ÖZ KAYNAKLAR: KURAMSAL YAPI VE TÜRKİYE MEVZUATINDA UYGULAMA DENEYİMİ

Yıl 2016, Cilt: 15 Sayı: 47, 65 - 96, 01.01.2016

İpek Türker

Öz

İşletmeler; faaliyetlerinin finansmanını işletme içi ve işletme dışı kaynaklardan sağlar. Muhasebe teorisinde dışkaynaklar “borçlar”, iç kaynaklar ise “öz kaynaklar ” olarak tanımlanmaktadır. Bu çalışmada; işletmelerin varlıkları ile borçları arasındaki farktan oluşan öz kaynaklar incelenecektir. Öz kaynaklar aynı anlamda olmak üzereöz sermaye veya öz varlık kavramları ile de adlandırılır. Öz kaynak işletme sahip ve ortaklarının tahsis ettiğisermaye ve otofinansman yolu ile elde edilen sermaye eklerinden oluşur. Öz kaynaklar, işletme sahip ve ortaklarının işletmedeki haklarının toplam değeridir. Borç verenler için öz kaynaklar işletmenin finansal gücününgöstergesidir. Bu çalışmada, öz kaynakların yapısını oluşturan ödenmiş sermaye, sermaye yedekleri, kar yedekleri,geçmiş yıllar karları, geçmiş yıllar zararları ve dönem net karı zararı incelenmiştir. İncelemede muhasebe ve finansal raporlama standartları ile Türk Ticaret Kanunu TTK , Sermaye Piyasası Kanunu SPK ve VergiYasalarındaki düzenlemeler irdelenmiştir

Anahtar Kelimeler

Öz varlık, öz kaynaklar, öz sermaye, sermaye yedekleri, kar yedekleri

EQUITY: CORPORATE STRUCTURE AND PRACTICAL EXPERIENCE IN TURKISH LEGISLATION

Öz

The entities provide the finance of their business activities from internal and external sources. It is described inaccounting theory that extenal sources are as "debts" and internal are as "equity". In this case, it will be studiedthe differences between entity's assets and liabilities. The equity is named as net assets and resource having thesame meaning. The equity includes capital reserves being allocated by business owner and its partners, and obtained by the way of autofinancing. The equity is the total value of trade rights of business owners and its partnersin the entity. The equity for the lender is an indicator on the financial power of the entity. In this case, it has beenstudied the capital receipts, capital reserves, profit reserves, accumulated earnings, accumulated losses and periodnet income/loss that form the structure of the equity. In this study, it has been scrutinized the accounting and financial reporting standards, Turkish Commercial Code, Capital Market Law CMB and regulation in tax laws

Anahtar Kelimeler

net assets, resources, equity, capital reserves, profit reserves

Kaynakça

• ALTAŞ Soner, Yeni TTK’DA Anonim Şirketlerin Sermaye Artırımları İçin Öngörülen Temel Yenilikler ve Deği- şiklikler, Mali Çözüm, ss. 137-148, Yıl 22, Kasım.Aralık 2012.
• ARKUN Osman Fikret, Mali Durum Tabloları ve Bilanço, Bilanço ve Kar Zarar (11. Türkiye Muhasebe Kongresi) Türkiye Muhasebe Uzmanları Derneği, İstanbul, 1970.
• BELLANDI Francesko, The Handbook to IFRS Transition and to IFRS U.S. GAAP Dual Reporting, John Wiley&Sons, West Sussex, U.K., 2012.
• BENDREY Mike, HUSSEY Roger HUSSEY, WEST Colston, Essentials of Financial Accounting in Business, Thomson, London, 2004.
• BLACK Geoff, Applied Accounting and Repoting, Oxford Universty Press, Oxford, 2004.
• BEYAZITLI Ercan, ÇELİK Orhan, GÜRDAL Kadir, Genel Muhasebe, Siyasal Kitapevi, Ankara, 2015
• ÇAMOĞLU Ersin, POROY Reha, TEKİNALP Ünal, Ortaklıklar ve Kooperatifler Hukuku, 11 Basım, Arıkan Ya- yınları, İstanbul, 2005.
• ÇANAKÇIOĞLU Mustafa (Editör), ERKAL Zekeriya Emre, DURMUŞ Cem Niyazi, Dönem İçi Muhasebe Uy- gulamaları, Der Yayınları, 2014,
• ÇEVİK Orhan, Anonim Şirketler Dördüncü Kitap, Ankara, 1975.
• ÇEVİK Orhan Nuri, Şirketler Hukuku, Basım, Yetkin Yayınları, Ankara, 1994.
• ÇÖMERT DOYRANGÖL, Nuran, Updated Glossary of English-Turkish Financial Terms Wıth Examples Of Stan- dart Financial Statements and Audit Reports Forms, Literatür Yayıncılık, İstanbul, 1999.
• DEMİR Koray, Şarta Bağlı Sermaye Artırımında Tahvil Benzeri Borçlanma Araçları Kavramı, , BATİDER, ss.59- , Eylül 2015, Cilt XXXI, Sayı 3.
• ERDAMAR Cengiz, Anonim Ortaklıklarda Öz Sermaye, İ.Ü. İşletme Fakültesi, Muhasebe Enstitüsü Dergisi, Yıl , Sayı 1, Şubat 1976.
• ERİMEZ Rüştü, Şirketlerde Kar Dağıtımı ve Yedek Akçeler, Tipo Neşriyat ve Basımevi, İstanbul, 1972.
• ERİŞ Gönen, Anonim Şirketler Hukuku, Seçkin Yayınevi, Ankara, 1995.
• FORSTMOSER P., MEİER-HAYOZ A., NOBEL P., Schweizerisches Aktienrecht, Bern, 1996.
• GEMCER Çağlayan Ahmet, PEHLİVAN Yafes, Yeniden Değerleme Müessesesi ile Maliyet Bedeli Artırımı Mü- essesenin, Tanımı, Amacı ve Uygulamaları, Vergi Sorunları Dergisi Sayı 147, Aralık, 2000.
• HACIRÜSTEMOĞLU Rüstem, PEKDEMİR Recep, TÜRKER Masum; ASLAN Erdoğan, Örneklerle Tekdüzen Hesap Planı, Açıklamaları ve Mali Tablolar, Genişletilmiş 2. Baskı, Ankara, TÜRMOB Yayınları No:24, 1996.
• HOLMES Arthur W., OVERMYER Wayne S. Muhasebe Denetimi “Auditing” Standartlar ve Yöntemleri, Cilt 2, (Çeviren: Oğuz Göktürk), Bilimsel Yayınlar Derneği Yayın N0: 6, Baylan Matbaası, Ankara. ITELSON Thomas, R., Financial Statements, Revised and Expanded Edition ,Career Press, 2009,
• KARACAN Ali İhsan, Bankaların Kamuya Açıklanan Mali Tabloları, Eko-Bil Ekonomi ve Bilimsel Yayınlar Li- mited Şirketi Yayın No: 5. İstanbul, 1983.
• KARACAN Sami, Muhasebede Dönem İçi İşlemler, Genişletilmiş ve Gözden Geçirilmiş 2. Baskı, Umuttepe Ya- yınları, Kocaeli, 2012.
• KENNEDY Ralph Dale, McMULLEN Stewart Yarwood, Finansal Durum Tabloları, Çeviren: Atilla Gönenli, İk- tisat Fakültesi, İşletme İktisadi Enstitüsü Yayınları, İstanbul, 1967.
• KIZILOT Şükrü, Vergi Usul Kanunu ve Uygulaması, Cilt 2, Savaş Yayınları, Ankara, 1991.
• KÜÇÜKSAVAŞ Nihat, Genel Muhasebe İlkeler ve Uygulamaları, Genişletilmiş 7. Baskı, İstanbul, Beta Basım Yayın Dağıtım A.Ş., 1998.
• KÜÇÜK Sema, Değerleme ve Dönem Sonu İşlemler, Yaklaşım Dergisi, Ocak 2011, Yıl 19, Sayı 217
• LIBBY Robert, LIBBY Patricia A., SHORT Daniel G., Financial Accounting, Fourth Edition, Mc Graw Hill, New York, 2004.
• MANAVGAT Çağlar, Kayıtlı Sermaye Sistemindeki Halka Açık Anonim Ortaklıklarda Payın Doğumu ve Satış Sürecine Etkileri, BATİDER, ss.5-20, Eylül 2015, Cilt XXXI, Sayı 3.
• MORAY Serbay, Türk Ticaret Kanunu’nda Esas ve Kayıtlı Sermaye Sistemleri, Yaklaşım Dergisi, ss.238-241, Temmuz2015, Yıl 23, Sayı 271.
• MALİYE BAKANLIĞI, Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğleri (1,2,3,4,5,6,7,8,9,10,11,12,13,14) ÖĞÜN İsmail, “Kurumlar Vergisi Matrahının Tespiti ve İstisna Kazançlarının Vergisel Durumu” Dönem Sonu İş- letmeleri, TÜRMOB Yayınları, Ankara, 2000.
• NOBES Christopher, The Penguin Dictionary of Accounting, Second Edition, Penguin Books, London, 2006.
• ÖNCE Saime, Kavramsal Çerçeve, Türkiye Muhasebe Standartları Uygulaması (Yorum, Açıklama, Örnekler), Edtörler: Necdet SAĞLAM, Salim ŞENGEL, Bünyamin ÖZTÜRK, ss. 39-68, Maliye ve Hukuk Yayınları, An- kara. ÖZBALCI Yılmaz, Kurumlar Vergisi Kanunun Yorum ve Açıklamaları, Feryal Matbaacılık, Ankara,1997.
• ÖZER Mevlut, Denetim, Cilt 2, Özkan Matbaacılık-Gazetecilik Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti., Ankara, 1997,
• ÖZERHAN, Yıldız, YANIK Serap, IFRS/IAS ile uyumlu TFRS/TMS, Genişletilmiş 3. Baskı, TÜRMOB Yayınları No: 475, Ankara, 2015, s.20
• ÖZGÜR Feridun, Muhasebe İlkeleri, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme İktisadi Enstitüsü Araştırma ve Yardım Vakfı Yayını, 1996.
• PEKDEMİR Recep, Mali Tablolar, İSMMO Yayınları No: 9, İstanbul, 1994
• SELİMOĞLU Seval Kardeş, ÖZBİRECİKLİ Mehmet , UZAY Şaban, UYAR Süleyman, Bağımsız Denetim Tür- kiye Denetim Standartlarıyla Uyumlaştırılmış, TÜRMOB Yayınları No: 479, Ankara, 2015.
• SEVİLENGÜL Orhan, Genel Muhasebe, 12. Baskı, Gazi Kitapevi, Ankara, 2005.
• SERMAYE PİYASA KURULU, Sermaye Piyasasında Finansal Raporlamaya İlişkin Esaslar Tebliği (II-14.1) 06.2013 Tarih ve 28676 sayılı Resmi Gazete
• SÜRMEN Yusuf, Muhasebe 2, Akademi Kitapevi Ltd. Şti., Trabzon, 2005.
• SÜRMEN Yusuf, Muhasebe 2, Akademi Kitapevi Ltd. Şti., Trabzon, 2010.
• T.C. DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI, Muhasebenin Temel Kavramları ve Genel Kabul Görmüş Muhasebe Prensipleri, DPT Yayınları No: 863, 1970,
• TEKİNALP Ünal, Anonim Ortaklığın Bilançosu ve Yedek Akçeler, 2. Bası, İstanbul üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayın No: 589, İstanbul, 1979,
• TOSUN Kemal, İşletme Yönetimi, Birinci cilt, İ.Ü.İşletme Fakültesi Yayını, İstanbul, 1974.
• TÜREDİ Hasan, Genel Muhasebe Dönemiçi ve Dönemsonu işlemleri, Üçüncü Baskı, Derya Kitapevi, Trabzon, TÜRK TİCARET KANUNU (YTTK) 6102.
• TÜRK TİCARET KANUNU (ETTK) 6762.
• WEYGANDT Jery J., KIES0 Donald E., KIMMEL Paul D., Accunting Principles, 7th Edition, John Wley&Sons, İnc. Hoboken, 2005.
• YILDIZ A.Murat,, Dönem Sonu İşlemlerinin Vergisel Boyutu, ANKARA SMMM odası Yayını No:84, Ankara,