Deprem Sonrası Taş Kültürel Miras Yapılarının Hızlı Hasar Tespiti İçin Grafiksel Ontoloji Tabanlı Bir Yöntem: Mor Petrus ve Mor Paulus Kilisesi Vaka Çalışması, Adıyaman/Türkiye

Year 2023, , 222 - 240, 26.12.2023

Lale Karataş , Murat Dal

https://doi.org/10.30785/mbud.1310031

Abstract

Deprem sonrası tarihi yapıların ve elemanlarının daha fazla zarar görmesini engellemek için, hasarlı alanı stabilize etmeyi amaçlayan müdahalelerin uygulanması önemlidir. Bu kapsamda tarihi yapılarda acil müdahale gerektiren alanlarının kısa sürede tespit edilmesi gerekmektedir. Çalışmanın amacı taş kültürel miras yapılarında deprem sonrası hasar tespiti için sübjektif değerlendirmelerden bağımsız, standartlaştırılmış bir değerlendirme sağlayan, sahada uygulanabilen kolay ve hızlı bir yöntem tasarlamaktır. Önerilen yöntem için, Adıyaman'da bulunan ve 2023 yılı Kahramanmaraş merkezli depremlerde ağır hasar alan Mor Petrus ve Mor Pavlus Kilisesi, vaka analizi olarak kullanılmıştır. Çalışma sonuçları araştırmada sunulan yöntemin, deprem sonrası kagir kilise yapılarında hasarları tespit edebilmekte faydalı olduğunu göstermektedir. Çalışmada izlenen grafiksel ontoloji tabanlı yöntem, hasarın yapı elemanları bazında tespit edilebilmesi ile acil hasarlı bölgelere odaklanmayı sağlamıştır.

Keywords

Deprem, hızlı hasar tespiti, ontoloji, deprem sonrası müdahaleler, taş kültürel miras

A Graphical Ontology-Based Method for Rapid Damage Assessment of Stone Cultural Heritage Structures After an Earthquake: A Case Study of Mor Petrus and Mor Paulus Church, Adıyaman/Türkiye

Abstract

To prevent further damage to historical structures and elements after an earthquake, it is important to implement temporary interventions that aim to stabilize and support the affected area. Within this scope, it is crucial to promptly identify the areas in historical buildings that require urgent intervention. The aim of this study is to design a standardized assessment method that provides an objective evaluation for post-earthquake damage detection in stone cultural heritage structures, independent of subjective assessments, and can be easily and quickly implemented in the field. For the proposed method, the heavily damaged Mor Petrus and Mor Pavlus Church in Adıyaman, which was affected by the 2023 earthquakes centered in Kahramanmaraş, is used as a case analysis. The results of the study demonstrate that the presented method is beneficial for detecting damages in masonry church structures after an earthquake. The graphical ontology-based method followed in the study allows for the identification of damages at the level of structural elements and focuses on areas with urgent damage.

Keywords

Earthquake, rapid damage assessment, ontology, post-earthquake interventions, stone cultural heritage

Thanks

We would like to express our gratitude to the people of Adıyaman who were greatly affected by the 2023 earthquake centered in Kahramanmaraş for their cooperation during the data collection and photography process. We extend our best wishes for a speedy recovery to the entire community of Adıyaman.

References

• AFAD (T.C. İçişleri Bakanlığı Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı), (2023). 06 Şubat 2023 Pazarcık (Kahramanmaraş) Mw 7.7 Elbistan (Kahramanmaraş) Mw 7.6 Depremlerine İlişkin Ön Değerlendirme Raporu. Erişim adresi: https://deprem.afad.gov.tr/assets/pdf/Kahramanmaras%20%20Depremleri_%20On%20Degerlendirme%20Raporu.pdf
• Alkenanee, F. S. & Alrudaini, T. M. S. (2023). Seismic Performance Of Masonry Buildings In Iraq. Research on Engineering Structures and Materials (RESM).
• Alkan, M. & Orman, N. (2016). Deprem Sonrası Kültürel Miras Yapılarında Hasar Tespit ve Rölöve Çalışmaları. [Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi].
• Aybek, A., Ayan, T. & Kuzgun, Ş. (2018). Deprem sonrası kültürel mirasın korunması: Türkiye örneği. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 4(2), 85-92.
• Bailey, S., Dizhur, D., Trowsdale, J., Griffith, M. C. & Ingham, J. (2015). Performance of posttensioned seismic retrofit of two stone masonry buildings during the Canterbury Earthquakes. Journal of Performance of Constructed Facilities, 4(29).
• Caglar, N., Vural, I., Kirtel, O., Saribiyik, A., & Sumer, Y. (2023). Structural Damages Observed in Buildings after the 24 January 2020 Elazığ-Sivrice Earthquake in Türkiye. Case Studies in Construction Materials, 18, e01886.
• Casolo & Uva (2012). Nonlinear Analysis of out-of-plane masonry façades: Full dynamic versus pushover methods by rigid body and spring model. Earthquake Engineering & Structural Dynamics. doi:10.1002/eqe.2224
• Coïsson, E. & Ottoni, F. (2012). The Problem of Large Scale Evaluation of Masonry Buildings Seismic Risk in Defining İntervention Priorities. In J. Jasienko (Ed.), 8th International Conference on Structural Analysis of Historical Constructions, SAHC 2012, Wroclaw (Poland), Dolnoslaskie Wydawnictwo Edukacyjne (DWE), Wroclaw, Poland (pp. 1449-1456).
• Coïsson, E., Ferretti, D., & Lenticchia, E. (2017). Analysis of damage mechanisms suffered by Italian fortified buildings hit by earthquakes in the last 40 years. Bulletin of Earthquake Engineering, 15, 5139-5166.
• D'Ayala, D. (2011). Seismic Assessment and Retrofit of Existing Buildings. CRC Press.
• D'Ambrisi, A. & Castellazzi, G. (2016). Rapid Damage Assessment of Cultural Heritage Structures After Earthquakes. Bulletin of Earthquake Engineering, 14(12), 3327-3349.
• Dal, M. & Ayhan, E. (2020). Depreme Dayanıklı Yapı Tasarımı / Betonarme Yapılarda Görülen Düzensizlik Uygulamalarının Geçmişten Geleceğe Mimarlıkta Malzeme ve Yapı Fiziği. Gecekitaplığı Yayınevi.
• Doglioni, F., Moretti, A. & Petrini, V. (1994). Le chiese e il terremoto - Dalla vulnerabilità constatata nel terremoto del Friuli al miglioramento antisismico nel restauro, verso una politica di prevenzione. Ed. LINT, Trieste - Italy. [In Italian].
• Dursun, N. (2016). Adıyaman İli (Merkez İlçe) Mor Petrus Mor Pavlus Kilisesi. In Adıyaman İlinin Kültürel Miras Envanteri ve Koruma Araştırması. s. 55-59.
• Fodde, E. (2017). Seismic Assessment and Rehabilitation of Historic Structures and Cultural Heritage. Springer.
• Fuentes, D. D., Laterza, M. & D’Amato, M. (2019). Seismic vulnerability and risk assessment of historic constructions: The case of Masonry and Adobe Churches in Italy and Chile. Structural Analysis of Historical Constructions, 1127–1137.
• Galán-Marín, C., Albero-Macías, V. E. & Molina-Huelva, M. (2020). Earthquake-Resistant Techniques for the Structural Rehabilitation of Monuments: From Historical Analysis to Seismic Design. Applied Sciences.
• Giuffrida, G. & Deodatis, G. (2013). Seismic Fragility Analysis of Masonry Heritage Buildings. Bulletin of Earthquake Engineering.
• Gülkan, P. & Türker, T. (2012). Earthquake-Resistant Design of Masonry Buildings. CRC Press.
• Guidelines. (2007). Guidelines for evaluation and mitigation of seismic risk to cultural heritage. Gangemi. Rome.
• Karkaş, Z. S. & Acun Özgünler, S. (2022). Koruma kararlarını etkileyen parametrelerin belirlenmesine yönelik bir anket çalışması. Journal of Architectural Sciences and Applications, 7 (1), 364-382. DOI: 10.30785/mbud.1090550
• Karacabeyli, E. & Çelik, T. (2015). Deprem Sonrası Kültürel Mirasın Korunması: Hızlı Hasar Tespiti ve Kurtarma. Kentsel Dönüşüm ve Tarihi Miras Çalıştayı Bildiriler Kitabı, 453-464.
• Karataş, L., Ateş, T., Alptekin, A., Dal, M., & Yakar, M. (2023). A systematic method for post-earthquake damage assessment: Case study of the Antep Castle, Türkiye. Advanced Engineering Science, 3, 62–71.
• Karataş, L. & Bayhan, B. (2023). Damage Assessment and Restoration Proposal Following The 2023 Türkiye Earthquakes: UNESCO World Heritage Site Diyarbakır City Walls, Türkiye. Heritage Science, 11(1), 228.
• Karataş Photo Album, L. (2023). Adıyaman 2023 Earthquake Photo Album.
• Koç, V. (2016). Depreme maruz kalmış yığma ve kırsal yapı davranışlarının incelenerek yığma yapı yapımında dikkat edilmesi gereken kuralların derlenmesi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1(2), 36-57.
• Lourenço, P. & Roca, P. (2006). Seismic Assessment and Rehabilitation of Historic Buildings: An Update. Springer.
• Lourenço, P. B. (2018). Technologies for seismic retrofitting and strengthening of earthen and masonry structures: Assessment and application. Recent Advances in Earthquake Engineering in Europe, 501-518.
• Mistretta, F., Stochino, F. & Sassu, M. (2019). Structural and Thermal Retrofitting Of Masonry Walls: An Integrated Cost-analysis Approach For The Italian Context. Building and Environment, (155), 127-136.
• Modena, C., Valluzzi, M., da Porto, F. & Casarin, F. (2011). Structural aspects of the conservation of historic masonry constructions in seismic areas: Remedial measures and emergency actions. International Journal of Architectural Heritage, 5, 539-558.
• Oyguc, R. (2017). 2011 Van depremlerinden sonra yığma yapılarda gözlemlenen hasarlar. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1-20.
• Öztürk, H. (2019). Kiliseler, Manastırlar ve Diğer Dini Yapılar. Adıyaman Tarihi ve Kültürü.
• Öztürk, Ş. (2023). Eski̇ Van Şehri̇ Kaya Çelebi̇ Cami onarımı hakkında bir araştırma. Vakıflar Dergisi.
• PCM-DPC-MiBAC. (2006). Damage Survey Form for The Cultural Heritage—Palaces and Churches (adopted by the Department of Civil Protection), G.U. no. 55 07/03/2006, D.P.C.M. 23/02/2006. [In Italian]
• Slejko, D., Riuscetti, M. & Cecić, I. (2018). The 1976 Friuli earthquake: lessons learned. Bollettino di Geofisica Teorica ed Applicata, 59, 319-326.
• Speranza, E. (2019). Seismic Assessment and Retrofitting of Historic Masonry Buildings: Methods and Tools for Sustainable Conservation. Springer.
• TMMOB Mimarlar Odası 6 Şubat 2023 Depremleri Tespit ve Değerlendirme Heyeti. (2023). Depremde Zarar Gören Kültür Varlıklarının Güncel Durumu ve Akıbeti. Access Address (02.07.2023): https://argonotlar.com/depremde-zarar-goren-kultur-varliklarinin-guncel-durumu-ve-akibeti/
• Usta, P. (2019). Tarihi ve kültürel yapıların korunması ve incelenmesi; Sandıklı Ulu Cami örneği. Journal of Architectural Sciences and Applications, 4 (2), 201-209.