KOPERNİK’TEN NEWTON’A BİLİMSEL DEVRİM SÜRECİ

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 174 - 190, 19.07.2023

Mustafa Koç

Öz

İlkçağda Aristarkhos tarafından önerilen Güneş merkezli evren modeli, Kopernik tarafından tekrardan ele alınmasına kadar büyük ölçüde unutulmuştu. Bu evren modeli, bilim ve düşünce tarihinde önemli bir dönüm noktası olduğu için Kopernik Devrimi olarak bilinmektedir. Bu görüş klasik evren anlayışına karşı bir meydan okuma olduğundan modern bilimin başlamasına yol açtı. Kopernik Devrimi’nin hem tamamlanmamış bir süreci içermesi hem de klasik evren görüşüyle ortak birçok noktası olması bakımından bunu Bilimsel Devrim olarak tanımlamanın daha doğru olacağı kanaatindeyiz. Bilimsel Devrim süreci Dünya’ya bakışımızı şekillendiren toplumsal ve kültürel birçok değişimi de beraberinde getirmiştir. Bunların başında klasik bilimin dayandığı Aristoteles ve Kilise’nin otoritesinin sorgulanmaya başlaması gelir. Yüzyıllar boyunca süregelen Aristotelesçi öğreti İncil’deki yaratılış anlatısıyla tutarlılık gösterdiği için Galileo’nun astronomik gözlemleriyle doğrulanan Güneş merkezli görüş, Kilise’nin büyük bir direnişiyle karşılaştı. Galileo’nun Engizisyon mahkemelerinde yargılanması onu Güneş merkezli evren sistemine verdiği desteği görünüşte geri çekmek zorunda bıraktı, fakat o Dünya’nın döndüğüne inanarak hayata veda etti. Galileo’nun davası onların inançlarına olan güvenlerini sarstığı için insanlar evrenin bir dizi rasyonel yasayla keşfedilebileceğini anladılar. Newton’un hareket ve yerçekimi yasası evrendeki nesnelerin hareketine dair birleşik bir kuramın oluşturulabileceği anlamına gelmekteydi. Bu durum da fizik ve astronomide büyük bir atılımın ve bilimsel devrimin göstergesidir.

Anahtar Kelimeler

Bilimsel Devrim, Dünya Merkezli Evren, Güneş Merkezli Evren, Kopernik, Galileo, Newton

SCIENTIFIC REVOLUTION PROCESS FROM COPERNICUS TO NEWTON

Öz

The heliocentric model of the universe proposed by Aristarchus in antiquity was largely forgotten until it was revisited by Copernicus. We know this model of the universe as the Copernican Revolution, as it was an important turning point in the history of science and thought. Since this view was a challenge to the classical understanding of the universe, it led to the beginning of modern science. We believe that it would be more accurate to define the Copernican Revolution as the Scientific Revolution, as it includes both an incomplete process and many points in common with the classical universe view. The Scientific Revolution process has brought many social and cultural changes that shape our view of the world. At the beginning of these, the authority of Aristotle and the Church, on which classical science was based, began to be questioned. The heliocentric view, confirmed by Galileo’s astronomical observations, met with significant resistance from the Church, as the centuries-old Aristotelian teaching was consistent with the biblical creation narrative. Galileo’s trial at the Inquisition forced him to withdraw his support for the heliocentric universe system, but he died believing that the Earth was spinning. People came to understand that the universe could be discovered by a set of rational laws because Galileo's trial, which had shaken their confidence in their beliefs. Newton’s law of motion and gravity meant that a unified theory of the motion of objects in the universe could be established. This is an indication of a great breakthrough and scientific revolution in physics and astronomy.

Anahtar Kelimeler

Scientific Revolution, Geocentric Universe, Heliocentric Universe, Copernicus, Galileo, Newton

Kaynakça

• Aslan Zeki, vd. (2012), Astronomi ve Uzay Bilimleri (2. Baskı.), İstanbul, Kriter Yayınlar.
• Bixby, W. (1997), Galileo ve Newton’un Evreni, (N. Arık, Ed.), Ankara, TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları.
• Britannica, T. E. of E. (2022), Newton’s Law of Gravitation, 11 Kasım 2022 tarihinde https://www.britannica.com/science/Newtons-law-of-gravitation adresinden erişildi.
• Erdoğan, E. (2009), Aristoteles’ten Newton’a Paradigmatik Bilim Tarihi, İstanbul, Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Fazlıoğlu, İ. (2018), Kayıp Halka (İslam-Türk Felsefe-Bilim Tarihinin Anlam Küresi), İstanbul, Papersense Yayınları.
• Galilei, G. (y.y.), Galileo Galilei Quotes, 13 Aralık 2022 tarihinde https://www.brainyquote.com/quotes/galileo_galilei_381323 adresinden erişildi.
• Galilei, G. (1957), The Assayer. D. Stillman (Ed.), Discoveries and Opinioes of Galileo içinde (ss. 231–280), New York, Doubleday & Co. https://web.stanford.edu/~jsabol/certainty/readings/Galileo-Assayer.pdf adresinden erişildi.
• Galilei, G. (2008), İki Büyük Dünya Sistemi Hakkında Diyalog, (R. Kızıler, Ed.), İstanbul, Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Gleick, J. (2018), Zaman Yolculuğu (Geçmiş, Şimdi ve Geleceğin Kısa Tarihi), (A. Onocak, Ed.), İstanbul, Koç Üniversitesi Yayınları.
• Hawking, S. (2017), Zamanın Daha Kısa Tarihi, İstanbul, Doğan Kitap.
• Hawking, S. ve Mlodinow, L. (2018), Büyük Tasarım, İstanbul, Doğan Kitap.
• İnan, H. Y. (2018), Kosmos’tan Kuantum’a, Ankara, Dorlion Yayınları.
• Koestler, A. (2013), Uyurgezerler (İnsanın Değişen Evren Görüşünün Bir Tarihi), Ankara, Phoenix Yayınevi.
• Rosen, E. (1978), Nicholas Copernicus Comlete Works, Polish Scientific Publishers (C. II), Warsaw-Cracow, Polish Scientific Publishers. doi:10.1086/125500
• Sacchi, G. (1868), Scritti Scelti Di Galileo Galilei, Milano, Di Paola Carrara.
• Tekeli Sevim, Esin Kâhya, Dosay Melek, Demir Remzi, Topdemir Hüseyin Gazi, Unat Yavuz ve Koç Aydın Ayten. (2007), Bilim Tarihine Giriş, Ankara, Nobel Yayın Dağıtım.
• Todd, D. P. (2011), A New Astronomy, New York-Cincinnati-Chicago, American Book Company.
• Topdemir, H. G. ve Yinilmez, S. (2009), Galileo (Dünyayı Döndüren Adam), İstanbul, Say Yayınları.
• Unat, Y. (2005), Galileo Galilei ve Astronomiye Katkıları, Bilim Tarihi Araştırmaları, (1), ss. 15–23.
• Unat, Y. (2012), Galieo ve Modern Astronomi, Bilim ve Ütopya, (211), ss. 35–40.
• Yıldırım, C. (2007), Bilimin Öncüleri, İstanbul, Bilim ve Gelecek Kitaplığı.