Cinema Experience in Provincial: Gaziantep Example

Yıl 2022, , 29 - 50, 30.05.2022

Mehmet Akif Günay , Beyler Yetkiner

https://doi.org/10.56202/mbsjcs.1099581

Öz

Sinema salonları insanların sadece içinde film izledikleri bir uzam olarak görülmemelidir. Sinemanın geniş halk kitleleri tarafından benimsenmesiyle birlikte izleyicinin seyir hali ya da haz duygusu da değişmektedir. Hacivat ve Karagöz oyunlarının sergilendiği ve meddahların sanatlarını icra ettikleri mekânların yerini sinema salonları almıştır. Çalışma kapsamında bu değişimin ve sinema seyir ilişkisinin kırsal kesimde nasıl farklılaştığı, insanların filmlerle ilgili bilgileri nasıl edindikleri ve ilk sinema deneyimleri araştırılmıştır.
Bu bağlamda sinema seyir ilişkisinin daha çok büyük kentler bazında incelendiği görülmüş ve çalışmada büyük kentler yerine, kırsalda yaşayan insanların sinema deneyimleri ele alınmıştır. Çalışma kapsamında Gaziantep yöresinin kırsal kesiminde yaşamış olanlarını 1970 öncesi sinema deneyimleri yapılan epizodik görüşmeye incelenmiştir. Makalede o dönemde yaşayan insanların eğlence anlayışının nasıl değiştiği ve sinema solanlarının diğer eğlence mekânlarının yerine aldığı ele alınmış ve insanların sinema salonlarına gitmek için ayrı bir önem gösterdikleri ortaya çıkmıştır. Bu anlamda sinema seyir ilişkisinin kırsal kesimde büyük kentlere oranlar farklılaştığı anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sinema, Deneyim, İzleyici

Taşrada Sinema Deneyimi: Gaziantep Örneği

Öz

Sinema salonları insanların sadece içinde film izledikleri bir uzam olarak görülmemelidir.
Sinemanın geniş halk kitleleri tarafından benimsenmesiyle birlikte
izleyicinin seyir hali ya da haz duygusu da değişmektedir. Çalışma kapsamında bu
değişimin ve sinema seyir ilişkisinin kırsal kesimde nasıl farklılaştığı, insanların
filmlerle ilgili bilgileri nasıl edindikleri ve ilk sinema deneyimleri araştırılmıştır.
Sinema seyir ilişkisinin daha çok büyük kentler bazında incelendiği görülmüş
ve çalışmada büyük kentler yerine, kırsalda yaşayan insanların sinema deneyimleri
ele alınmıştır. Çalışma kapsamında Gaziantep yöresinin kırsal kesiminde yaşamış
olanların 1970 öncesi sinema deneyimleri, yapılan epizodik görüşmeyle incelenmiştir.
Makalede o dönemde yaşayan insanların eğlence anlayışının nasıl değiştiği,
sinema solanlarının diğer eğlence mekânlarının yerini aldığı ele alınmış ve insanların
sinema salonlarına gitmek için ayrı bir önem gösterdikleri ortaya çıkmıştır.
İncelenen dönemlerde insanların daha çok kahvehanelerde zaman geçirdikleri
gözlenmiştir. Bu mekanların eğlence anlayışının temelinde meddahlık ile Karagöz
ve Hacivat oyunları bulunmaktadır. Çalışmada sinemanın yaygınlaşmasıyla
birlikte bu oyunların zamanla ortadan kalktığı ve sinemanın temel eğlence haline
geldiği görülmüştür. O dönemde sinemaya gidenlerin filmlere özel anlam verdikleri,
oyunculara hayran kaldıkları, filmleri izlemek için önceden hazırlık yaptıkları
ve kimi zaman filmlerde geçen olayları gerçek sandıkları ortaya çıkmıştır. Bu anlamda
sinema seyir ilişkisinin kırsal kesimde büyük kentlere oranla farklılaştığı
anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sinema, Deneyim, İzleyici

Kaynakça

• Aktaş, G. (2008). Türkiye Turizm Coğrafyası. Ankara: Detay.
• Casetti, F. (2009). Sinemasal Deneyim. Çev., Defne Kırmızı, Sinecine, 2(2): 81-93.
• Ceyhan, E. (2012). “Gaziantep’te Sinema”. http://blog.milliyet.com.tr/gaziantep-de-sinema/Blog/?BlogNo=336673 Erişim tarihi: 2009.
• Danacıoğlu, E. (2001). Geçmişin İzleri Yanı Başımızdaki Tarih İçin Bir Kılavuz. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Ediz, İ. (2008). “Osmanlı’dan Cumhuriyet’in İlk Yıllarına Kahvehaneler ve Sosyal Değişim”. SAÜ Fen Edebiyat Dergisi, 1: 179-189.
• Ercan, O. (2011). “Kaygılarımız ve Osmanlı'da Sinema”. http://www.halkinhabercisi.com/kaygilarimiz-ve-osmanlidasinema Erişim Tarihi: 2009.
• Erdoğan, N. (2001). “Üç Seyirci: Popüler Eğlence Biçimlerinin Alımlanması Üzerine Notlar”. Doğu Batı Düşünce Dergisi 2: 219-230.
• Gaudreault, A. vd. (2012). A Companion to Early Cinema. John Wiley & Sons.
• Gökoğlu, H. (1966). "Gaziantep'te Sinemanın Kuruluşu ve Gelişmesi." Gaziantep Kültür Dergisi 9: 43-44.
• Güzelbey, C. C. (1971). “Gaziantep’te Karagöz Oyunu.” Gaziantep Kültür Dergisi 3: 101-116.
• Hansen, M. (2009). “İlk Dönem Sinema: Kimin Kamusal Alanı?” Çev., Murat İri, İletişim Fakültesi Dergisi, 93-109.
• http://www.gaziantep.gov.tr/gaziantep-rehberi/tarih/gaziantep-adnn-koekeni Erişim: 05.06.2020
• http://www.islahiyeliler.org.tr/HaberDetay.aspx?HaberID=304 Erişim: 07.06.2020
• Kara Şentürk, E.(2022). A'dan Z'ye Görüşme. Ankara: Nobel Yayınları.
• Kırel, S. (2010). Kültürel Çalışmalar ve Sinema. İstanbul: Kırmızı Kedi.
• Kırel, S. (2004). “Kendi Evinde Misafir: Evsizleflen Ulusal Sinemalara Bir Örnek Olarak Türk Sineması”. Kültürel Üretim Alanları Renkli Atlas, Nurçay Türkoğlu (der.) içinde. İstanbul: Babil Yayınları.
• Kolker, R. (2003). “Kültürel Pratik Olarak Sinema.” Sinema, İdeoloji, Politika: Sinemasal Yazılar 1. Burak Bakır, Yörükhan Ünal ve Sali Saliji (der) içinde. Ankara: Orient Yayıncılık. 97-144.
• Kracauer, S. (2004). “Seyirci.” Çev., Eren İnan Canpolat. Sinemasal 10: 64-67.
• Öztürk M. (2012). Sinemasal Kentler. İstanbul: Om yayınları.
• Öztürk, S. (2006). Kahvehane ve İktidar. İstanbul: Kırmızı, Yayınları.
• Öztürk, S. (2006). “Bir Kurumun Tarihsel ve Sosyolojik İncelemesi: Şehir Kulüpleri (1923-1950).” Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi 4: 89-115.
• Selin, Ş. (2007). Geçmişten Günümüze Kahvehaneler, Kahvehanelerin Sosyal Yaşamdaki Yeri ve Önemi: Aydın Merkez Örneği. Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi.
• Tamer, Ü. (1997). Alleben Anıları. İstanbul: Ad Yayıncılık.
• Tezcan, M. (1972). “Toplumsal Yaşantımızda Sinema ve Halk Eğitimindeki Rolü.” Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi 3(5): 171-204.
• Tokuz, G. (2004). 20.Yüzyılda Gaziantep’te Eğlence Hayatı. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi Vakfı Yayınları.
• Yaşar, A. (2005). “Osmanlı Şehir Mekânları: Kahvehane Literatürü.” Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi 3(6): 237-253.
• Yuşan, M. A. (2020). “İslahiye’nin Orta Yeri Sinema”. http://islahiyeliler.org.tr/tr/page/mehmet-ali-yusan/135/ islahiyenin-orta-yeri-sinema Erişim: 09.06.2020.