Crush Sendromu ve Tıbbi Beslenme Tedavisi

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 3, 77 - 83, 27.12.2023

İlknur Gökçe Yıldırım , Kadriye Toprak , Nevin Şanlıer

Öz

Crush Sendromu deprem, savaş gibi kitlesel afetlerden sonra felaket mağdurlarında kas travmasına bağlı ani ve hızlı gelişebilen ciddi sistemik bir problemdir. Sendrom özellikle ekstremite kaslarında gelişen rabdomiyoliz sonrasında ortaya çıkmaktadır. Kas hücrelerinin hasarı sonucunda laktik asit, kas enzimleri, nükleik asitler, fosfat, myoglobin ve potasyum vb. maddeler kan dolaşımına katılmaktadır. Bunun sonucunda asidoz, hiperpotasemi, koagülopati, kardiyopulmoner yetmezlik ve en önemlisi Akut Böbrek Hasarı (ABH) gelişebilmektedir. Crush sendromunda, akut böbrek hasarı gelişen bireylerde uygun beslenme tedavisi hastalığa bağlı gelişebilecek komplikasyonların önlenmesi, bireyin yaşam kalitesini artırması açısından önemlidir. Akut böbrek hasarı olan bireylerin tıbbi beslenme tedavisi düzenlenirken bireyin klinik durumu, altta yatan/eşlik eden hastalıkları, böbrek hasarının ciddiyeti, renal replasman tedavisi (RRT) ihtiyacı göz önünde bulundurularak günlük yeterli enerji, makro ve mikro besin ögelerini alması sağlanmalıdır. Hastaların beslenme gereksinimleri klinik takipleri süresince metabolik durumlarına göre değişiklik gösterebileceğinden aralıklı olarak değerlendirilmelidir.

Anahtar Kelimeler

Crush sendromu, Akut böbrek hasarı, Tıbbi beslenme tedavisi

Kaynakça

• Berbel, M. N., Pinto, M. P. R., Ponce, D., & Balbi, A. L. (2011). Nutritional aspects in acute kidney injury. Revista da Associação Médica Brasileira (English Edition), 57(5), 587-592.
• Better, O. S., Rubinstein, I., & Reis, D. N. (2003). Muscle crush compartment syndrome: fulminant local edema with threatening systemic effects. Kidney International, 63(3), 1155-1157.
• Bıçakçı N, Karakayalı O. (2022). Depremler ve Medikal Etkileri. Anatolian Journal of Emergency Medicine, 5(4), 203-208.
• Bufarah, M. N. B., Costa, N. A., Losilla, M. P. R. P., Reis, N. S. C., Silva, M. Z. C., Balbi, A. L., & Ponce, D. (2018). Low caloric and protein intake is associated with mortality in patients with acute kidney injury. Clinical nutrition ESPEN, 24, 66-70
• Cano, N., Aparicio, M., Brunori, G., Carrero, J., Cianciaruso, B., Fiaccadori, E., Lindholm, B., Teplan, V., Fouque, D., & Guarnieri, G. (2009). ESPEN Guidelines on Parenteral Nutrition: adult renal failure. Clinical Nutrition, 28(4), 401-414.
• Cano, N., Fiaccadori, E., Tesinsky, P., Toigo, G., Druml, W., Kuhlmann, M., Mann, H., & Hörl, W. (2006). ESPEN guidelines on enteral nutrition: adult renal failure. Clinical Nutrition, 25(2), 295-310.
• Fiaccadori, E., Cremaschi, E., & Regolisti, G. (2011). Nutritional assessment and delivery in renal replacement therapy patients. Seminars in Dialysis, 24(2), 169-175.
• Fiaccadori, E., Sabatino, A., Barazzoni, R., Carrero, J. J., Cupisti, A., De Waele, E., Jonckheer, J., Singer, P., & Cuerda, C. (2021). ESPEN guideline on clinical nutrition in hospitalized patients with acute or chronic kidney disease. Clinical Nutrition, 40(4), 1644-1668.
• Genthon, A., & Wilcox, S. R. (2014). Crush syndrome: a case report and review of the literature. The Journal of Emergency Medicine, 46(2), 313-319.
• Gonzalez, D. (2005). Crush syndrome. Critical care medicine, 33(1), S34-S41.
• Jagodzinski, N. A., Weerasinghe, C., Porter, K. (2010). Crush injuries and crush syndrome—a review. Part 1: the systemic injury. Trauma, 12(2), 69-88.
• Kasap Demir, B., Başaran C. (2022). Deprem sonrası çocuk hasta, ezilme (crush) sendromu. TOTBİD Dergisi, 21, 304-311.
• Khwaja, A. (2012). KDIGO clinical practice guidelines for acute kidney injury. Nephron Clinical Practice, 120(4), c179–c184.
• Koçer, M., Karakısa, H., Avcı, A., Satar, S. (2016). Rabdomiyoliz. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 25(4):586-607.
• Kurultak, İ. (2022). Deprem yaralanmalı erişkin hastada ezilme (crush) sendromu. TOTBİD Dergisi, 21:294-303.
• Levey, A. S., & Inker, L. A. (2017). Assessment of glomerular filtration rate in health and disease: a state of the art review. Clinical Pharmacology & Therapeutics, 102(3), 405-419.
• Lovallo, E., Koyfman, A., & Foran, M. (2012). Crush syndrome. African Journal of Emergency Medicine, 2(3), 117-123.
• Mendez, C. E., Der Mesropian, P. J., Mathew, R. O., & Slawski, B. (2016). Hyperglycemia and acute kidney injury during the perioperative period. Current Diabetes Reports, 16, 1-12.
• Mercanlıgil SM. Böbrek hastalıklarında beslenme (2022). In A. Baysal (Ed), Diyet El Kitabı (pp. 215-257). 13. Baskı. Ankara: Hatiboğlu Basım ve Yayım San. Tic. Ltd. Şti.
• Mıhçı, E., Yılmaz, N.N. (2021). Crush sendromu ve hemşirelik bakımı. In F. Sofulu, Y. Bağ (Eds), 1. Uluslararası 6. Ulusal Acil Hemşireliği Kongresi Bildiri Kitabı. 4-6 Haziran 2021 (Çevrimiçi Kongre).
• Rajagopalan, S. (2010). Crush injuries and the crush syndrome. Medical Journal Armed Forces India, 66(4), 317-320.
• Saghaleini, S. H., Dehghan, K., Shadvar, K., Sanaie, S., Mahmoodpoor, A., & Ostadi, Z. (2018). Pressure ulcer and nutrition. Indian journal of critical care medicine: peer-reviewed, official publication of Indian Society of Critical Care Medicine, 22(4), 283
• Sever, M. S., & Vanholder, R. (2011). Management of crush syndrome casualties after disasters. Rambam Maimonides Medical Journal, 2(2).
• Sever, M. S., Vanholder, R. (2012). Recommendations for the management of crush victims in mass disasters. Nephrology Dialysis Transplantation, 27(Suppl_1), i1-i67.
• Thibault, R., Abbasoglu, O., Ioannou, E., Meija, L., Ottens-Oussoren, K., Pichard, C., Rothenberg, E., Rubin, D., Siljamäki-Ojansuu, U., & Vaillant, M.-F. (2021). ESPEN guideline on hospital nutrition. Clinical Nutrition, 40(12), 5684-5709.
• Toigo, G., Aparicio, M., Attman, P., Cano, N., Cianciaruso, B., Engel, B., Fouque, D., Heidland, A., Teplan, V., & Wanner, C. (2000). Expert Working Group report on nutrition in adult patients with renal insufficiency (part 1 of 2). Clinical Nutrition, 19(3), 197-207.
• Türker, P.F. (2018). Böbrek hastalıklarında klinik nütrisyon yaklaşımı. Beslenme ve Diyet Dergisi, 46, 82-88.
• Wilkens K.G., Juneja V., Shanaman E. Medical nutrition therapy for renal disorders (2017). In L. K. Mahan, J. L. Raymond (Eds.), Krause's food & the nutrition care process (pp. 700-727). 14. Baskı. Kanada: Elsevier Health Sciences.
• Yazici, R., İlçin, C., Özsu, T., Demirtakan, T., Kalafat, U. M., & Doğan, S. (2023). A Comprehensive Review for Refreshing the Crush Syndrome Knowledge After the Devastating Earthquake in Türkiye. Comprehensive Medicine, 15(2), 165-170.