyel, F., Sucuoğlu, A., Pektekin, C., Asif, G., . . . Çalı, Ş. (2018). Lefkoşa’nın bir bölgesinde altmış beş yaş ve üzeri bireylerin sosyal yaşama katılımı. Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi, 399-410.
• Atkin, C. (2003). Rural communities: human and symbolic capital development, fields apart. Compare: A Journal of Comparative and International Education, 33(4), 507-518.
• Barnes, M., Blom, A., Cox, K., & Lessof, C. (2006). The Social Exclusion of Older People: Evidence from the First Wave of the English Longitudinal Study of Ageing (ELSA) Final Report. London: SEU/OPDM.
• Berry, E. H., & Kirschner, A. (2013). Demography of rural aging. N. Glasgow, & E. H. Berry içinde, Rural Aging in 21st Century (s. 17-36). London: Springer.
• Boxman, A. W., DeGraaf, P. M., & Flap, H. D. (1991). The impact of social and human capital on the income attainment of Dutch managers. Social Networks, 13, 51-73.
• Bradshaw, J., Kemp, P., Baldwin, S., & Rowe, A. (2004). The Drivers of Social Exclusion A Review of the Literature for the Social Exclusion Unit in the Breaking the Cycle Series. London: SEU/ODPM.
• Can, A. (2013). SPSS ile Bilimsel Araştırma Sürecinde Nicel Veri Analizi. Ankara: Pegem Akademi.
• Dahlberg, L., & MecKee, K. J. (2018). Social exclusion and well-being among older adults in rural and urban areas. Archives of Gerontology and Geriatrics, 79, 176-184. Dobbs, B., & Strain, L. (2008). Staying connected: issues of mobility of older rural adults. N. Keating içinde, Rural Ageing A Good Place to Grow Old (s. 87-96). Bristol: The Policy Press.
• Eales, J., Keefe, J., & Keating, N. (2008). Age-friendly rural communities. N. Keatin içinde, Rural Ageing A Good Place to Grow Old (s. 109-120). Bristol: The Policy Press.
• Fast, J., & Gierveld, J. d. (2008). Ageing, disability and participation. N. Keating içinde, Rural Ageing A Goog Place to Grow Old (s. 63-74). Bristol: The Policy Press.
• Güler, Z., Güler, N., & Özsel, D. (2016). Kırsal kesimde "yaşlı kadın" olmak. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 1(2), 86-100.
• Halfacree, K. H. (1993). Locality and social representation: space, discourse and alternative definitons of the rural. Journal of Rural Studies, 9(1), 23-37.
• Işık, İ. (2011). Dünyada ve Türkiye’de Finansal Hizmetlere Erişim ve Finansal Eğitim. Ankara: Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası.
• Jehoel-Gijsbers, G., & Vrooman, C. (2007). Explainin Social Exclusion A theoretical model tested in the Nederlands. The Hague: The Nederlands Institute for Social Research.
• Kankaya, H., & Karadakovan, A. (2017). Yaşlı Bireylerde Günlük Yaşam Aktivite Düzeylerinin Yaşam Kalitesi ve Yaşam Doyumuna Etkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 21-29.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Keating, N., & Philips, J. (2008). A critical human ecology perspective on rural ageing. N. Keating içinde, Rural Ageing A Goog Place to Grow Old (s. 1-10). Bristol: The Policy Press.
• Kemer, G., & Atik, G. (2005). Kırsal ve İl Merkezinde Yaşayan Lise Öğrencilerinin Umut Düzeylerinin Aileden Algılanan Sosyal Destek Düzeyine Göre Karşılaştırılması. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 161-168.
• Kenyon, S., Lyons, G., & Rafferty, J. (2002). Transport and social exclusion: investigating the possibility of promoting inclusion through virtual mobility. Journal of Transport Geography, 10(3), 207-219.
• Kenyon, S., Rafferty, J., & Lyons, G. (2003). Social exclusion and transport in the UK: a role for virtual accessibility in the alleviation of mobility-related social exclusion. Journal of Social Policy, 32(3), 317-338.
• KUZKA, K. A. (2015). TR82 Bölgesi Kırsal Yaşlılık Analizi Raporu.
• Küçük, M. (2016). Kırsal alanlarda yaşlı yerel halkın karşılaştığı sorunlar: Konya İli Derebucak İlçesi üzerine bir inceleme. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(1), 29-48.
• Levitas, R., Pantazis, C., Fahmy, E., Gordon, D., Lloyd, E., & Patsion, D. (2007). The Multi-Dimensional Analysis of Social Exclusion. Bristol.
• Moffatt, S., & Glasgow, N. (2009). How useful is the concept of social exclusion when applied to rural older people in the United Kingdom and the United States? Regional Studies, 43(10), 1291-1303.
• Mollenkopf, H., & Flaschentraeger, P. (1996). Mobilität zur sozialen Teilhabe im Alter. Berlin.
• Morton, L. W., & Weng, C. Y. (2013). Health and healthcare among the rural aging. N. Glasgow, & E. H. Berry içinde, Rural Aging in 21st Century (s. 179-194). London: Springer.
• Öztürk, H. (2015). Yaşlanma ve Kırsal Yaşlılık. Ankara: Kalkınma Atölyesi.
• Philip, L. J., & Gilbert, A. (2007). Low income amongst the older population in Great Britain: a rural/non-rural perspective on income levels and dynamics. Regional Studies, 41(6), 735-746.
• Rozanova, J., Dosman, D., & Gierveld, J. d. (2008). Participation in rural contexts: community matters. N. Keating içinde, Rural Ageing A Good Place to Grow Old (s. 75-86). Bristol: The Policy Press.
• Scharf, T., & Bartlam, B. (2008). Ageing and social exclusion in rural communities. N. Keating içinde, Rural Ageing A Good Place to Grow Old (s. 97-108). Bristol: The Policy Press.
• Shergold, I., & Parkhurst, G. (2012). Transport-related socia exclusion amongst older people in rural Southwest England and Wales. Journal of Rural Studies, 28(4), 412-421. Sims-Gould, J., & Martin-Matthews, A. (2008). Distance, privacy and independence: rural homecare. N. Keating içinde, Rural Ageing A Good Place to Grow Old (s. 43-52). Bristol: The Policy Press.
• Slack, T., & Rizzuto, T. E. (2013). Aging and economic well-being in rural America; exploring income and employment challenges. N. Glasgow, & E. H. Berry içinde, Rural Aging in 21st Century (s. 57-76). London: Springer.
• Sohini, & Mishra, A. J. (2016). Social exclusion: a comparative study of rural and urban elderly. Internationa Journal of Advanced Research, 4(3), 1605-1612.
• Walsh, K., O'Shea, E., & Scharf, T. (2012). Social Exclusion and Ageing in Diverse Rural Communities: Findings from a Cross-Border Study in Ireland and Northern Ireland. Irish Centre for Social Gerontology.
• Walsh, K., O'Shea, E., & Scharf, T. (2014). Exploring the impact of informal practices on social exclusion and age-friendliness for older people in rural communities. Journal of Community and Applied Social Psychology, 24, 37-49.
• Walsh, K., Scharf, T., & Keating, N. (2017). Social exclusion of older persons: a scoping review and conceptual framework. European Journal of Ageing, 14(1), 81-98.
• Wenger, G. C., & Keating, N. (2008). The evolution of networks of rural older adults. N. Keating içinde, Rural Ageing A Good Place to Grow Old (s. 33-42). Bristol: The Policy Press.
• Yakar, M. (2012). İç ve dış göçlerin kırsalda nüfusun yaş yapısına etkisi: Emirdağ İlçesi örneği. Coğrafi Bilimler Dergisi, 10(2), 129-149.