ŞEKER PANCARI ÜRETİM MALİYETLERİNİN TEKDÜZEN HESAP PLANI VE TÜRKİYE MUHASEBE STANDARTLARI TMS 41 KAPSAMINDA MUHASEBELEŞTİRİLMESİ: BİR İŞLETME ÖRNEĞİ

Yıl 2025, Cilt: 27 Sayı: 1, 27 - 56, 29.03.2025

Duygu Güneş , Kezban Şimşek

https://doi.org/10.31460/mbdd.1472208

Öz

İnsanların temel besin ihtiyaçlarının tarım ürünlerinden sağlanması tarımsal faaliyetleri küresel anlamda önemli hale getirmektedir. Tarımsal faaliyetler ülkemizin ekonomik ve sosyal açıdan kalkınmasında da büyük rol oynamaktadır. Tarımsal faaliyetlerin küresel ve yerel anlamdaki önemi tarım işletmelerinin sürekliliğini gerekli kılarken, tarımsal faaliyetlere ilişkin düzenlemeleri ve muhasebeleştirme ve raporlama süreçlerini de öne çıkarmaktadır. Bu çalışmanın amacı, şeker pancarı üretimindeki maliyet unsurlarını ortaya koymak ve bu maliyet unsurlarının “Türkiye Muhasebe Standartları (TMS) 41” ve “Tekdüzen Hesap Planı (THP)” kapsamında muhasebeleştirilmesini karşılaştırmalı olarak incelemektir. Çalışmada örnek olay yöntemi kullanılmış, Kastamonu’da faaliyet gösteren şeker pancarı üreticilerinden elde edilen gerçek maliyet unsurları bir işletme varsayımı altında muhasebeleştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

ŞEKER PANCARI, ÜRETİM MALİYETLERİ, THP, TMS 41

ACCOUNTING FOR SUGAR BEET PRODUCTION COSTS WITHIN THE SCOPE OF THE UNIFORM CHART OF ACCOUNTS AND TURKISH ACCOUNTING STANDARDS NO. 41: A BUSINESS EXAMPLE

Öz

Providing people's nutritional needs from agricultural products makes agricultural activities globally important. Agricultural activities also play a major role in the economic and social development of our country. This necessitates the sustainability of agricultural enterprises and highlights the related regulations and accounting and reporting processes. The aim of this study is to reveal the cost elements in sugar beet production and to comparatively examine their accounting under the “Uniform Chart of Accounts” and “Turkish Accounting Standards (TAS) 41”. Using the case study method, the real cost elements obtained from a producer in Kastamonu are accounted for under a business assumption.

Anahtar Kelimeler

SUGAR BEET, PRODUCTION COSTS, UNIFORM CHART OF ACCOUNTS, TAS41

Kaynakça

• Aksoylu, S. (2013). Tarımsal Faaliyetlerin Türkiye Muhasebe Standardı 41 (Tms-41)’e Göre Muhasebeleştirilmesi: Gerçeğe Uygun Değer Muhasebesi, Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 13(39), 65-78. https://dergipark.org.tr/en/pub/mdbakis/issue/63905/967289
• Badem, C., Savcı, M., & Kılınç, Y. (2013). Türkiye’de Çay Yaprağı Üretimi ve TMS 41 Tarımsal Faaliyetler Standardı Uygulaması. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 15(3), 115-147.
• Bichsel, S. (1987). An overview of the U.S. sugar beet industry. In M. A. Clarke & M. Godshall (Ed.), Proceedings of the Symposium on the Chemistry and Processing of Sugar Beet, Elsevier Science Publishing Company Inc., 1-8.
• Büyükipekçi, S., & Kağıtçı, A. (2015). Tarımsal Faaliyetlerin TMS 41’e Göre Muhasebeleştirilmesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 105-113. https://dergipark.org.tr/en/pub/ksusbd/issue/10292/126247 Çakır, Ş., & Işın, Ş. (1994). Avrupa Topluluğunda Tarım İşletmelerinin Sınıflandırılma Esasları ve
• Çevik, Z., & Kırlıoğlu, H. (2016). Türkiye Muhasebe Standardı TMS 41 Tarımsal Faaliyetlerin Kanatlı Hayvan Yetiştiriciliği İşletmelerinde Uygulanması, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 12(12), 694-702.
• Demirkol, F. (2008). TMS 41 Kapsamında Seracılık Faaliyetlerinde Muhasebe Kayıt Sürecine İlişkin Genel Bir Değerlendirme, Journal of Accounting and Taxation Studies, 1(1), 115-121.
• Dikmen, B., & Köksal, A. (2019). Tarımsal Ürünlerin Tekdüzen Muhasebe Sistemi, TMS 41 Ve VUK’a Göre Muhasebeleştirilmesi: Şeker Pancarı Üretim İşletmesinde Bir Uygulama, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(68), 1051-1060.
• Eştürk, Ö. (2018). Türkiye’de Şeker Sektörünün Önemi ve Geleceği Üzerine Bir Değerlendirme, Anadolu İktisat ve İşletme Dergisi, 2 (1), 67-81. https://dergipark.org.tr/en/pub/anadoluiid/issue/36718/413753
• Gökgöz, A. (2013). Tarımsal faaliyet muhasebesi. Ekin Kitabevi.
• Gültekin, N. (2019). Yumurta Üretim Faaliyetinde Bulunan İşletmelerin Tarımsal Faaliyetler (TMS 41) Standardına Göre Muhasebeleştirilmesi, Ekonomi İşletme ve Maliye Araştırmaları Dergisi, 1(3), 246-265.
• Kırlıoğlu, H., & Gökgöz, A. (2012). TMS 41 Çerçevesinde Tarımsal Faaliyetlerin Muhasebeleştirilmesi: Su Ürünleri Sektörü Uygulaması, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26(2), 107- 127.
• Koç, Z. (1996). Tek düzen muhasebe sisteminde maliyet hesaplarının işleyişi ve alt hesaplarının oluşturulması. (Tez Numarası.64793) [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Öcal, D. (2016). 41 Nolu Türkiye muhasebe standardı (tms 41) vergi usul kanunu ve tek düzen hesap planı açısından küçük ve büyükbaş canlı varlıkların muhasebeleştirilmesi ve değerleme işlemi. (Tez Numarası.448665) [Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Önel, S. (2003). Tek düzen hesap planına göre bilgisayarlı muhasebe. Seçkin Yayıncılık.
• Özulucan, A. & Deran, A. (2008). 41 Nolu Türkiye Muhasebe Standardı (Tms 41), Vergi Usul Kanunu Ve Tekdüzen Hesap Planı Açısından Küçük Ve Büyükbaş Canlı Varlıkların Muhasebeleştirilmesi Ve Değerleme İşleminde Karşılaşılan Güçlükler Ve Çözüm Önerileri, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(25), 1-23.
• Rehber, E. (1998). Tarım ekonomisi, Uludağ Üniversitesi Güçlendirme Vakfı, Yayın No: 134.
• Şeker Dairesi Başkanlığı. (Ekim 2022). Pancar ve kristal şeker. T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı. https://www.tarimorman.gov.tr/SDB/Menu/90/Pancar-Ve-Kristal-Seker
• Şeker İş Sendikası. (2011). ABD, Avrupa Şeker Politikaları ve Tükşeker Özelleştirmeleri Üzerine Bir İnceleme, Ankara.
• Şensoy, H. B. (2008). Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarının Ortaya Çıkışı Ve Gelişimi ile Muhasebe Standartlarının Türkiye’deki Durumu, (Tez Numarası. 218533) [Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi
• Taşkın, A. (2012). İş Hukukunda İşletme Kavramı. Çalışma Ve Toplum, 1(32), 75-112.
• Taştan, H. & Doğan, S. (2022). BOBİ FRS Kapsamında Tarımsal Faaliyetlerin İncelenmesi Ve TMS- 41 Tarımsal Faaliyetler Standardı İle Karşılaştırılması, Mali Çözüm Dergisi, 32(170), 45-64. TMS 41 Tarımsal Faaliyetler Standardı. (2019). KGK.
• Tunçez, H.A. (2014). Tarımsal Faaliyetlerin Muhasebeleştirilmesinin Türkiye Muhasebe Standardı-41 Çerçevesinde İncelenmesi: Bir Tarım İşletmesinde Örnek Uygulama, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 14(1-2), 311-328.
• Türk Dil Kurumu. (Ekim 2022). Tarım. Türk Dil Kurumu Sözlükleri. https://sozluk.gov.tr/ Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. (1983). Türkiye şeker fabrikaları a.ş tekdüzen hesap planı ve açıklamaları. Ankara.
• Ünlü, A. (2016). Büyükbaş hayvancılık işletmelerinde muhasebe işlemlerinin tekdüzen muhasebe sistemi ve 41 nolu Türkiye Muhasebe Standardı (TMS-41) çerçevesinde incelenmesi: 100 ineklik bir işletme örneği. (Tez Numarası.425293) [Yüksek Lisans Tezi, Bozok Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi.
• Ünsal, Y. (2022). Tarımsal ekonomi ve politika geliştirme enstitüsü. Tepge Yayınları.
• Yılmaz, E. (2014). Türkiye Muhasebe Standartları Kapsamında Tarımsal Devlet Teşviklerinin Muhasebeleştirilmesi, Muhasebe ve Bilim Dünyası Dergisi, 4(2), 57–71.