VEKÂLET TEORİSİ BAĞLAMINDA DENETİM FAALİYETLERİNİN VE KONTROL SİSTEMLERİNİN YÖNETİM RİSKİNE ETKİSİ: KÜÇÜK VE ORTA BOY İŞLETMELERDE BİR UYGULAMA

Yıl 2018, Cilt: 20 - MODAV 15. Uluslararası Muhasebe Konferansı Özel Sayısı, 66 - 91, 27.12.2018

Özlem Öner Metin Uyar

Öz

Çalışma, vekâleten yönetilen şirketlerde yönetimsel risklerin azaltılması hususunda muhasebe denetimi ve kontrol sistemlerinin etkisinin belirlemesi amacıyla küçük ve orta boy işletmeler üzerinde uygulanmıştır. Araştırma “yüzyüze anket tekniği” ile gerçekleştirilmiştir. İstanbul içerisindeki 206 işletmeye, sosyodemografik bilgileri edinmeyi amaçlayan 12 soru ile birlikte, kontrol sistemlerini ve riskleri gerçekleyen 5’li likert tipi 42 adet soru sorulmuştur. Kontrol sistemlerini iç kontrol ve dış denetim olmak üzere ikiye ayırıp, riskleri ise operasyonel, finansal ve yönetimsel olmak üzere üçe ayırıp, kontrol sistemlerinin riskleri azaltıp azaltmadığı araştırılmıştır. Sonuç olarak; dış denetimin yönetimsel riski azalttığı hipotezi reddedilmiş olup, diğer tüm hipotezler kabul edilmiştir. Elde edilen bulgular doğrultusunda uygulayıcılara ve araştırmacılara yönelik öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

vekalet teorisi, yönetim riskleri, iç kontrol, iç denetim, dış denetim

THE IMPACT OF AUDITING ACTIVITIES AND CONTROL SYSTEMS ON MANAGEMENT RISKS IN CONTEXT OF PROXY THEORY: AN IMPLEMENTATION IN SMALL AND MEDIUM SIZED ENTERPRISES

Öz

The study was conducted on small and medium-sized enterprises which are managed as proxy in order to determine the impacts of accounting audit and control systems on reducing managerial risks. The research was carried out with the “face-to-face survey technique”. 206 questionnaires were distributed to the firms in Istanbul were asked about 12 questions aimed at obtaining sociodemographic information and 42 questions about the likelihood of 5 types of control systems and risks. Control systems were divided into internal control and external control and risks were classified as operational, financial and managerial, and investigated whether control systems reduced risks. As a result; the hypothesis that external control reduces the managerial risk was rejected and all other hypotheses were accepted. Suggestions for practitioners and researchers have been developed in the obtained findings.

Anahtar Kelimeler

proxy theory, management risks, internal control, internal auditing, external auditing

Kaynakça

• Alagöz A. 2008. “İşletmelerde İç Kontrol Sisteminin Önemi Ve Denetim Komiteleri İle İç Denetim Birimi İlişkisinin Hata ve Hilelerin Önlenmesindeki Rolü”, Güncel İşletmecilik Konuları, Tablet Yayınları, Konya.
• Al-Shbail, A. M. ve T. A. A. Turki. 2017. “A Theoretical Discussion of Internal Audit Effectiveness in Kuwaiti Industrial SMEs”, International Journal of Academic Research in Accounting, Finance and Management Sciences, 7(1).
• Boyacıoğlu M. A. 2003. Bankalarda Derecelendirme (Rating) ve Türk Bankacılık Sektörü Üzerine Ampirik Bir Çalışma, Selçuk Universitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmış Doktora Tezi, Konya.
• Brustbauer, J. 2016. “Enterprise Risk Management In Smes: Towards A Structural Model”, International Small Business Journal, 34(1).
• Defliese P. L., H. R. Jaenicke, J. D. Sullivan ve R. A. Gnospelius. 1984. Montgomery’s Auditing, John Wiley and Sons, Inc.
• Demirbaş M. 2005. “İç Kontrol ve İç Denetim Faaliyetlerinin Kapsamında Meydana Gelen Değişimler”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(7).
• Dubihlela, J. ve L. Nqala. 2017, “ Internal Controls Systems And The Risk Performance Characterizing Small And Medium Manufacturing Firms In The Cape Metropole, International Journal Of Business And Management Studies, 9 (2).
• Eisenhardt K. M. 1989. “Agency Theory: An Assessment and Review” The Academy of Management Review, 14 (1).
• Falkner, E.M., M. R. W. Hiebl. 2015. “Risk management in SMEs: A Systematic Review Of Available Evidence”, The Journal Of Risk Finance, 16 (2).
• Güredin E. 1999. Denetim, Beta Basım Yayım, İstanbul.
• Güredin E. 2007. Denetim ve Güvence Hizmetleri, Arıkan Yayınları, İstanbul.
• Hepworth N. 2002. Control and Internal Audit, CIPFA, UK.
• İşletme Risk Yönetimi, Fethiye Ticaret ve Sanayi Odası, Muğla.
• Kiema, H., A. Ahmed ve N. Jane. 2015. “The Influence of Internal Audit Independence on the Financial Performance of Small and Medium Enterprises: A Case of the Construction Industry in Mombasa County”, International Journal of Management and Commerce Innovations, 3 (1).
• Korkmaz U., 2007. “Kamuda İç Denetim”, Bütçe Dünyası Dergisi, 2 (26).
• Krause, T. A. ve Y. Tse. 2016. “Risk Management and Firm Value: Recent Theory and Evidence”,International Journal of Accounting and Information Management, 24.
• Oksay S. ve O. Acar. 2007. “Avrupa Birliği ve Türk Sigorta Sektöründe Denetim”, Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği Yayın No: 23, Sigorta Araştırma ve İnceleme Yayınları 9, Ceyma Matbaacılık, İstanbul.
• Özyılmaz A. ve F. Ölçer. 2008. Güncel Yönetim ve Organizasyon Yaklaşımları, Seçkin Yayıncılık
• Ross S. A., 1973. “The Economic Theory of Agency: The Principal’s Problem” American Economic Review, 63 (2).
• Sağlar J. ve K. Tuan. 2009. “İşletmelerde İç Denetim Fonksiyonunun Bağımsız Dış Denetim Maliyeti Üzerindeki Etkileri”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(1).
• Shanmugam, J. K., A. Ali ve M. H. C. Haat. 2012. “ Internal Control, Risk Management And Fraud Prevention Measures On SMEs: Reliability And Validity Of Research Instrument”, 3rd International Conference On Business And Economic Research (3rd ICBER 2012) Proceedings, 12 - 13 March, Bandung, Indonesia.
• Soin, K., P. Collier. 2013. “Risk And Risk Management In Management Accounting And Control”, Management Accounting Research, 24.
• Sun, L. ve N. Su. 2018. “Internal Control, Nature of Equity and Corporate Social Responsibility”, Journal of Management and Strategy, 9 (1).
• Tuan, A. K. ve J. Sağlar. 2004. “İç Denetçinin Örgüt İçindeki Yerinin Denetim Faaliyetleri Açısından Önemi”, Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 4.
• Yang, S., M. Ishtiaq ve M. Anwar. 2018. “Enterprise Risk Management Practices and Firm Performance, the Mediating Role of Competitive Advantage and the Moderating Role of Financial Literacy”, Journal of Risk and Financial Management, 11 (35).
• Yılancı, M., 2001. “Muhasebe Bilgi Sistemleri İç Kontrol ve Verimlilik Üçgeni”, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 3.
• Zoghi, F. S. 2017. “Risk Management Practices and SMEs: An empirical Study on Turkish SMEs”, International Journal of Trade, Economics and Finance, 8 (2