Alışveriş Merkezlerinin (AVM) Mekânsal Kullanımlarının ve Kullanıcı Eğilim ve Beklentilerin İrdelenmesi; Isparta Kenti Örneği

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 16, 24.11.2017

Fatih Uzun İskender Emre Gül , Atila Gül , İsmail Uzun Ömer Faruk Uzun

https://doi.org/10.30785/mbud.337883

Cited By: 6

Öz

Türkiye’de 1990’lı
yılından itibaren sayıları hızla artan alışveriş merkezleri (AVM) kentsel
yaşamın önemli bir parçası ve bağımlısı haline gelmişlerdir.  Ancak AVM lerin yakın bir gelecekte
beraberinde bu merkezlerin bir kısmı için cazibenin azalması ve atıl hale
gelmesi de mümkün olabilecektir. Türkiye’deki ekonomik ve sosyal ortam tam olarak
değerlendirilmeden, dünyadaki popüler alışveriş merkezleri örneklerine benzer
tasarımlar yapılması nedeniyle Türkiye’deki kullanıcı beklentilerine cevap
verememesi sonucunu beraberinde getirecektir. Bu çalışmanın amacı Isparta
kentinde mevcut olan ve faaliyet gösteren IYAS ve CENTRAL Park AVM’lerin
kullanıcı eğilim ve beklentilerinin belirlenmesi ve irdelenmesidir. Çalışmada
yüz yüze anket çalışması yapılarak anket sonuçları SPSS programı kullanılarak
yüzde değerleri ve ki kare önemli düzeyleri belirlenmiş ve yorumlanmıştır.
Çalışmanın sonucunda, Isparta mevcut AVM’lerin mekânsal işlevsellikleri
açısında yeterli olmadığı ve eksikliklerin bulunduğu ortaya çıkmıştır. Bu
eksiklik ve yetersizliklerin başında; AVM’lerin kapalı, suni ve tekdüze mekan
konseptinde olması ve dış mekan ile kombine edilmemesi, mevcut otopark kapasitesi, kültürel etkinlik alanları,
yetişkinlere yönelik etkinlik mekanları, mağaza ve dükkan sayısı ve çeşitliliği
gibi sıralanmıştır. Sonuçta, AVM'lerin sadece alışveriş yapma ve gezme
mekanları olarak değil, aynı zamanda kent kültürü ve kentsel mekanla uyumlu
olacak şekilde her kesimin rekreasyonel ihtiyaçlarının karşılanacağı bir mekan
olarak kurgulanması gerektiği önerilmektedir.    

_______________________________________________________

Investigation of Spatial Uses of Shopping
Centers and User Trends and Demands; Isparta City Example

Abstract

Shopping
Centers (SC), which have been increasing rapidly since 1990 in Turkey, have
become an important part and addict of urban life. However, it may be possible
for the shopping malls to become less attractive and idle for some of these
centers in the near future. Without fully evaluating the economic and social
environment in Turkey, similar designs to popular shopping malls in the world
will not be able to respond to user expectations in Turkey. The purpose of this
study is to determine and examine trends and expectations in spatial usage of
IYAS and CENTRUM Garden Shopping Centers that are present and active in
Isparta. In the study, a questionnaire survey was conducted and the results of
the questionnaires were determined and interpreted using the SPSS program.

As a
result of the study, it became clear that existing shopping malls in Isparta
were not sufficient in terms of spatial functionalities and there were
deficiencies. At the beginning of these deficiencies; Shopping malls are in the
concept of closed, artificial and uniform spaces and are not combined with
outdoor spaces, inadequate parking lots, insufficient cultural activity areas,
inadequate space for adults, lack of shops and shops and diversity.  As a result, it is suggested that shopping
malls should be constructed not only as shopping and traveling places but also
as a place to meet the recreational needs of every segment in order to be
compatible with urban culture and urban space.

Anahtar Kelimeler

Alışveriş Merkezleri, Isparta, mekan tasarımı, IYAS AVM

Kaynakça

• Backes, N., 1997. Reading the Shopping Mall City”, Journal of Popular Culture, 31 (3) 1-17.
• Birol, G., 2003. Evolution of Trade Centres in Relation to Changing Trade Activities, basıl-mamış Doktora Tezi, İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü, 2003.
• Birol, G. 2005. Çağdaş Alışveriş Merkezlerinde Kent Dokusunun Yeniden Yorumlanması. Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der. Cilt 20, No 4, 2005.
• Ceylan, M.N. 2010. Tüketim Toplumunun Yeni Kentsel Mekanı: Alışveriş Merkezleri. T.C. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi Konya – 2010
• Erkip, F. 2005. The rise of the shopping mall in Turkey: the use and appeal of a mall in Ankara, Cities, 2 (22), 89–108.
• Gruen, V. 1960. Shopping Towns USA, Van Nostrand Reinhold, New York, 1960.
• Gruen, V. 1973. Centers for the Urban Environment: Survival of the Cities, Van Nostrand Reinhold Company, New York.
• Kowinski, W. S. 1985. The Malling Of America: An Inside Look At The Great Consumer Paradise, W. Morrow, New York.
• Odabaşı, Y. 1999. Tüketim Kültürü: Yetinen Toplumun Tüketen Topluma Dönüşmesi, Sistem Yayıncılık, İstanbul.
• Özaydın, G. 2009. Büyük Kentsel Projeler Olarak Alışveriş Merkezlerinin İstanbul Örneğinde Değerlendirilmesi. MİMARLIK 347, Mayıs-Haziran,2009. http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=361&RecID=2074.
• Özer, S., Önal, E. 2016. Alışveriş merkezlerinin mevsimlere göre rekreasyonel tercih nedenlerinin belirlenmesi; Erzurum Kenti Örneği. International Winter Cities Symposium. Proceedings.10-12 February 2016. Erzurum. P.684-698. ISBN No: 978-975-442-811-7 http://wintercities2016.atauni.edu.tr/
• Tokatlı, N. ve Boyacı, Y. 1999. The Changing Morphology of Commercial Activity in Istanbul, Cities, 3 (16),181-193. Urban Land Institute (ULI). 2016. Kaynak //http://www.gazete2023.com/ekonomi/avm-mi-cadde-magazaciligi-mi-h53616.html Gazete2023 (Erişim Tarihi: 15.Eylül 2016).
• Vural Aslan, T. 2003. Değişen Üretim-Tüketim İlişkileri ve Alışveriş Merkezleri: Eleştirel bir Bakış, Arredamento Mimarlık, 6, 82-87.
• Vural Aslan, T. 2009. Türkiye’deki Alışveriş Merkezleri İncelemelerine Eleştirel Bir Bakış: Yorumlar, Eleştiriler, Tartışmalar. Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, Cilt 14, Sayı 1, 2009.
• Yazıcıoğlu, Y., Erdoğan, S. 2004. SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Detay Yayıncılık , Ankara.
• White, R., Sutton, A. 2001. Social Planning for Mall Redevelopment: an Australian Case Study, Local Environment, Cilt 6, No 1, 65-80, 2001.
• Zukin, S. 1998. Urban Lifestyles: Diversity and Standardisation in Spaces of Consumption, Urban Studies, Cilt:35, Sayı:5-6, ss.825-839.