Gıda Katkı Maddeleri ve Sağlık

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 1, 26 - 32, 31.12.2021

Ayfer Körkoca Şeydanur Bahşi

Öz

Özet: Günümüzde gıda endüstrisinde gıdaları korumak, raf ömrünü uzatmak, istenen aroma, tat ve tekstürü sağlamak gibi farklı amaçlar doğrultusunda gıda katkı maddeleri kullanılmaktadır. Gıda katkı maddeleri (GKM) gıda teknolojisinde birçok sorunu da ortadan kaldırdığı için kullanılması zorunlu hale gelmiştir. GKM bilimsel çalışmalar ışığında, kapsamlı testlerle incelendikten ve güvenli oldukları
belirlendikten sonra kullanılmalarına izin verilmektedir. Belirtilen değerlerde kullanılmalarına rağmen GKM, birçok sağlık sorununa yol açtığı için araştırma konusu olmuştur. Bu sorunlardan bazılarının hiperaktivite, otoimmünite, alerji, nörodejeneratif hastalıklar, obezite, diyabet, üreme ve gastrointestinal sistem bozuklukları olduğu bildirilmiştir. Bu nedenle gıda bileşenleri arasında GKM güvenli oldukları belirtilse de en fazla endişe duyulan grup olmuştur. GKM çocukluk, adolesan, gençlik ve yetişkinlik
çağındaki birçok birey ve gebeler tarafından günlük beslenmede hemen hemen her öğünde az ya da çok gıdalarla alınmaktadır. Bu derlemenin amacı; yaşam boyunca karşılaşılan GKM güvenliliğini güncel literatürle tekrar gözden geçirmektir.

Anahtar Kelimeler

Gıda güvenliği, gıda katkı maddeleri, sağlık.

Kaynakça

• Arauz-Contreras J. And Ferıa-Velascot A. (1984). Monosodıum-L-Glutamate-Induced Convulsions--I. Differences In Seizure Pattern And Duration of Effect As A Functıon of Age In Rats Gen. Pharmac 15(5): 391-395.
• Ardalan MR, Tabibi H, Attari VE, Mahdavi AM. (2017). Nephrotoxic Effect of Aspartame as an Artificial Sweetener. Iranian Journal of Kidney Diseases. 11(5): 339-43.
• Ares EA. and Mayer J. (1972). Monosodium glutamateinduced brain lesions: Electron microscopic examination. Science 170, 549-550.
• Bellisle, F., Monneuse, M.O., Chabert, M., Larue-Achagiotis, C., Lanteaume, M.T., Louis-Sylvestre, J. (1991). Monosodium glutamate as a palatability enhancer in the European diet. Physiol Behav, 49(5), 869-73. Babbel J., Ramos C., Wangberg H., Luskin K., Simon R. (2021). Gıda katkı maddelerine karşı olumsuz reaksiyonlar. Gıda Alerjisi Dergisi. 3 (1), 8 - 23
• Bhatia, M.S. (1996). Allergy to tartrazin in Alprazolam. Indian Journal of Medical Sciences, 50(8), 285-286.
• Ceyhun Sezgin, Ayyıldız S. (2019). Çocukların Tükettiği Atıştırmalık Gıdalarda Kullanılan Renklendiricilere İlişkin Bir Araştırma. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi-International Journal of Society Researches. 2528-9527 E-ISSN: 2528-9535.
• Chassaing B, Koren O, Goodrich JK ve diğerleri (2015). Dietary emulsifiers impact the mouse gut microbiota promoting colitis and metabolic syndrome. Nature 519: 92–96.
• Chevassus, H., Renard, E., Bertrand, G., Mourand, I., Puech, R., Molinier, N., ... & Bringer, J. (2002). Effects of oral monosodium (l)‐glutamate on insulin secretion and glucose tolerance in healthy volunteers. British journal of clinical pharmacology, 53(6), 641-643.
• Çalışır, E. Z., & Çalışkan, D. (2003). Gıda katkı maddeleri ve insan sağlığı üzerine etkileri. Ankara Eczacılık Fakültesi Dergisi, 32(3), 193-206. Çetin S.A., Şahin B. (2017): Gıda güvenliğinde risk faktörleri ve hijyenin önemi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 5/Special issue 2: 310-321.
• Doğruyol, H. (2006). Gıdalardaki katkı maddeleri ve zararları; çocukluk hiperaktivitesi. Güncel Pediatri, 2, 42-48.
• EFSA Food additives - European Union. https://www.efsa.europa.eu/en/topics/topic/food-additives.
• Ergin, I., Karababa, O. A. (2011). Genetiği değiştirilmiş organizmalar: Sağlığa zararlarını kanıtlamak neden zor? Sorunlar ve riskin ipuçları, Türkiye Halk Sağlığı Dergisi, 9(2),113-122.
• FAO. (1993). Carmines. Food and Nutrition Paper, Compendium of Food Additive Specifications, p. 21.
• FDA Report. .(2014). Questions and Answers on Monosodium glutamate (MSG). Erişim adresi: https://www.fda.gov/Food/IngredientsPackagingLabeling/FoodAdditivesIngredients/ucm3 28728.htm.
• Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı. (2013). Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği.
• Gültekin, F. Akın, S. (2019). İşlenmiş Et Ürünleri ve Gıda Katkı Maddeleri. Journal of Halal Life Style Cilt (Volume) 1, Sayı (Issue) 1. Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Tıbbi Biyokimya Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye
• Hu, L., Fernstrom, J. D., Goldsmith, P. C. (1998). Exogenous glutamate enhances glutamate receptor subunit expression during selective neuronal injury in the ventral arcuate nucleus of postnatal mice. Neuroendocrinology, 68(2), 77-88.
• IARC. (2015). IARC Monographs evaluate consumption of red meat and processed meat. Retrieved from https://www.iarc.fr/en/media-centre/pr/2015/pdfs/pr240_E.pdf
• Karakaya AE. (2019). Kimyasaldan Gıdaya Doz ve Risk. The Kitap Yayınları, 9, İstanbul.
• Lerner A., Matthias T. (2015). Changes in intestinal tight junction permeability associated with industrial food additives explain the rising incidence of autoimmune disease. Autoimmunity Reviews 14 (6): 479–489.
• Mamur S., Yüzbaşıoğlu, D., ÜnaL, F., Aksoy, H. (2012). Genotoxicity of food preservative sodium sorbate in human lymphocytes in vitro. Cytotechnology, 64: 553-562
• Mamur S., Ataseven N., Ünal F., Yüzbaşıoğlu D., (2018). Gıdalarda koruyucu katkı maddesi olarak kullanılan sodyum benzoat ve potasyum sorbat karışımının genotoksik potansiyelinin mikronukleus testi ile belirlenmesi. BAUN Fen Bil. Enst. Dergisi, 20(2), 235-245.
• McCAnn D, Barrett A. (2007). Cooper Allison et al.’Food additives and hyperactive behaviour in 3 year old and 8-9 year old children in the community: a randomised, double –blinded, placebe-controlled trial. 370:1560-67.
• Nagata M., Suzuki W., Iizuka S., Tabuchi M., Maruyama H., Takeda S., ... & Miyamoto K. I. (2006). Type 2 diabetes mellitus in obese mouse model induced by monosodiumglutamate. Experimental Animals, 55(2), 109-115.
• Özberk N. Ve Yentürk G., (1993). Gıdalarda Aspartamın Katkı Maddesı. Gıda.18(1), 67-71.
• Öztan H, Vural H. (1991). Et ürünlerinde nitrozamin oluşumunun laktik asit bakterileri kullanımıyla önlenmesi. Gıda Dergisi. 1991;16(4):237-240.
• Öztürkcan S.A, Acar S. (2017). Yaygın Olarak Kullanılan Antimikrobiyal Gıda Katkı Maddeleri ile İlgili Genel Bir Değerlendirme. IGUSABDER, 1 (2017): 1-17.
• Partridge D., Lloyd K., Rhodes J., Walker A., Johnstone A., Campbell B. 2019. Food additives: Assessing the impact of exposure to permitted emulsifiers on bowel and metabolic health–introducing the FADiets study, Nutrition Bulletin, 44 (4), 329-349
• Rogers P. J., Blundell J. E. (1990). Umami and appetite: effects of monosodium glutamate on hunger and food intake in human subjects. Physiology & behavior, 48(6), 801-804.
• Sasaki Y. F., Kawaguchi S., Kamaya A., Ohshita M., Kabasawa K., Iwama K., Taniguchi K., Tsuda S. (2002). The comet assay with 8 mouse organs: results with 39 currently used food additives. Mutat Res, 519(1-2):103-19. doi: 10.1016/s1383-5718(02)00128-6.
• Schwartz G. R. (1999). Aspartame and breast and other cancers. West J Med. 171(5-6), 300-1.
• Silva M.M., Lidon F. 2016. An overview on applications and side effects of antioxidant food additives, Emirates Journal of Food and Agriculture, 823-832.
• Sisk D. R., & Kuwabara T. (1985). Histologic changes in the inner retina of albino rats following intravitreal injection of monosodium L-glutamate. Graefe's Archive for Clinical and Experimental Ophthalmology, 223(5), 250-258.
• Suez J., Korem T., Zeevi D., Zilberman-Schapira G., Thaiss C.A., Maza O., Israeli D., Zmora N., Gilad S., Weinberger A. (2014). Artificial sweeteners induce glucose intolerance by altering the gut microbiota, Nature, 514 (7521), 181.
• Tanaka, T. (1995). Reproductive and neurobehavioral effects of cochineal administered to mice in the diet. Toxicol Ind Health, 11(1), 1–12
• Türk Gıda Kodeksi Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği. 30.06.2013 tarihli ve 28693 sayılı Resmi Gazete.
• Ward N. I., Soulsbury K. A., Zettel V. H., Colquhoun I. D., Bunday S., & Barnes B. (1990). The influence of the chemical additive tartrazine on the zinc status of hyperactive children—a double-blind placebo-controlled study. Journal of Nutritional Medicine, 1(1), 51-57.
• Werbach M. R. (1991). Nutritional Influences on Mental Illness: A Sourcebook of Clinical Research.
• Weinberge A., Kuperman Y., Harmelin A., Kolodkin-Gal I., Shapiro H., Halpern Z., Segal E., Elinav E. (2014). Artificial sweeteners induce glucose intolerance by altering the gut microbiota. ARTICLE doi:10.1038/nature13793. Vol 514 | Nature | 181. Yang W. H. (1989). Adverse reaction to food and food additives. Allergy, 19, 7-20.
• Yang W. H., ve Purchase, E. C. (1985). Adverse reactions to sulfites. Canadian Medical Association Journal, 133(9), 865-867.
• Yurttagül M., Ayaz A. (2008). Katkı maddeleri: Yanlışlar ve Doğrular. ANKARA. ISBN : 978-975-590-243-2. Sağlık Bakanlığı Yayın No: 727.