WHISTLEBLOWING INTENTIONS OF ACCOUNTING STUDENTS: A STUDY AT THE ORDU UNIVERSITY

Yıl 2016, Cilt: 18 Sayı: 4, 945 - 972, 29.12.2016

Hakan Yazarkan Züleyha Yılmaz

Öz

Corporate scandals in recent years indicated that unethical behaviors such as corruption, embezzlement, bribery, fraudulent reporting, etc. had become an important issue for both society and companies. The announcement of unethical behaviors by the employees known as "whistleblowing" is one of the most effective methods used in preventing such scandals. The purpose of this study is to measure whether there is a relationship between intentions of business administration students’ toward whistleblowing and perception of whistleblowing according to the scenarios presented in the study. The data obtained by the survey were analyzed with SPSS program. As a result of the study, it is found that while there is a significant relationship between students’ whistleblowing intentions and whistleblowing perceptions, there is not a significant relationship for their whistleblower perceptions.

Anahtar Kelimeler

Whistleblowing, Information disclosure, Accounting students, Ethics

MUHASEBE DERSİ ALAN LİSANS ÖĞRENCİLERİNİN AHLAKİ OLMAYAN DAVRANIŞLARIN DUYURULMASINA YÖNELİK TUTUMLARI: ORDU ÜNİVERSİTESİ’NDE BİR UYGULAMA

Öz

Son yıllarda ortaya çıkan şirket skandalları, yolsuzluk, zimmete para geçirme, rüşvet, hileli raporlama, vb. gibi ahlaki olmayan davranışların, hem şirketler hem de toplum açısından önemli bir sorun haline geldiğini göstermiştir. Yabancı literatürde “whistleblowing” olarak bilinen ahlaki olmayan davranışların çalışanlar tarafından duyurulması, bu tip olayların engellenmesinde kullanılan en etkili yöntemlerden biridir. Bu araştırmanın amacı, işletme bölümü öğrencilerinin ahlaki olmayan davranışların duyurulması algıları ile verilen senaryolara karşı tutumları arasında bir ilişki olup olmadığının ölçülmesidir. Anket yöntemi ile elde edilen veriler SPSS programı ile analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda, öğrencilerin ahlaki olmayan davranışı duyurma niyetleri ile whistleblowing algıları arasında
çoğunlukla anlamlı bir ilişki bulunurken, whistleblower algıları arasında ise çoğunlukla ilişki olmadığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Ahlaki Olmayan Davranışların Duyurulması, Bilgi İfşası, Muhasebe Öğrencileri, Etik

Kaynakça

• Adams, B. L. 2010. “Using Game-Based Learning to Raise the Ethical Awareness of Accounting Students”, Business Education Innovation Journal, 2(2).
• Akgül, A. ve O. Çevik. 2003. İstatistiksel Analiz Teknikleri, SPSS’te İşletme Yönetimi Uygulamaları, 1. Basım, Emek Ofset, Ankara.
• Aktan, C. 2006. “Organizasyonlarda Yanlış Uygulamalara Karşı Bir Sivil Erdem, Ahlaki Tepki ve Vicdani Ret Davranışı:Whistleblowing”, Mercek Dergisi, (Ekim).
• Alpar, R. 2013. Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistiksel Yöntemler, 4. Baskı, Detay Yayıncılık, Ankara.
• Aydın, U. 2003. “İş Hukuku Açısından İşçinin Bilgi Uçurması (Whistleblowing)”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2).
• Bakar, Ş. 2012. “Çalışanların, İş Yerlerinde Karşılaştıkları Etik Olmayan Durumları Raporlama Eğilimleri ve Bir Uygulama”, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Baş, T. 2010. Anket, Seçkin, Ankara.
• Başol, O. ve I. Karatuna. 2015. “Örgütlerde Olumsuz Durumların İfşa Edilmesi ve Örgütsel İletişim İlişkisi”, Marmara Üniversitesi İ.İ.B. Dergisi, 37(2).
• Bjorkelo, B., S. Einarsen ve S. B. Matthiesen. 2010. “Predicting Proactive Behaviour At Work: Exploring The Role of Personality As An Antecedent Of Whistleblowing Behaviour”, Journal of Occupational and Organizational Psychology, 83.
• Cameron, R. A. ve C. O'Leary. 2015. “Improving Ethical Attitudes or Simply Teaching Ethical Codes? The Reality of Accounting Ethics Education”, Accounting Education, 24(4).
• Cooper, B. J., P. Leung, S. Dellaportas, B. Jackling ve G. Wong. 2008. “Ethics Education for Accounting Students - A Toolkit Approach”, Accounting Education, 17(4).
• Çabuk, A. ve E. Yücel. 2012. “Adli Muhasebecilik Mesleğinin Türkiye’deki Gelişme Potansiyeline Yönelik Bir Araştırma”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Ekim.
• Çiğdem, S. 2013. “Büro Yönetiminde Whistleblowing ve Etik İlişkisi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (Büro Yönetimi Özel Sayı).
• Demiral, N. 2008. “Blowing the Whistle in a Hospital”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7(26).
• Demirtaş, Ö. 2014. “İşyerlerinde Olumsuz Durumları İfşa Etmenin Etik İklim Üzerindeki Etkisi: Yıldırma Algısının Moderatör Rolü”, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 43(1).
• Dönmez, A. ve T. Karausta. 2011. “Çalışanların Mesleki Hile Algısı ve İhbar Hattı Kullanarak Rapor Etme Eğilimleri Üzerine Akdeniz Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesinde Yapılan Bir Araştırma”, Mali Çözüm, (Mart-Nisan).
• Earley, C. E. ve P. T. Kelly. 2004. “A Note on Ethics Educational Interventions in An Undergraduate Auditing Course: Is There an “Enron Effect?”, Accounting Education, 19(1).
• Fatoki, O. 2013. “Internal Whistleblowing Intentions of Accounting Students in South Africa: The Impact of Fear of Retaliation, Materiality and Gender”, J Soc Sci, 37(1).
• Greenwood, C. A. 2015. “Review Whistleblowing in the Fortune 1000: What Practitioners Told Us About Wrongdoing in Corporations in A Pilot Study”, Public Relations Review, 41.
• Gujarati, D. N. ve D. C. Porter. 1999. Essentials of Econometrics, 4. Basım, McGraw-Hill Irwin, New York.
• Hacıhasanoğlu, T., ve N. Karaca. 2015. “Potansiyel Muhasebe Meslek Mensuplarının Hile Algısı Üzerine Bozok Üniversitesi’nde Yapılan Bir Araştırma”, Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1).
• Hersh, M. A. 2002. “Whistleblowers - Heroes or Traitors?: Individual And Collective Responsibility for Ethical Behaviour”, Annual Reviews in Control, 26.
• Hofstede, G. 1983. “The Cultural Relativity of Organizational Practices and Theories”, Journal of International Business Studies, 14(2).
• Hwang, D., B. Staley, Y. Te Chen ve J. S. Lan. 2008. “Confucian Culture and Whistle-blowing by Professional Accountants: An Exploratory Study”, Managerial Auditing Journal, 23(5).
• Lang, T. K., D. Hall ve R. C. Jones. 2010. “Accounting Student Perceptions of Ethical Behavior: Insight into Future Accounting Professionals”, Academy of Educational Leadership Journal, 14(2).
• Liyanarachchi, G. A. ve R. Adler. 2011. “Accountants’ Whistle‐Blowing Intentions: The Impact of Retaliation, Age, and Gender”, Australian Accounting Review, 21(2).
• Martinov-Bennie, N. ve R. Mladenovic. 2015. “Investigation of the Impact of an Ethical Framework and an Integrated Ethics Education on Accounting Students' Ethical Sensitivity and Judgment”, Journal of Business Ethics, 127(1).
• Mercan, N., A. Altınay ve Y. Aksanyar. 2012. “Whistleblowing Bilgi İfşası, İhbar ve Yolsuzlukla Mücadelede İç Denetimin Değişen ve Gelişen Rolü”, Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(2).
• Mohamed Saat, M., S. Porter ve G. Woodbine. 2012. “A Longitudinal Study of Accounting Students' Ethical Judgement Making Ability”, Accounting Education, 21(3).
• Mustapha, M., ve L. S. Siaw. 2012. “Will Final Year Accountancy Students Whistle blow? A Malaysian Case”, International J. of Trade, Economics and Finance, 3(5).
• Nayir, D. Z., ve C. Herzig. 2012. “Value Orientations as Determinants of Preference for External and Anonymous Whistleblowing”, Journal of Business Ethics, 107(2).
• Near, J. P. ve M. P. Miceli. 2016. “After the Wrongdoing: What Managers Should Know about Whistleblowing”, Business Horizons, 59.
• O'Leary, C. 2009. “An Empirical Analysis of the Positive Impact of Ethics Teaching on Accounting Students”, Accounting Education, 18(4/5).
• Özbek, M. F. 2010. “Yatay Ve Dikey Bireycilik & Kolektivizm İle Para Etiği İlişkisi: Türk Ve Kırgız Üniversite Öğrencileri Üzerinde Karşılaştırmalı Bir Araştırma”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(3).
• Özler, D. E., M. D. Şahin ve C. G. Atalay. 2010. “Teorik Bir Çerçevede Whistleblowing-Etik Anlayışı”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(2).
• Park, H., J. Blenkinsopp, M. K. Oktem ve U. Omurgonulsen. 2000. “Cultural Orientation and Attitudes Toward Different Forms of Whistleblowing: A Comparison of South Korea, Turkey, and the UK”, Journal of Business Ethics, 82(4).
• Sayğan, S. ve A. Bedük. 2013. “Ahlaki Olmayan Davranışların Duyurulması (Whistleblowing) ve Etik İklimi İlişkisi Üzerine Bir Uygulama”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28(1).
• Taylor, E. Z. ve M. B. Curtis. 2010. “An Examination of the Layers of Workplace Influences in Ethical Judgments: Whistleblowing Likelihood and Perseverance in Public Accounting”, Journal of Business Ethics, 93.
• Taş, F. ve Ö. L. Antalyalı. 2015. “Kamu Hastanelerinde ve Özel Hastanelerde Çalışan Hemşirelerin İzharcılık (Whistleblowing) Tutumları”, Makü İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(3).
• Utku, B. D. 2009. “Etik Davranışlar: Muhasebe Meslek Mensubu Olmaya Aday İİBF Öğrencileri Üzerinde Bir Araştırma”, World of Accounting Science, 11(4).
• Uyar, S. ve Yelgen, E. 2015. “Bilgi İfşası (Whistleblowing) ve Denetim”, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 13(1).