ARACI KURUMLARIN GERÇEKLEŞTİRDİKLERİ KALDIRAÇLI ALIM SATIM (FOREKS) İŞLEMLERİ VE MUHASEBE UYGULAMALARI

Yıl 2015, Cilt: 17 Sayı: 4, 845 - 869, 15.12.2015

Ozan Özdemir

Öz

Küçük fonlarla finans piyasalarında yatırım yapmaya imkân tanıyan kaldıraçlı alım satım işlemleri, yatırılan teminatın çok üzerinde işlem yapma imkânı sunan cazip bir piyasa olarak değerlendirilmektedir. 2011 yılından itibaren Türkiye’de yasal zemini oluşturulmuş olan kaldıraçlı alım satım işlemleri, sadece yetkilendirilmiş aracı kurumlar tarafından gerçekleştirilmektedir. Çalışma kapsamında aracı kurumların kaldıraçlı alım satım işlem hacimlerindeki değişimler ve gelirler üzerindeki etkisi incelenmiştir. Ayrıca yeni bir faaliyet
alanı olan bu işlemlere ait muhasebe uygulama örneklerine de yer verilmiştir. Çalışma sonucunda aracı kurumların kaldıraçlı alım satım işlemlerinden elde ettikleri gelirlerin yıllar itibariyle önemli ölçüde artış gösterdiği ve işletmenin karlılığında önemli bir etkisinin olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kaldıraçlı Alım Satım İşlemleri, Aracı Kurumlar, Muhasebe Uygulamaları

LEVERAGED TRADING (FOREX) OPERATIONS AND ACCOUNTING PRACTICES OF BROKERAGE FIRMS

Öz

Competitive situation and varied products seeking in financial markets put forward new investment techniques that take place leveraged trading into the forefront. Leveraged trading operations whose legal bases have been formed in Turkey since 2011 are carried out by only authorized brokerage firms. The effect on income and changes in leveraged trading transaction volumes of brokerage firms are investigated within the context of study. Also, accounting practices belonging to these operations forming new area of activity, are included. It is determined that brokerage firms’ incomes from leveraged trading operations have significantly increased by years and have a significant effect on their business profitability.

Anahtar Kelimeler

Leveraged Trading Operations, Brokerage Firms, Accounting Practices

Kaynakça

• Akdoğan, N., R. Aktaş, A. Deran, D. U. Erhan, V. Acar. 2011. Türkiye Muhasebe Standartları ile Uyumlu Sektörel Muhasebe, Gazi Kitabevi, Ankara.
• Albuquerque, P. C. 2003. “TheTraditionalBrokers: WhatareTheirChances in theForex?.” Journal of Applied Economics, 6 (2).
• Anonim, 2003. Sermaye Piyasası ve Borsa Temel Bilgiler Kılavuzu, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Yayınları, Baskı 18, İstanbul.
• Anonim, 2014. Yatırım Kuruluşları, Sermaye Piyasası Lisanslama Sicil ve Eğitim Kuruluşu, İstanbul.
• Apak, S., M. Uyar. 2011. Türev Ürünler ve Finansal Teknikler, Beta Yayıncılık, İstanbul.
• Coşkun, M. 2010. Para ve Sermaye Piyasaları Kurumlar, Araçlar, Analiz, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Coşkun, Y. 2010. “Aracı Kurumların Risk Haritası”, Sermaye Piyasası Dergisi, 1 (3).
• Çetin N., H. E. Töremiş. 2008. “Menkul Kıymet Borsalarında Alım Satıma Aracılık Faaliyeti Kapsamında Aracı Kurumlarla Yatırımcılar Arasındaki İlişkinin Hukuki Niteliği, “Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 12.
• Çıtak, S. 1998. Amerika Birleşik Devletleri Finans Sistemi İçinde Aracı Kurumlar Düzenleme-Organizasyon-Denetim, Sermaye Piyasası Kurulu Yayın No:121, Ankara.
• David, O. 2007. “The Forex Market – An Alternative to The Stock Market”, Theoretical and Applied Economics, 11 (516).
• Demirbaş, E., M.V. Kaya. 2011. Continuous Linked Settlement Sistemi ve Sistemin Döviz Piyasasındaki Rolü, Dumlupınar Üniversitesi SBE Dergisi, Sayı: 29, Kütahya.
• Hakim, H. 2012. “Forex Trading and Investment”, Doctoral Dissertation, Worcester Polytechnic Institute.
• http://www.albforex.com.tr/fx_sozlesme.pdf (Erişim Tarihi: 10.02.2015)
• http://www.isyatirim.com.tr/AssetDocs/50_Soruda_foreks.pdf, “Kaldıraçlı Alım Satım İşlemleri – 50 Soruda Foreks”, (Erişim Tarihi: 10.02.2015).
• http://www.spk.gov.tr/duyurugoster.aspx?aid=20120504&subid=2&ct=c (Erişim Tarihi: 10.02.2015).
• King, M., D. Rime. 2010. “The $4 Trillion Question: What Explains FX Growth Since the 2007 Survey?” BIS Quarterly Review, December.
• Köse,Y., M. Atik, B. Yılmaz. 2014. Foreks İşlemlerin Davranışsal Açıdan İncelenmesi: Türk Foreks Yatırımcıları Üzerinde Bir Araştırma, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 2014.16.4.
• Lien K., Çev: İnan M. 2015. Forex Hakkında Her Şey, Optimist Yayınları, İstanbul.
• Manavgat, Ç. 1991. Sermaye Piyasasında Aracı Kurumlar, Banka ve Ticaret Hukuku Enstitüsü, Ankara,
• Nikolova M. 2015. “CLS Daily InputVolumesStage12.7% M/M Rise in March 2015”, https://leaprate.com/2015/04/cls-daily-input-volumes-stage-12-7-mm-rise-in-march-2015/ (Erişim Tarihi: 29.04.2015).
• O›Keefe, R. 2010. Making Money in Forex : Trade Like a Pro Without Giving Up Your Day Job, Hoboken NJ, USA, John Wiley&Sons.
• Önce, S. 1995. Türev Ürünlerin Muhasebe Sorunları ve Bankalar İçin Muhasebeleştirme Şekilleri, Türkiye Bankalar Birliği, Doğuş Matbaacılık, Eskişehir.
• Öncü E. 2013. Forex İşlemlerinin Vergilendirilmesi, http://www.thelira.com/yazar/31/ekrem-oncu/2249/forex-islemlerinin-vergilendirilmesi, (Erişim Tarihi: 10.01.2015).
• Özpeynirci, R.,E. Kalaycı. 2013. “Aracı Kuruluş Varant İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi” Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Ekim, 13 (26).
• Sermaye Piyasası Kanunu, (Kanun No. 6362), 30 Aralık 2012 Resmî Gazete Sayı: 28513.
• Sermaye Piyasası Kurulu 1992. “Aracı Kurum Hesap Planı ve Planın Kullanım Esasları Hakkında Tebliğ” (Seri: XI, No: 7) 31.1.1992 tarihli ve 21128 sayılı Resmi Gazete.
• Sermaye Piyasası Kurulu 2001. «Aracı Kurum Hesap Planı ve Planın Kullanım Esasları Hakkında Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ», (Seri: XI, No: 18), 27.8.2001 tarihli ve 24506 sayılı Resmi Gazete.
• Sermaye Piyasası Kurulu 2011. «Aracı Kurum Hesap Planı ve Planın Kullanım Esasları Hakkında Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ», (Seri: XI, No: 33), 9.10.2011 tarihli ve 28079 sayılı Resmi Gazete.
• Sermaye Piyasası Kurulu 2011. “Konu: Kaldıraçlı Alım Satım İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi Hk.”, TSPB Genel Mektup, No: 667.
• Sermaye Piyasası Kurulu 2011. “Kaldıraçlı Alım Satım İşlemleri Ve Bu İşlemleri Gerçekleştirebilecek Kurumlara İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ” 27.8.2011 tarihli ve 28038 sayılı Resmi Gazete.
• Silvani, A. 2009. Beat the Forex Dealer: An Insider›s Look into Trading Today›s Foreign Exchange Market (Vol. 464), John Wiley&Sons.
• Şababoğlu, H. Y.2013. “2008 Küresel Finansal Krizi Sonrası Tezgâh Üstü Türev Piyasalara Yönelik Düzenlemeler” Bankacılar Dergisi, Sayı 84.
• TSPB, 2015a. “TSPB Üyeleri Özet Verileri”, 2015b. “Aracı Kurumların Faaliyet Verileri, 2015c. Gösterge Dergisi, 2015 Bahar, 2015d. “Aracı Kurum Sektörü Finansal Tabloları”, http://www.tspb.org.tr/tr/, (Erişim Tarihi: 18.05.2015).
• Yaslıdağ, B. 2014. Forex Piyasası İşlemleri (Türev Piyasalar-Teknik Analiz), Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Yeşildağ, E., Y. Kaderli. 2013. Türkiye’de Seans Salonuna Gelen Yatırımcıların Aracı Kurum Seçimine Etki Eden Unsurlar: Bir Faktör Analizi Uygulaması, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Temmuz.