STRESİN PERFORMANS ÜZERİNE ETKİSİ: TÜRKİYE’DE KAMU BANKALARI VE ÖZEL BANKALAR ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2021, Cilt: 21 Sayı: 63, 203 - 222, 01.04.2021

Özgür Ateş Mohammed Aldawoodi

Öz

Stres kavramı literatürde uzun zamandan beri var olmasına rağmen, son yıllarda sıkça duyulan ve
kullanılan bir kelime haline gelmiş ve bu yaygınlığıyla araştırmacıların gittikçe artan ilgisine mazhar
olmuştur. Günümüzde bir hastalık olarak nitelendirilen stresin, sadece insanların sağlığını etkilemekle
kalmadığı, aynı zamanda örgütlerde ve kurumlarda birçok soruna yol açtığı bilinmektedir. Bununla
bağlantılı olarak son dönemlerde hem ortaya çıkış nedenleri hem de yarattığı sonuçlar açısından pek
çok araştırmaya konu olmuştur. Bankacılık sektörünün stresli bir sektör olduğu genel hatlarıyla hemen
herkes tarafından bilinmektedir. Bankada çalışanların hem bireysel stresle hem de kurumdaki
stresle mücadele ettikleri görülmektedir. İşyerinde stres bankada çalışanların sadece fiziksel ve ruhsal
sağlıklarını olumsuz yönde etkilemekle kalmaz; bu stres aynı zamanda çalışanların performansını ve
çalıştıkları kurumun yönetimsel kalitesini de etkiler. Bu araştırma kapsamında bankalardaki işyeri
stresini araştırmak amacıyla Ankara (Türkiye) ilinde bulunan kamu bankalarında ve özel bankalarda
çalışanlara ulaşılmaya çalışılmıştır. Toplam 10 farklı bankanın 22 şubesinden örneklem alınmıştır.
Araştırmaya dahil edilen çalışan sayısı 183’tür. Araştırma sonucunda, stres ile performans arasında
istatistiksel açıdan anlamlı pozitif bir ilişki tespit edilmiştir. Çalışanların demografik özellikleri ile
performans arasında anlamlı bir farklılık olup olmadığına bakıldığında, sadece cinsiyetin farklılık
gösterdiği; çalışanların demografik özellikleri ile stres arasında farklılık olup olmadığına bakıldığında
ise, eğitim seviyesinin farklılık gösterdiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

stres, stres ve performans, örgütsel stres, verimlilik, bankacılık sektörü

EFFECTS OF STRESS ON PERFORMANCE: A STUDY ON TURKEY’S BANKING SECTOR

Öz

The concept of stress has been studied in literature for a long time however, in recent years it has
become a frequently heard and used word that attracted increasing attention of researchers. Today,
stress is described as an illness and known to not only affect the health of people, but also cause many
problems in organizations and institutions. In relation to this, due to its occurrence and its results,
stress has been the subject of many studies. The banking sector is known to be stressful. It is observed
that the employees of a bank struggle with individual stress and stress created by the workplace.
Workplace stress affects the physical/mental health of the employees and their performance and the
managerial quality of the organization negatively. This research aims to examine the workplace stress
in the banking sector. It takes place in Ankara and includes 183 employees from 10 different public/
private banks and from a total of 22 branches. The results indicated a statistically significant relationship
between stress and performance. Whether there was a difference between the demographic
characteristics of the employees and their performance level, gender showed significance and with
the demographic characteristics of the employees and stress, educational level showed significance.

Kaynakça

• Al-Alawi, A., Al-Alawi, E. (2014). Measuring Occupational Stress among Management Information Systems Workers and Users in the Financial Services Sector: The Case of Bahraini Bankers. International Journal of Scientific and Research Publications, 4 (8), 1-25.
• Al-Attiyah, M. (2011). Bireyin ve Toplumun Davranışı. Ürdün: Dar El-Shorouk.
• Alruwai, S. (2003). Administrative pressures and their relationship to performance and job satisfaction. Naif Arab Academy for Sercurity Sciences, Graduate Studies. Department of Administrative Science/ Master's Program in Administrative Sciences. Master's Thesis, Riyadh.
• Altuntaş, E. (2003). Stres Yönetimi. İstanbul: Alfa.
• Ashfaq, A., Ramzan, M. (2013). Effects of Work stress on Employees Job Performance A Study on Banking Sector of Pakistan. Journal of Business and Management, 11 (6), 61-68.
• Aydın, G., Aytaç, S., Şanlı, Y. (2020). Hemşirelerde Algılanan Stres ve Stres Semptomlarının İşten Ayrılma Eğilimi Üzerindeki Etkisi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, IBAD, (Özel Sayı): 526-538 DOI: 10.21733/ibad.789662.
• Aydın, Ş. (2004). Örgütsel Stres Yöntemi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6 (3), 1-26.
• Baltaş, Z., Baltaş, A. (2012). Stres ve Başaçıkma Yolları. 28. Baskı. İstanbul: Remzi.
• Bilgili, H., Tekin, E. (2019). Örgütsel Stres, Örgütsel Bağlılık ve Öğrenilmiş Güçlülük İlişkisi Üzerine Bir Araştırma. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi-International Journal of Society Researches ISSN:2528-9527 E-ISSN: 2528-9535 http://opusjournal.net.
• Çekmecelioğlu, H., Günsel, A. (2011). Rol Stresi Kaynaklarının İş Tutumları Açısından Değerlendirilmesi: Kimya Sektöründe Bir Uygulama. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 3 (1), 33-43.
• Dıvakar, J. (2015). Factors Leading to Work Stress and its Impact on Employee Performance – A Case Study of Reliance Fresh. (Unpublished MBA Dissertation) Dublin Business School. https://esource.dbs.ie/bitstream/handle/10788/2336/mba_divakar_j_2015.pdf?sequence=1&isAllowed=y.
• Gökgöz, H. (2013). Stresin Çalışanların Performansı Üzerine Etkisi: Öğretim Elemanları Üzerine Bir Araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü/ Yüksek Lisans Tezi, Edirne.
• Güner, F. Çiçek, H., Can, A. (2014). Banka Çalışanlarının Mesleki Stres ve Tükenmişlik Düzeylerinin İş Doyumu ve Yaşam Doyumu Düzeyleri ile İlişkisi. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, International Journal of Alanya Faculty of Business, 6 (3), 59-76.
• Hair, J.F., Black, W.C., Babin, B.J., Anderson, R.E., (2014). Multivariate Data Analysis. Saffron House, London, s. 77-85.
• Kılıç, R., Yumuşak, S., Yıldız, H. (2013). Banka Çalışanlarının Maruz Kaldıkları Bireysel ve Örgütsel Stres Kaynakları Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 8(2), 71- 92.
• Küçük, F. (2016). Hastane Müdürlerinin Yönetsel Stres Faktörlerine Maruz Kalma Düzeylerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma; Şanlıurfa İli Örneği. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, Cilt:8, Sayı:14.
• Manjot K, J. K. G., Parvinder Kaur. (2019), Development Of 'Coping With Stress 'Life Skill Among Nıos Learners, Indian Journal Of Positive Psychology,10(1), Http://www.iahrw.Com/İndex.Php/Home/Journal_Detail/19.
• Muasher, E. (2009). The Effect of Work Stress on Employee's Performance in The Jordanian's Five Starss Hotels. Middle East University for Graduate Studies. The Faculty of Managerial and Financial Sciences/ Department of Business Administration Master's Thesis. Jordan.
• Mursi, C., İdriss, T. (2001). Örgütsel Davranış Teorileri ve Modelleri, Örgütsel davranış için Pratik bir uygulama. Aldaar jamieia. Alexandria.
• Nauman, H, M., Rehman, A. (2018). Teachers’ Stress Management Competencies, See Discussions, Stats, And Author Profiles For This Publication At: Https://www.Researchgate.Net/Publication/311466270.
• Norfolk, D. (1989). İş Hayatında Stres. Leyla Serdaroğlu (Çev.). İstanbul: Form.
• Nyangahu, K. P., Bula, H.O. (2015). Relationship Between Work Stress And Performance Of Employees: A Case Study Of Transit Hotel İn Nairobi City Country. Archives Of Business Research, 3(6), 22s37.
• Özbozkurt, O., B., Kırmızısaç, E. (2019). Stres Oluşturan Etmenlerin İş Performansı Üzerindeki Etkisi: Mersin İlinde Kuyumculuk Sektörü Yöneticileri Üzerine. Journal of Yasar University, 14/55, 288-298.
• Palmer, A., Rodger, S. (2009). Mindfulness, Stres And Coping Among University Students. Canadian Journal Of Counselling, 43(3), 198- 212.
• Paşa, M. (2007). Stresin Bireysel Performans Üzerindeki Etkileri ve Bir Uygulama. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sardarov, E. (2015). Örgütsel Stresin İşgören Performansına Etkisi: Azerbaycan’daki Beş Yıldızlı Otellere Yönelik Bir Araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Seçkin, T. Çelik, Çoban, A. (2016). The Effect of Work Stress and Coping on Organizational Justice: An Empirical Investigation of Turkish Telecommunications and Banking Industries. Management, University of Primorska, Faculty of Management Koper, vol. 11(4), 271-287.
• Seley, H. (1976). The Stress of Life. New York: Mc Graw-Hill.
• Soysal, A. (2009). İş Yaşamında Stres. Çimento İşveren Dergisi. 4(2), 1-24.
• Sökmen, A. (2005). Konaklama İşletmeler Yöneticilerinin Stres Nedenlerinin Belirlenmesinde Cinsiyet Faktörü: Adana’da Ampirik Bir Araştırma. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(1), 1-27.
• Steve, W. (2011). Managing Workplace Stress: A Best Practice Blueprint, Volume 1 Of Fast Track Series, Publisher Wiley, Original From Cornell University, 78-84.
• Stora, J. (1994). Stres. Alın, A. (Çev.), Cep Üniversitesi. İstanbul: İletişim.
• Sümer, G. (2016). Türk Bankacılık Sektörünün Tarihsel Gelişimi ve AB Bankacılık Serktörü ile Karşılaştırılması. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(2), 485-508.
• Sürme, Y., (2019). Stres, Stresle İlişkili Hastalıklar ve Stres Yönetimi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Cilt: 12 Sayı: 64.
• Szabo, S., Tache, Y., Somogyi A. (2012). The legacy of Hans Selye and the origins of stress research: A retrospective 75 years after his landmark brief “Letter” to the Editor of Nature. Informa Healthcare. July 2012 Stress (Amsterdam, Netherlands) 15(5), 472-8 DOI: 10.3109/10253890.2012.710919
• Yapraklı, Ş., Yılmaz, M, K. (2007). Çalışanların İş Stresi Algılarının İş Tatminleri Üzerindeki Etkisi: Erzurumda İlaç Mümessilleri Üzerinde Bir Saha Araştırması. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(1), 155-183.
• Yılmaz, A., Ekici, S. (2003). Örgütsel Yaşamda Stresin Kamu Çalışanlarının Performansına Etkileri Üzerine Bir Araştırma. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 10 (2), 1-20.
• Yılmaz, V. (2012). Stresin Bireysel Performans Üzerine Etkileri. Özel Bir Mobilya Fabrikasında Çalışan Personel Üzerinde Bir Araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ufuk Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Cirik, E. (2018). Banka Şubelerinde Çalışan Sayısı Azalıyor. “https://www.capital.com.tr/finans/bankacilik/banka-subelerinde-calisan-sayisi-azaliyor 20.06.2020 tarihinde erişilmiştir”.
• Chatbot (2020). Covid-19 ve Diyalog Bankacılığı. “https://www.cbot.ai/tr/covid-19-diyalog-bankaciligi/ 20.06.2020 tarihinde erişilmiştir”.
• “https://www.cbot.ai/tr/koronabot/. 24.06.2020 tarihinde erişilmiştir”.
• “https://www.tbb.org.tr/tr. 14.04.2020 tarihinde erişilmiştir”.