Mobil İletişim Çağında Yurttaş Gazeteciliği: Ana Haber Bültenlerinde Yurttaş Gazeteciliğinin Görünümü

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 1, 1 - 28, 30.05.2022

Şerif Arslan

https://doi.org/10.56202/mbsjcs.1104216

Öz

İnternetin hayatımıza girmesiyle birlikte toplum bilgiye erişimi internet üzerinden
sağlamıştır. Günümüzde ise internetin her evin yanı sıra her cebe girmesiyle birlikte
“mobil iletişim” dönemi başlamıştır. Özellikle gençler tüm işlerini (facebook ve
twitter gibi sosyal medya hesaplarını yönetme, haberlere göz atma, alışveriş yapma
vb.) cep telefonları üzerinden gerçekleştirmektedir. Cep telefonlarının sadece iletişim
kurmanın ötesindeki fonksiyonları iletişim bilimcilerini de mobil iletişim adı
verilen bu yeni teknolojiyi araştırmaya sevk etmiştir.
Mobil iletişimin gazetecilik alanında etkilediği en önemli konulardan birisi de
yurttaş gazeteciliğidir. Yurttaş gazeteciliği, profesyonel olarak gazetecilik eğitimi
olmayan bireylerin haber üretme sürecinde yer almasını ifade etmektedir. Bu bağlamda,
son dönemlerde yurttaş gazeteciler çektikleri görüntüleri gerek sosyal medya
platformlarında yayınlayarak gerekse de ana akım medyaya servis ederek bu
sürece dahil olmaktadır. İnsanların cep telefonlarıyla kaydettiği videolar, çektikleri
bir fotoğraf karesi ana akım medyasında haber olabilmekte, aynı görüntüler sosyal
ağlar vasıtasıyla saniyeler içerisinde milyonlarca kişiye ulaşmaktadır. Bu anlamda
mobil iletişim döneminde yurttaş gazeteciliği, kamuoyu oluşturmada ve alternatif
bir gazetecilik olma noktasında önem arz etmektedir. Bu çalışmada mobil iletişimin
yurttaş gazeteciliğine etkileri ve mobil iletişim çağında yurttaş gazeteciliğinin
rolünün ortaya konması amaçlanmaktadır. Çalışma kapsamında, ATV, Star TV,
Fox Tv, Show TV ve Kanal D’nin 1-7 Şubat 2022 tarihleri arasındaki ana haber
bültenleri içerik analizi yöntemi ile incelenmiştir. Çalışmada elde edilen bulgular
sonucunda, ana akım medyada en çok hırsızlık, yaralama, saldırı, cinayet ve şiddet
gibi daha çok adli olaylarda vatandaşlardan gelen görüntülerin kullanıldığı tespit
edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mobil İletişim, Yurttaş Gazeteciliği, Sosyal Medya, Akıllı Telefonlar

Kaynakça

• Altın, N. C. (2013). Kolektif Zeka Kavramı ve Katılımcı Yurttaş: Gezi Parkı Örneği. XVIII. Türkiye'de İnternet Konferansı, İstanbul.
• Arık, E. (2013). "Yurttaş Gazeteciliğinin Günümüzdeki Görünümü: Twitter Gazeteciliği Örneği". İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi 36: 273-289. Ayhan, A., & Aydın, Ö. K. (2015). "İnternet Gazetelerindeki Okur Yorumlarına Yönelik Bir Analiz (Özgecen Aslan Cinayeti Örneği)". Global Media Journal TR Edition 6 (11): 75-89.
• Balel, C. (2009). Günümüz Türk Basınında Yurttaş Gazeteciliğinin Durumu ve Uygulamalarının Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Baudrillard, J. (2008). Tüketim Toplumu (3 b.). Çev., H. Deliceçaylı, & F. Keskin, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bell, D. (1973). The Coming of Postindustrial Society: A Venture in A social Forecasting. New York: Basic Books.
• Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu. (2021). Türkiye Elektronik Haberleşme Sektörü. Ankara: Sektörel Araştırma ve Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı.
• Binark, M., & Bayrakturan, G. (2013). Ayın Karanlık Yüzü: Yeni Medya ve Etik. İstanbul: Kalkedon Yayıncılık.
• Bowman, S., & Willis, C. (2003). We Media: How Audiences Are Shaping The Future of News And Information. Reston: The Media Center At The American Press Institute.
• Büyükbaş, A. (2005). CDMA ve UMTS: Üçüncü Nesil Mobil Haberleşme Teknolojilerinin Karşılaştırılması, Türkiye Önerisi. Uzmanlık Tezi, Ankara.
• Cangöz, İ. (2008). Yurttaş Gazeteciliği İçin Bir İmkan Olarak Yerel Medya. S. Çelenk içinde, 03-05 Kasım 2006 İstanbul Uluslararası Bağımsız Medya Forumu: Başka Bir İletişim Mümkün Bildiriler. İstanbul: BİA IPS İletişim Vakfı Yayınları.
• Castells, M. (2013). Ağ Toplumunun Yükselişi / Enformasyon Çağı: Ekonomi, Toplum ve Kültür (3 b., Cilt 1). Çev., E. Kılıç, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Çakmak, D. (2012). https://dagmedya.net/2012/12/30/yurttas-gazeteciligi-nedir-ceviren-deniz-cakmak/ Erişim Tarihi: 01.11.2016.
• Çalış, K., & Özdemir, S. (2013). Yeni Nesil Mobil Genişbant Teknolojileri ve Türkiye. Akademik Bilişim 2013 – XV. Akademik Bilişim Konferansı Bildirileri, Antalya. 935-941.
• Çaycı, B., & Karagülle, A. E. (2014). "Mobil İletişim Teknolojileriyle Değişen Örgütlenme Biçimleri: Ağlarda Örgütlenen Toplumsal Hareketler". Journal of Yasar University 9 (36): 6261 - 6380.
• Çaycı, B., & Karagülle, A. E. (2016). "İletişimin Dijitalleşmesi ve Kültürel Melezleşme". Global Media Journal TR Edition 6 (12): 570-586.
• Çevikel, T. (2011). Profesyonel Haber Medyasında Yurttaş Katılımı: CNN Türk-Haberim Örneğinde Katılımcı Gazeteciliğin Sınırları. Galatasaray Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi (14): 55-77.
• Çildan, C., Ertemiz, M., Tumuçin, H., Küçük, E., & Albayrak, D. (2012). Sosyal Medyanın Politik Katılım ve Hareketlerdeki Rolü. Akademik Bilişim 2012 Konferansı. Uşak.
• Demir, E. (2013). http://habervesaire.com/yurttas-gazeteciligi-icin-mobil-uygulama-geliyor/Erişim Tarihi: 11.11.2016. Deuze, M. (2009). The future of citizen journalism. Citizen Journalism: Global Perspectives A. Stuart, & T. Einar içinde, New York: Peter Lang. 255-264.
• Duran, R. (2003). Yurttaş Gazeteciliği. S. Alakuş içinde, Gazetecilik ve Habercilik (s. 91-106). İstanbul: IPS İletişim Vakfı Yayınları. ensonhaber.com. (tarih yok). https://www.ensonhaber.com/teknoloji/whatsapp-2-milyar-kullanici-sayisini-asti. Erişim tarihi: 14 Mart 2022.
• Eryol, S. (2015). Mobil İletişim: Haritalaşan Gündelik Yaşam ve Adreslenebilir İnsan. XX. Türkiye'de İnternet Konferansı. İstanbul.
• Faryad, V., & Milani, M. (2011). Mobil İletişim Nesillerin Evrim İncelemesi: 4G'ye kadar. Akademik Bilişim Konferansı. Malatya.
• Frattasi, S., Fathi, H., Fitzek, F. H., & Prasad, R. (2006). "Defining 4G Technology From The User’s Perspective". IEEE Network Magazine 20 (1): 35-41.
• Glaser, M. (2006). http://mediashift.org/2006/09/your-guide-to-citizen-journalism270/ Erişim Tarihi: 08.11.2016.
• haber7.com. (2016, Temmuz 12). http://www.haber7.com/teknoloji/haber/2040100-tdkdan-selfieye-yeni-isimselfie- yerine Erişim Tarihi: 25.11.2016. http://digitalage.com.tr/. (2013). http://digitalage.com.tr/turkiyenin-ilk-yurttas-gazetecilik-mobil-aplikasyonu/ Erişim Tarihi: 11.11.2016.
• http://www.theopennewsroom.com/. (2008, October 3). http://www.theopennewsroom.com/ documents/ Citizen_%20journalism_phenomenon.pdf Erişim Tarihi: 11.11.2016.
• Jurrat, N. (2011). Mapping Digital Media: Citizen Journalism And The Internet. London: Open Society Foundations.
• Kanalley, C. (2011). http://www.huffingtonpost.com/2011/10/06/occupy-wall-street-social-media_n_999178.html Erişim Tarihi: 15.11.2016. Karakaş, O. (2015). Sosyal Medya ve Yurttaş gazeteciliği: Gezi Parkı Eylemleri Üzerine Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir.
• Karaman, M., & Önder, M. (2017). "Yurttaş Gazeteciliğinin Ana Akım Medyaya Etkisi: Whatsapp İhbar Hatları Örneği". Erciyes İletişim Dergisi 5(2): 264-180.
• Keeffe, L. O., & Kerr, A. (2015). "Reclaiming Public Space: Sound and Mobile Media Use by Teenagers". International Journal of Communication, 9: 3562-3582.
• Kırık, A. M. (2016). "Sosyal ağlarda yurttaş gazeteciliği". (İ. Taşkıran, Röportaj Yapan) http://aa.com.tr/tr/yasam/ sosyal-aglarda-yurttas-gazeteciligi-/508227.
• Kutlu, T. Ö. (2014). Yeni İletişim Teknolojileri Bağlamında Yeni Gazeteci Kimliği. Doktora Tezi, Eskişehir.
• Kutlu, T. Ö., & Bekiroğlu, O. (2010). "Türkiye'de Yurttaş Gazeteciliği Bağlamında İnternet Haberciliği: Bianet Örneğinde Kentsel Dönüşüm Projesiyle İlgili Haberlerin Analizi". Selçuk İletişim Dergisi 6 (2): 254-269.
• Ling, R., & Lai, C.-H. (2016). "Microcoordination 2.0: Social Coordination in the Age of Smartphones and Messaging Apps. Journal of Communication" 66: 834-856.
• Manovich, L. (2001). The language of New Media. London: The MIT Press.
• Mora, N. (2008). Medya Çalışmaları Medya Pedagojisi ve Küresel İletişim. İstanbul: Altkitap Yayınevi.
• Murt, E. (2009). https://elifmurt.wordpress.com/2015/03/09/1g-den-4g-ye-mobil-iletisim-teknolojileri/ Erişim Tarihi: 06.11.2016.
• Nip, J. Y. (2006). "Exploring The Second Phase of Public Journalism". Journalism Studies 7 (2): 212-236.
• Örem, M. (2014). http://yedigunyazilari.blogspot.com.tr/2014/02/andy-warhol-bir-gun-herkes-dunyaca.html
• Özcan, E. (2018). "Yeni Medya ve İnternet Haberciliğinde Etik Sorunlar". AJIT-e: Online Academic Journal of Information Technology, 10 (37): 97-116.
• Özdemir, Ö. (2008). Mobil İletişim Teknolojileri ve Üçüncü Nesil (3N). Broadcasterinfo.
• Özdemir, Y. (2014). Yeni Medya Ortamlarında Akıllı Telefonlar Üzerine Düşünmek. Türkiye'de İnternet Konferansları. İzmir.
• Polat, İ. H. (2013). http://www.medyadernegi.org/cepteki-muhabir-yurttas-gazeteci/ Erişim Tarihi: 13.11.2016.
• Poushter, J. (2016). Smartphone Ownership and Internet Usage Continues to Climb in Emerging Economies. http://www.pewglobal.org/2016/02/22/smartphone-ownership-and-internet-usage-continues-to-climbin-emerging-economies/ Erişim Tarihi: 04.11.2016.
• Schmidt, E., & Cohen, J. (2014). Yeni Dijital Çağ. Çev., Ü. Şensoy, İstanbul: Optimist Yayınları.
• Srivastava, L. (2008). "The Mobile Makes Its Mark". Handbook of Mobile Communication Studies. J. E. Katz içinde. London: The MIT Press. 15-29.
• Stüber, G. (2002). Principles of Mobile Communication. New York: Kluwer Academic Publishers.
• Tahaoğlu, Ç. (2012). http://bianet.org/bianet/medya/135737-140journos-bir-karsi-medya-hareketi Erişim Tarihi: 11.11.2016.
• Taşhan, A., & Ünver, Z. (2021). Sosyal Ağ Kullanımının Akıllı Telefon Yoksunluğu Korkusu (Nomofobi) İle İlişkisi: Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma. ODÜ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 11(1): 41-63. doi:10.48146/odusobiad.727647
• Temel, M., Somuncu, B ve Gültekin, B. (2021). Sosyal Medya Haberciliğinde Etik: Instagram Hesapları Üzerine Bir İnceleme. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 45 (1), 290-305.
• Timisi, N. (2003). Yeni İletişim Teknolojileri ve Demokrasi. Ankara: Dost Kitabevi.
• Uzun, R. (2006). "Gazetecilikte Bir Yönelim: Yurttaş Gazeteciliği". Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 16: 633-656.
• Ünal, R. (2014). "Yurttaşın Ürettiği İçeriğin Ana Akım Medyada Kullanımı: 'Haber Sizsiniz' Program Örneği". Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi 8: 109-125.
• Verclas, K. (2008). http://pdf.usaid.gov/pdf_docs/Pnadn040.pdf Erişim Tarihi: 14.11.2016.
• Wall, M. (2015). "Citizen Journalism". Digital Journalism 3(6): 797-813.
• Willett, E. (2010). Andy Warhol: Everyone Will Be Famous for 15 Minutes (American Rebels). New York: Enslow Publishers.
• Witt, L. (2004). "Is Public Journalism Morphing Into The Public's Journalism?". National Civic Review 93(3): 49-57.
• Yanardağoğlu, E. (2015). http://www.verigazeteciligi.com/oho-2015-yurttas-habercilik-ve-veri-haberciligikonusuldu/ Erişim Tarihi: 07.11.2016.
• Yu, Y.-J. (2013, September 18). https://gigaom.com/2003/09/18/ohmynews-makes-every-citizen-a-reporter/ Erişim Tarihi: 13.11.2016.
• akademikstok.com. (2015). http://akademikstok.com/yeni-habercilik-arayislari-hak-odakli-habercilik-yurttasgazeteciligi-baris-gazeteciligi-oku-210.html Erişim Tarihi: 04.11.2016.