Turizm Odaklı Konaklama Tesisleri için CBS ve Çok Kriterli Karar Yöntemi ile Mekânsal Uygunluk Analizi: Demre, Türkiye Örneği

Year 2025, Volume: 10 Issue: 2, 1164 - 1179, 27.12.2025

Gizem Dinç , Görkem Özden , Sılanur Ünal

Abstract

Plansız kentleşmenin sonucu olarak Demre ilçesinin turizm potansiyeli tam anlamıyla değerlendirilememiştir. Bu çalışma, doğal ve kültürel faktörleri sistematik ve çok ölçütlü bir planlama yaklaşımıyla entegre ederek, Demre’de turizm odaklı konaklama tesisi için mekânsal olarak uygun bölgeleri belirlemeyi amaçlamaktadır. Açık erişimli coğrafi veri kaynaklarından veriler toplanmıştır. Dokuz kriterin (eğim, bakı, yükseklik, arazi kullanımı, yollar ve su kaynaklarına yakınlık, ekolojik değer, altyapı varlığı ve erişilebilirlik) ağırlıkları, uzman görüşleri doğrultusunda Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS) ile belirlenmiştir. Uygunluk haritalarını oluşturmak için ArcGIS kullanılarak ağırlıklı çakıştırma analizi gerçekleştirilmiştir. Sonuçlar, toplam alanın %0,03’ünün yüksek, %71,26’sının uygun, %13,65’inin orta ve %0,03’ünün düşük uygunluk gösterdiğini ortaya koymaktadır. Bulgular, turizm potansiyelinin maksimize edilmesi ve ekolojik ile kültürel değerlerin korunması amacıyla politika yapıcılar ve kentsel planlamacılar için pratik rehberlik sunmaktadır.

Keywords

Mekânsal uygunluk analizi , çok kriterli karar verme , sürdürülebilir turizm planlaması , ekolojik ve kültürel değerlerin korunması

Assessing Spatial Suitability for Tourism-Oriented Accommodation Using GIS and Multi-Criteria Decision Analysis: A Case Study of Demre, Türkiye

Abstract

Unplanned urbanization has hindered the full utilization of Demre district’s tourism potential. This study integrates natural and cultural factors using a systematic, multi-criteria planning approach to identify spatially suitable areas for tourism-oriented accommodation facilities in Demre. Data was obtained from open-access geographic sources. The weights of nine criteria—slope, aspect, elevation, land use, proximity to roads and water resources, ecological value, infrastructure availability, and accessibility—were determined through the Analytic Hierarchy Process (AHP) based on expert judgment. A weighted overlay analysis was performed in ArcGIS to produce suitability maps. The analysis revealed that 0.03% of the total area exhibits high suitability, 71.26% is suitable, 13.65% is moderately suitable, and 0.03% is of low suitability. Southeastern areas of the district were identified as optimal for tourism-oriented accommodation facilities due to favorable topography, accessibility, and minimal ecological constraints. These findings provide a scientifically grounded framework to guide policymakers and urban planners in enhancing tourism potential while conserving ecological and cultural values.

Keywords

Spatial suitability analysis , multi-criteria decision-making , sustainable tourism planning , ecological and cultural conservation

Ethical Statement

The article complies with national and international research and publication ethics. Ethics committee approval was not required for the study.

References

• Akten, M. (2013). Possibility to employ AHP as a multi-criteria decision making method in landscape planning initiatives. In Advances in landscape architecture. IntechOpen.
• Akten, S. (2025). Evaluation of Demre District Sustainable Tourism Strategies Using SWOT and TOPSIS Analysis. Sustainability, 17(15), 6831.
• Antalya Metropolitan Municipality. (2018). Nazım İmar Planı Açıklama Raporu (NİPAR): 1/25,000 Scale Master Zoning Plan Explanatory Report, Demre District, Antalya Province.
• Ay, Z., Güngöroğlu, C., Aydin, A. C., & Gül, A. (2010). Determining Demand and Expectations for Ecotourists in Antalya Province. South-West Anatolia Forest Research Institute. Antalya
• Ayhan, Ç. K., Taşlı, T. C., Özkök, F., & Tatlı, H. (2020). Land use suitability analysis of rural tourism activities: Yenice, Turkey. Tourism Management, 76, 103949.
• Banai-Kashani, R. (1989). A new method for site suitability analysis: The analytic hierarchy process. Environmental management, 13, 685-693.
• Çakır, M., Dönmez, Ş., & Tuğluer, M. (2022,). The use of native plant species in the flora of Antalya in landscape architecture. 2nd International Conference on Engineering and Applied Natural Sciences October 15–18 Turkey
• Ceylan, Ş., & Yılmaz, I. (2020). Orta ölçekli yerleşime uygunluk planlarının CBS tabanlı analitik hiyerarşi süreci (AHS) kullanılarak hazırlanması: Sivas il merkezi örneği. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 26(3), 545-558.
• Christaller, W. (1964). Some considerations of tourism location in Europe: the peripheral regions‐ underdeveloped countries‐recreation areas. Papers in Regional Science, 12(1), 95-105.
• Cohen-Shacham, E., Walters, G., Janzen, C., & Maginnis, S. (2016). Nature-based solutions to address global societal challenges. IUCN: Gland, Switzerland, 97(2016).
• Costanza, R., De Groot, R., Braat, L., Kubiszewski, I., Fioramonti, L., Sutton, P., ... & Grasso, M. (2017). Twenty years of ecosystem services: How far have we come and how far do we still need to go?. Ecosystem services, 28, 1- 16.
• Demre District Governorship. (2020). Demre tarımı [Agriculture in Demre]. Retrieved October 14, 2025, from http://www.demre.gov.tr/demre-tarimi
• Demre Municipality. (2025, August 13). Tarihçe [History]. Retrieved from https://www.demre.bel.tr/8- tarihce.html
• Dinç, G., & Gül, A. (2021). Estimation of the future land cover using Corine Land Cover data. TeMA-Journal of Land Use, Mobility and Environment, 14(2), 177-188.
• Dündar, H. B., Aydemir, Ç., Gül, A. (2024). Ecotourism Potential of Demre (Antalya) Region. 5th Internatıonal Urban Landscape and Art Congress October 25-27, 2024 / p.560-579. Paris, France. ISBN: 978-625-367-954- 5. ISSUED: November 27, 2024. DOI: https://doi.org/10.5281/zenodo.14229713. https://www.iksadkongre.com/urban
• Eggermont, H., Balian, E., Azevedo, J. M. N., Beumer, V., Brodin, T., Claudet, J., ... & Le Roux, X. (2015). Nature- based solutions: new influence for environmental management and research in Europe. GAIA-Ecological perspectives for science and society, 24(4), 243-248.
• Erbesler Ayaşlıgil, T. (2020). Optimal peyzaj uygunluk analizi yöntemi: Anamur İlçesi örneği optimal suitability analysis method: The case of Anamur District. MEGARON-Yildiz Technical University Faculty of Architecture E- Journal, 15(2).
• European Union. (2025). EU Blue Economy Report 2025: Coastal tourism. European Commission. Retrieved October 14, 2025, from https://op.europa.eu/webpub/mare/eu-blue-economy-report-2025/blue- economic-sectors/coastal-tourism.html
• Fagerholm, N., Eilola, S., & Arki, V. (2021). Outdoor recreation and nature’s contribution to well-being in a pandemic situation-Case Turku, Finland. Urban Forestry & Urban Greening, 64, 127257.
• Frantzeskaki, N. (2019). Seven lessons for planning nature-based solutions in cities. Environmental Science & Policy, 93, 101-111.
• Gonen, A. (1981). Tourism and coastal settlement processes in the Mediterranean region. Ekistics, 378-381.
• Gül, A., Örücü, Ö. K., & Karaca, Ö. (2006). An approach for recreation suitability analysis to recreation planning in Gölcük Nature Park. Environmental Management. Volume 37, Number 5, May, 2006, 606–625 (2006). Online ISSN: 1432-1009 http://www.springerlink.com/content/100370/
• He, M., Wang, Y., Wang, W. J., & Xie, Z. (2022). Therapeutic plant landscape design of urban forest parks based on the Five Senses Theory: A case study of Stanley Park in Canada. International Journal of Geoheritage and Parks, 10(1), 97-112.
• Işık, Ş., & Zoğal, V. (2017). Turizm kentleşmesi kavramı: Antalya örneği. Ege Coğrafya Dergisi, 26(2), 71-94.
• Jandaghian, Z., & Colombo, A. (2024). The Role of Water Bodies in Climate Regulation: Insights from Recent Studies on Urban Heat Island Mitigation. Buildings, 14(9), 2945.
• Karataş, A. (2023). Amaç dışı kullanılan tarım arazilerinin tarımsal sürdürülebilirliğe etkisi üzerine bir araştırma. Kent Akademisi, 16(3), 1690-1706.
• Karataş, H. (2010). Antalya Ili, Demre Ilçesi Turizm Kullanımına Yönelik Peyzaj Potansiyelinin Araştırılması (Doctoral dissertation, Yüksek Lisans Tezi, Konya).
• Keleş, E., Gül, A., Tuğluer, M., & Uzun, Ö. F. (2014). Antalya-Köprüçay Rafting Merkezinin Turizm Ve Rekreasyonel Yönden Mevcut Durum Analizi, II. Uluslararası Odun Dışı Orman Ürünleri Sempozyumu, 809-819.
• Keser, N. (2012). Demre Çayının paleocoğrafi dönem vadi değişiklikleri ve Beymelek Lagünü’nün jeomorfolojik evrimi. Doğu Coğrafya Dergisi, 17(28), 175-192.
• Kılıç, İ., Yaylı, B., & Danabaş, A. (2020). Antalya Demre ilçesinde faaliyet gösteren seraların yapısal özellikleri üzerine bir araştırma. Mediterranean Agricultural Sciences, 33(2), 267-274.
• Maaiah, B., Al-Badarneh, M., & Al-Shorman, A. (2023). Mapping potential nature based tourism in Jordan using AHP, GIS and remote sensing. Journal of Ecotourism, 22(2), 260-280.
• Malczewski, J., & Jankowski, P. (2020). Emerging trends and research frontiers in spatial multicriteria analysis. International Journal of Geographical Information Science, 34(7), 1257-1282.
• Mosadeghi, R., Warnken, J., Tomlinson, R., & Mirfenderesk, H. (2015). Comparison of Fuzzy-AHP and AHP in a spatial multi-criteria decision-making model for urban land-use planning. Computers, Environment and Urban Systems, 49, 54-65.
• Ökten, S. S. Ö., Aysu, A., & Say, N. (2021). Residential land use change and urban sprawl through analytic hierarchy process (AHP) in Mersin, Turkey. Environmental Engineering & Management Journal (EEMJ), 20(11).
• Özcan, F. Ö., & Tuğluer, M. (2025). Landscape planning as a framework for sustainable food systems. In S. Demirel & F. Dereli (Eds.), Theoretical and applied research in health sciences. Duvar Publishing.
• Öztürk Aykaç, N. (2024). Bir turizm yöresinde çiftçi olmak: Antalya'nin Demre Ilçesinde fenomenolojik bir araştirma. Pamukkale University Journal of Social Sciences Institute/Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 61.
• Park, S., Jeon, S., Kim, S., & Choi, C. (2011). Prediction and comparison of urban growth by land suitability index mapping using GIS and RS in South Korea. Landscape and urban planning, 99(2), 104-114.
• Saaty, R. W. (1987). The analytic hierarchy process—what it is and how it is used. Mathematical Modelling, 9(3-5), 161-176.
• Şen, S. (2021). Antalya Demre Mevcut Durum Analizi: Sorunlar ve Çözüm Önerileri (Report No. 2021/114). Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı. Retrieved October 14, 2025, from https://baka.gov.tr/assets/upload/dosyalar/antalya-demre-mevcut-durum-analizi.pdf
• Susam, T., & Oğuz, İ. (2006). CBS ile Tokat ili arazi varlığının eğim ve bakı özelliklerinin tespiti ve tarımsal açıdan irdelenmesi. Journal of Agricultural Faculty of Gaziosmanpaşa University (JAFAG), 2006(1).
• Topay, M., & Parladır, M. (2015). Isparta ili örneğinde CBS yardımıyla alternatif turizm etkinlikleri için uygunluk analizi. Journal of Agricultural Sciences, 21(2), 300-309.
• Turkish Statistical Institute (TSI). (2025). Official statistics portal. Retrieved from https://www.tuik.gov.tr (Accessed October 14, 2025).
• UNESCO. (2021). Operational Guidelines for the Implementation of the World Heritage Convention (WHC.21/01). UNESCO World Heritage Centre.
• Ünlü, İ., & Özdemir, Ü. (2022). Urban Suitability analysis of Sinop according to analytical hierarchy method. Turkish Studies-Social Sciences, 17(2).
• Yalçın, C. (2010). Türkiye’de kentlileşme sorunları üzerine bir tartışma. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28(1), 225-245.
• Yiğitcanlar, T., & Teriman, S. (2015). Rethinking sustainable urban development: towards an integrated planning and development process. International Journal of Environmental Science and Technology, 12, 341- 352.
• Yılmaz, R., & Serbest, D. (2005). Saros Körfezi kıyı kumulları üzerindeki çevresel etkilerin araştırılması. Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 6(2), 83-90.
• Zayım, M., Bayartan, M., & Kahraman, M. (2022). Değişen turizm algısında kamp/karavan turizmi: Demre örneği. Journal of Geography, (45), 215-227.
• Zengin, E. (2023). A combined assessment of sea level rise (SLR) effect on Antalya Gulf (Türkiye) and future predictions on land loss. Journal of the Indian Society of Remote Sensing, 51(5), 1121-1133.