Kronik Hastalığı Olan Yaşlı Bireylerde Hastalık Algısı

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 1, 45 - 52, 28.04.2023

Elif Okur , Rahşan Karaçal , Canan Sarı

Öz

Araştırma kronik hastalığı olan yaşlı bireylerin hastalık algısını değerlendirmek amacıyla tanımlayıcı olarak yapıldı. Çalışma Ocak 2023-Mart 2023 tarihleri arasında 55 kronik hastalığı olan birey ile tamamlandı. Veriler katılımcı soru formu ve Kısa Hastalık Ölçeği ile toplandı. Araştırmaya katılan bireylerin yaş ortalaması 70.21±5.35, %40’ı fazla kilolu, %58.2’sinde hipertansiyon, %49.1’inde diyabet %18.2’sinde KOAH ve %16.4’ünde kardiyovasküler hastalık bulunmaktaydı. Katılımcıların yaşadığı yer değişkeni ile KHAÖ ölçeği arasında anlamlı fark elde edildi (p=0.029). Kardiyovasküler hastalığı olmayan hastalarda KHAÖ ortalama puanı anlamlı derecede daha yüksekti (p=0.000). KOAH, diyabet, hipertansiyonu olan bireylerin hastalık algısı daha olumsuz etkilenmiştir.

Anahtar Kelimeler

hastalık algısı, kronik hastalıklar, yaşlı

Kaynakça

• World Health Organization. (2022, October 1). “Ageing and Health”. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/ageing-and-health
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2022, Mart 18). İstatistiklerle Yaşlılar 2021, TÜİK Haber Bülteni. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Yaslilar-2021-45636
• World Health Organization. (2022, September 16). “Noncommunicable Diseases: Mortality”. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/noncommunicable-diseases
• Rosner, F. (2006). “Patient Noncompliance: Causes and Solutions”, The Mount Sinai Journal of Medicine, 73(2), 553-559.
• Süzek, H. & Mutlu, O. (2004). Muğla ilindeki kronik böbrek yetmezliği olan hastaların tedavi imkanları ve olguları. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 1, 10.
• Hagger, M. S. & Orbell, S. (2003). A meta-analytic review of the common-sense model of illness representations. Psychology and Health, 18(2), 141-184.
• Armay, Z., Özkan, M., Kocaman, N., & Özkan, S. (2007). Hastalık algısı ölçeğinin kanser hastalarında Türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışması. Klinik Psikiyatri, 10, 192-200.
• Petrie, K. J., & Weinman, J. (2006). Why illness perceptions matter. Clinical Medicine, 6(6), 536–539.
• Donkin, L., Ellis, C. J., Powell, R., Broadbent, E., Gamble, G., & Petrie, K. J. (2006). Illness perceptions predict reassurance following a negative exercise stress testing result. Psychology & Health, 21(4), 421–430.
• Doğan, M. D., Tosun, E., & Tek, A. D. (2018). Kronik hastalıklarda hastalık algısı, yaşam kalitesi, öz-bakım yönetimi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(3), 33-40.
• Dean, A. G., Sullivan, K. M., & Soe, M. M. (2013). OpenEpi: Open Source Epidemiologic Statistics for Public Health, Version.http://www.openepi.com/Menu/OE_Menu.htm Sarımehmet, D., & Hintistan, S. (2017). Rize ili Ardeşen ilçesindeki yaşlılar arasında kronik hastalık sıklığı ve ilaç kullanımı. Bezmiâlem Science, 5(3), 93- 100.
• Oflaz, S., Yüksel, Ş., Şen, F., Özdemiroğlu, F., Kurt, R., Oflaz, H., & Kaşıkcıoğlu, E. (2014). Hastalık algısı myokard infarktüsü geçiren hastalarda travma sonrası stres bozukluğunu öngörebilir mi? Nöropsikiyatri Arşivi, 51, 103-109.
• Broadbent, E., Petrie, K.J., Main, J., & Weinman, J. (2006). The brief illness perception questionnaire. Journal of Psychosomatic Research, 60 (6), 631-637.
• Abubakari, A. R., Jones, M. C, Lauder, W., Kirk, A., Devendra, D., & Anderson, J. (2012) Psychometric properties of the revised illness perception questionnaire: Factorstructure and reliability among African-origin populations with type 2 diabetes. International Journal of Nursing Studies, 49(6), 672–81.
• Aflakseir, A. (2012). Role of illness and medication perceptions on adherence to medication in a group of Iranian patients with type 2 diabetes. Journal of Diabetes, 4(3), 243–247.
• Kayacan, Ç. (2012). Kronik Hastalıklarda Hastalık Algısının ve Etkileyen Faktörlerin Değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Bilim Üniversitesi, İstanbul.
• Kayış, A. (2009). Kanser Hastalarının Hastalık Algısı ve Umutsuzluk Düzeyleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi, İstanbul.
• Ekenler, Ş., & Arslan, S. (2019). Kronik obstrüktif akciğer hastalarında hastalık algısı ve ilişkili faktörler. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 22(3), 151-160.
• Tel, H., Demirkol, D., Kara, S., & Aydın, D. (2012). KOAH'lı hastaların bakım vericilerinde bakım yükü ve yaşam kalitesi. Türk Toraks Dergisi, 13(3), 87-92.
• Atasever, A, & Erdinç, E. (2003). KOAH’da yaşam kalitesinin değerlendirilmesi. Tüberküloz ve Toraks Dergisi, 51(4), 446-455.
• Özdemir, Ü., & Taşcı, S. (2013). Kronik hastalıklarda psikosoyal sorunlar ve bakım. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1(1), 57-72.
• Bos-Touwen, I., Schuurmans, M., Monninkhof, E. M., Korpershoek, Y., Spruit-Bentvelzen, L., Ertugrul-van der Graaf I, de Wit, N., & Trappenburg, J. (2015). Patient and disease characteristics associated with activation for self-management in patients with diabetes, chronic obstructive pulmonary disease, chronic heart failure and chronic renal disease: a cross-sectional survey study. PLoS One, 10(5), e0126400.