Hemşirelik Öğrencilerine Verilen Dijital Dünyaya Yönelik Farkındalık Eğitiminin Dijital Okuryazarlık, Dijital Bağımlılık ve Siber Zorbalık Düzeylerine Etkisi

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 1, 14 - 26, 30.04.2024

Ebru Cirban Ekrem , Sude Uçman , Rümeysa Kabadayı , Mehmet Can Yiğit

Öz

Araştırmada hemşirelik öğrencilerine verilen dijital dünyaya yönelik farkındalık eğitiminin dijital okuryazarlık, dijital bağımlılık ve siber zorbalık düzeylerine etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır. Tek grupta ön test-son test-izlem testi ölçümlü yarı deneysel desende yapılan araştırmanın evrenini ülkemizin kuzey batı bölgesinde bulunan bir üniversitesinin hemşirelik bölümünde okuyan 230 öğrenci oluşturmuştur. Araştırmada örneklem seçimine gidilmeden evrenin tamamına ulaşmak hedeflenmiş, araştırma 211 öğrenci ile tamamlanmıştır. Veriler Kişisel Bilgi Formu, Dijital Okuryazarlık Ölçeği (DOÖ), Dijital Bağımlılık Ölçeği (DBÖ) ve Siber Zorbalık Ölçeği (SZÖ) ile toplanmıştır. Araştırma; (1)ön testin uygulanması, (2)Dijital Dünyaya Yönelik Farkındalık Eğitimi’nin verilmesi, (3)son testin yapılması, (4)izlem testinin yapılması şeklinde yürütülmüştür. Verilerin analizinde SPSS 22.0 paket programı kullanılmıştır. Katılımcıların yaş ortalaması 20,500±1,691, %72,0’ı kadın, %43,6’sı 1. sınıfta okumakta ve günlük internette geçirilen saat ortalaması 3,980±1,810’dur. DOÖ ön teste göre, son test ve izlem testindeki artış anlamlıdır (p<0,05). DBÖ ölçümleri arasındaki değişim anlamlı bulunmamıştır (p>0,05). SZÖ’nin siber zorbalık, mağduriyet ve tanık olma alt boyutlarında ön teste göre, son test ve izlem testindeki düşüş anlamlıdır (p<0,05). Araştırmanın, öğrencilerin dijital okuryazarlık düzeyini yükselttiği, siber zorbalık düzeyini azalttığı belirlenmiştir. Farklı değişkenlerin karşılaştırıldığı uzun takip süreli çalışmaların yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

bağımlılık, dijital, hemşire, okuryazar, öğrenci, siber, zorbalık

Destekleyen Kurum

Bu çalışma 2021 yılı 2. Dönem Çağrısında 2209/A Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destek Programı tarafından 1919B012108208 Proje numarası ile desteklenmiştir.

Proje Numarası

1919B012108208

Awareness of the Digital World Given to Nursing Students The Effect of Education on Digital Literacy, Digital Addiction and Cyberbullying Levels

Öz

In the study, it was aimed to examine the effects of digital world awareness training given to nursing students on digital literacy, digital addiction and cyberbullying levels. The universe of the research, which was conducted in a quasi-experimental design with pretest-posttest-follow-up test measurement in a single group, consisted of 230 students studying in the nursing department of a university located in the northwest region of our country. In the research, it was aimed to reach the whole universe without choosing the sample, the research was completed with 211 students. The data were collected with Personal Information Form, Digital Literacy Scale (DLS), Digital Addiction Scale (DAI), and Cyber Bullying Scale (CBI). Research; (1) pre-test, (2) Digital World Awareness Training, (3) post-test, (4) follow-up test. SPSS 22.0 package program was used in the analysis of the data. The mean age of the participants is 20,500±1,691, 72.0% of them are female, 43.6% of them are studying in the first grade, and the average daily time spent on the Internet is 3,980±1,810. The increase in the post-test and follow-up test was significant compared to the DOS pre-test (p<0.05). The difference between DBI measurements was not significant (p>0.05). The decrease in the cyberbullying, victimization and witnessing sub-dimensions of SCI compared to the pre-test, post-test and follow-up test was significant (p<0.05). It was determined that the research increased the digital literacy level of the students and decreased the level of cyberbullying. It is recommended to conduct studies with long follow-up periods in which different variables are compared.

Anahtar Kelimeler

Addiction, digital, nurse, literate, student, cyber, bullying

Proje Numarası

1919B012108208

Kaynakça

• Al Qudah, M. F., Albursan, I. S., Bakhiet, S. F. A., Abu Hassan, E. M., Alfnan, A. A., Aljomaa, S. S., & Al-khadher, M. M. A. (2019). Smartphone addiction and its relationship with cyberbullying among university students. International Journal of Mental Health and Addiction, 17, 628-643. https://doi.org/10.1007/s11469-018-0013-7
• Arslan, A. (2019). Ortaöğretim öğrencilerinin dijital bağımlılık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi: Sivas ili örneği. Gazi Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(2), 63-80.
• Arslan, A., & Bardakçı, S. (2020). Üniversite öğrencilerinin dijital bağımlılık düzeylerinin iletişim becerileri üzerindeki etkisinin incelenmesi. Gençlik Araştırmaları Dergisi, 8(20), 36-63.
• Aslan, A., & Önay Doğan, B. (2017). Çevrimiçi şiddet: Bir siber zorbalık alanı olarak “Potinss” örneği. Marmara İletişim Dergisi, 27, 95-119.
• Bayrakçı, S. (2020). Dijital yetkinlikler bütünü olarak dijital okuryazarlık: ölçek geliştirme çalışması. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Bayrakçı, S., & Narmanlıoğlu, H. (2021). Digital literacy as whole of digital competences: Scale development study. Düşünce ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 3(4), 1-30.
• Cebecioğlu, G., & Altıparmak, İ. B. (2017). Dijital şiddet: sosyal paylaşım ağları üzerine bir araştırma. Sakarya University Journal of Education, 7(2), 423-431. doi: 10.19126/suje.305282 Cirban Ekrem, E., & Er Güneri, S. (2021). Kadına yönelik şiddetin dijital dünyaya yansıması. Uluslararası İnsan Çalışmaları Dergisi, 4(8), 362-370. https://doi.org/10.35235/uicd.974250
• Cirban, E., & Özsoy, S. (2020). Gebelikte bilgi ihtiyacının karşılanmasında internetin rolü. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 29(5), 351-360. https://doi.org/10.17942/sted.513554
• Council of Europe. (2021). New Council of Europe recommendation tackles the “digital dimension” of violence against women and girls. Erişim tarihi: 19.12.2021 https://www.coe.int/en/web/portal/-/new-council-of-europe-recommendation-tackles-the-digital-dimension-of-violence-against-women-and-girls
• Çelikkaya, T., & Köşker, C. (2023). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin dijital okuryazarlık beceri yeterlilik düzeyleri (Kırşehir örneği). Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(1), 344-371. https://doi.org/10.19171/uefad.1202223
• Demircan, Ü., Işık, M., & Gürhan, N. (2022). Üniversite öğrencilerinde sosyal medya bağımlılığı ve siber zorbalık arasındaki ilişki. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 11(2), 596-609. https://doi.org/10.37989/gumussagbil.889889
• Dost, A., Kökcü Doğan, A., & Aslan Huyar, D. (2021). Hemşirelik öğrencilerinde internet bağımlılığı. Ordu Üniversitesi Hemşirelik Çalışmaları Dergisi, 4(3), 393-401. doi: 10.38108/ouhcd.871550
• Eraslan Çapan, B., Bakioğlu, F., & Kırteke, S. (2020). Siber Zorbalık Ölçeği’nin Türk kültürüne uyarlanması: psikometrik özellikleri. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 21(Ek sayı.1), 39-47. doi: 10.5455/apd.57705
• Güvenli İnternet. (2021). Güvenli İnternet. Erişim tarihi: 19.12.2021 https://www.guvenlinet.org.tr/ Internet Literacy Handbook. (2017). Supporting users in the online World. Council of Europe Publishing.
• Jamil, A. L., Anas, N., Aziz, N. H., & Ahmat, A.C. (2022). The concept of digital addiction on muslim community in Malaysia. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 12(4), 933–942. http://dx.doi.org/10.6007/IJARBSS/v12-i4/13147
• Janie, B., Alani, M., Jaci, M., Nicole MPhil, P., & Anna Maria, B. (2020). Student nurses' digital literacy levels. Computers, Informatics, Nursing, 38(9), 451-458. doi: 10.1097/CIN.0000000000000615
• Jeon, J., & Kim, S. (2022). The mediating effects of digital literacy and self-efficacy on the relationship between learning attitudes and Ehealth literacy in nursing students: A cross-sectional study. Nurse Education Today, 113, 105378. https://doi.org/10.1016/j.nedt.2022.105378
• Kesici, A., & Tunç, N. F. (2018). The development of the digital addiction scale fort he university students: reliability and validity. Universal Journal of Education Research, 6(1), 91-98. doi: 10.13189/ujer.2018.060108
• Körpe, G., & Küçük, L. (2021). Covid-19 döneminde hemşirelik öğrencilerinde teknoloji bağımlılığı. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 15, 581-592. https://doi.org/10.38079/igusabder.981591
• Küçükkaya, B., Kahyaoğlu Süt, H., & Aslan, F. (2019). Hemşirelik öğrencilerinde siber zorbalık ve mağduriyet ile sosyal ağ kullanım amaçları arasındaki ilişki. Online Journal of Technology Addiction & Cyberbullying, 6(1), 31-53.
• Lokmic-Tomkins, Z., Choo, D., Foley, P., Dix, S., Wong, P., & Brand, G. (2022). Pre-registration nursing students' perceptions of their baseline digital literacy and what it means for education: A prospective COHORT survey study. Nurse Education Today, 111, 105308. https://doi.org/10.1016/j.nedt.2022.105308
• Loredo, E., Silva, M. P., de Souza Matos, B. D., da Silva Ezequiel, O., Lucchetti, A. L. G., & Lucchetti, G. (2018). The use of smartphones in different phases of medical school and its relationship to ınternet addiction and learning approaches. Journal of Medical Systems, 42(6), 106. doi: 10.1007/s10916-018-0958-x.
• Özerbaş, M. A., & Kuralbayeva, A. (2018). Türkiye ve Kazakistan öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 16-25. doi: 10.21666/muefd.314761
• Özmen, Ş. Y. (2018). Dijital şiddet, siber zorbalık ve yeni medya okuryazarlığı üzerine bir değerlendirme. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(61), 958-966. http://dx.doi.org/10.17719/jisr.2018.2989
• Öztürk Çopur, E., Yavaş Çelik, M., Aslan, S. S., & Can, Z. (2022). Hemşirelik öğrencilerinde sosyal medya bağımlılığı ve siber zorbalık arasındaki ilişkinin belirlenmesi: Tanımlayıcı araştırma. Türkiye Klinikleri Hemşirelik Bilimleri Dergisi, 14(3), 746-754. doi: 10.5336/nurses.2021-86831
• PEW Research Center. (2021). The State of Online Harassment. Erişim tarihi: 19.12.2021 https://www.pewresearch.org/internet/2021/01/13/the-state-of-online-harassment/
• Roberto, A. J., Eden, J., Savage, M. W., Ramos-Salazar, L., & Deiss, D.M. (2014). Prevalence and predictors of cyberbullying perpetration by high school seniors. Communication Quarterly, 62(1), 97-114. doi: 10.1080/01463373.2013.860906
• Sezer Efe, Y., Erdem, E., Caner, N., Şener Taplak, A., Başdaş, Ö., & Bayat, M. (2022). Adölesanlarda siber zorbalık, internet bağımlılığı ve algılanan stres. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 6(2), 245-256. https://doi.org/10.46237/amusbfd.1005512
• Sezer Efe, Y., Erdem, E., & Vural, B. (2021). Lise öğrencilerinde siber zorbalık ve internet bağımlılığı. Bağımlılık Dergisi, 22(4), 465-473. doi: 10.51982/bagimli.936930
• Sezgin Nartgün, Ş., & Cicioğlu, M. (2015). Problematic ınternet use and cyber bullying in vocational school students. International Online Journal of Educational Sciences, 7(3), 10-26. http://dx.doi.org/10.15345/iojes.2015.03.018
• Şahin, H., & Kalkan, M. (2022). Okul öncesi öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi. Dijital Teknolojiler ve Eğitim Dergisi, 1(1), 26-38. doi: 10.5281/zenodo.6647617
• Şimşek, N., Şahin, D., & Evli, M. (2019). Internet addiction, cyberbullying, and victimizatin relationship in adolescents a sample from Turkey. Journal of Addictions Nursing, 30(3), 201-210. doi: 10.1097/JAN.0000000000000296
• Taştekin Ouyaba, A., & İnfal Kesim, S. (2021). Üniversite öğrencilerinin siber zorbalık konusunda bakış açılarını etkileyen faktörler. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 11(2), 257-264. https://doi.org/10.5961/jhes.2021.445
• Toplumsal Bilgi ve İletişim Derneği. (2021). Türkiye’de Dijital Şiddet Araştırması. Erişim tarihi: 01.01.2024 https://turkiye.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/digital_violence_report.pdf T ürkiye Gençlik ve Eğitime Hizmet Vakfı. (2021). Çevrimiçi zorbalık. Erişim tarihi: 19.12.2021 https://www.zorbaligiengelle.org/
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2021). Hanehalkı Bilişim Teknolojileri (BT) Kullanım Araştırması, 2021. Erişim tarihi: 19.12.2021 https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Survey-on-Information-and-Communication-Technology-(ICT)-Usage-in-Households-and-by-Individuals-2021-37437
• UNICEF Türkiye. (2021). Siber zorbalık: nedir ve nasıl önlenir?. Erişim tarihi: 19.12.2021 https://www.unicef.org/turkey/siber-zorbal%C4%B1k-nedir-ve-nas%C4%B1l-%C3%B6nlenir
• UNICEF. (2019). Daha güvenli internet günü: UNICEF tüm dünyada gençlerin yüzde 70’inin maruz kaldığı online zorbalık ve tacizin önlenmesi için girişim çağrısında bulundu. Erişim tarihi: 19.12.2021 https://www.unicef.org/turkey/bas%C4%B1n-b%C3%BCltenleri/daha-g%C3%BCvenli-i%CC%87nternet-g%C3%BCn%C3%BC-unicef-t%C3%BCm-d%C3%BCnyada-gen%C3%A7lerin-y%C3%BCzde-70inin-maruz
• Williams, S. G., Langhinrichsen-Rohling, J., Wornell, C., & Finnegan, H. (2017). Adolescents transitioning to high school: sex differences in bullying victimization associated with depressive symptoms, suicide ıdeation, and suicide attempts. The Journal of School Nursing, 33(6), 467-497. https://doi.org/10.1177/1059840516686840
• Yılmazer, T., & Tüzer, H. (2017). Sağlıkta davranış değişikliği oluşturmada bilgi, motivasyon, davranış becerileri (IMB) modeli. Sağlık Akademisi Kastamonu, 2(3), 199-210.
• Zubaroğlu Yanardağ, M., Bilge, M., & Yanardağ, U. (2020). Davranış bağımlılığı ve sosyal hizmet uygulamaları üzerine bir inceleme. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7(4), 551-560.