FAALİYET TABANLI MALİYETLEMEYE DAYALI EKONOMİK KATMA DEĞER ANALİZİ Enerji Sektöründe Bir Uygulama

Yıl 2012, Sayı: 36, 1 - 24, 01.04.2012

Hilmi Kırlıoğlu Şule Yıldız

Öz

Bu çalışmada faaliyet tabanlı maliyetlemeye dayalı ekonomik katma değer analizinin teorik çerçevesi ortaya konulmuş ve bir örnek olay ile iki yöntemin bütünleşik uygulaması açıklanmıştır. Çalışmanın verileri literatür incelemesi, şirketin finansal verileri ve çalışanlarla yapılan görüşmelerden sağlanmıştır. Bu çerçevede, öncelikleFTM ve Ekonomik Katma Değer yöntemlerinin birlikte nasıl uygulanabileceği, firmanın sermaye maliyetininher bir ürün için nasıl hesaplanıp ürün faaliyet maliyetlerine eklenebileceği, elde edilen sonuçların FTM yönteminde elde edilen ürün temelli gelir tablosuna dayanılarak verilecek fiyatlama, ürün karışımı, kaynak tahsisi vb.kararları değiştirip-değiştirmeyeceği analiz edilmektedir.Çalışmanın sonuçlarına göre, geleneksel FTM ile bütünleşik sistem uygulaması farklı sonuçlar vermektedir. Bütünleşik sistem uygulaması sonucu elde edilen ürün ekonomik katma değerleri, ürün karlılıklarının doğru belirlenmesini sağlamakta, bu doğrultuda işletmenin alacağı ürün karması ve üretim hacmi gibi kararlarda yol gösterici olmaktadır. Bütünleşik sistem yardımıyla yöneticilerin dikkati yüksek kar sağlayan ürünlere çekilmekte veayrıca sistem işletmede sermaye maliyeti bilincinin oluşmasına katkı sağlamaktadır. Sonuç olarak, FTM ile Ekonomik Katma Değerin birlikte kullanımının işletme performansını artırarak işletmelere önemli rekabet avantajları sağlayabileceği değerlendirilmektedir

Anahtar Kelimeler

Faaliyet Tabanlı Maliyetleme (FTM), Ekonomik Katma Değer (EKD), Sermaye Maliyeti

Kaynakça

• ALP, Ali, Kartal DEMİRGÜNEŞ, Ünsal BAN, M. Başaran ÖZTÜRK, “Ekonomik Katma Değer Bakış Açısıyla Finanslama Kararları”, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 2, 2009, s.59- 82.
• BENGÜ, Haluk ve Kartal DEMİRGÜNEŞ, “Ekonomik Katma Değer (EVA) Bakış Açısı ile Faaliyet Tabanlı Maliyetleme (FTM) Uygulaması”, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, Cilt:7, Sayı:1, Mart 2005, s.65-79.
• COOPER, Robin and Regine SLAGMULDER, “Integrating Activity-Based Costing and Economic Value Added”, Management Accounting, January, 1999, s.16-17.
• ÇAKICI, Cemal, Ekonomik Katma Değer (EVA) Yaklaşımı, Beta Yayınları, 1. Baskı, Ağustos,2008.
• ÇAM, Mustafa, “Stratejik Bir Yönetim Aracı Olarak Ekonomik Katma Değer (EVA) ve Faaliyet Tabanlı Maliyet Yönteminin (FTMY)Birlikte Kullanımı”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, cilt:15, sayı:2, 2006, s.95-118.
• EMBLEMSVAG, Jan, “Activity-Based Costing and Economic Profit: Why, What and How”, Cost Management, vol:18, No:4, July-August 2004, s.38-46.
• ERCAN, Metin Kamil, Başaran ÖZTÜRK, İlhan KÜÇÜKKAPLAN, E. Savaş BAŞCI ve Kartal DEMİRGÜNEŞ, Firma Değerlemesi-Banka Uygulaması, Literatür Yayınları, Birinci Basım, Mayıs, İstanbul,2006.
• ERDEN, Selman Aziz, Üretim Ortamları Maliyet Yönetim Sistemleri İlişkisi ve Stratejik Maliyet Yönetimi, Türkmen Kitabevi, İstanbul,2004.
• HUBBELL, William W., “Combining Economic Value Added and Activitiy-Based Management”, Journal of Cost Management , vol:1, no:10, Spring,1996a, s.18-29.
• HUBBELL, William W., “A Case Study in Economic Value Added and Activity -Based Management”, Journal of Cost Management, vol:2, no:10, Summer,1996b, s.20-29.
• IOANNOU, G. and W. G. SULLIVAN, “Use of Activity-Based Costing and Economic Value Analysis for The Justification of Capital Investments in Automated Material Handling systems”, International Journal of Production Research, vol:37, no:9, 1999, s.2109-2134.
• KAPLAN, Robert and Robin COOPER, Cost and Effect:Using İntegrated Cost Systems to Drive Profitability and Performance, Boston:Harvard Business School Pres.,1998.
• KEE, Robert C., “Using Economic Value Added with ABC to Enhance Your Production –Related Decision Making”, Journal of Cost Management, December,1999, s.3-15.
• MAKELAINEN, Esa, Economic Value Added as a Management Tool, Master Thesis, Helsinki School of Economics and Business Administration, Department of Accounting and Financa, February,1998.
• OTLU, Fikret ve Serdar KARACA, “Faaliyet Temelli Maliyetleme Sistemine Göre Ekonomik Katma Değer Analizi”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, sayı:29, Ocak,2006, s.140-151.
• PARLAKKAYA, Raif, “Maliyet ve Performans Yönetim Aracı Olarak Tümleşik Faaliyet Tabanlı Maliyetleme ve Ekonomik Katma Değer Sistemi”, Afyon Kocatepe Üniv,İ.İ.B.F.Dergisi, C.5, S.2,2003, s.75-91.
• POLAT, Levent, “Zaman Sürücülü Faaliyet Tabanlı Maliyetlemenin Bir Sanayi İşletmesinde Uygulanması”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Sayı: 49, 0cak,2011, s.127-137.
• ROZTOCKI Narcyz, “The Integrated Activity-Based Costing and Economic Value Added System for the Service Sector”, International Journal of Services Technology and Management, vol:4, no:4-6,2003, s.494-506.
• ROZTOCKI Narcyz, Jorge F. VALENZUELA, Jose D. PORTER, Robin M. MONK and Kim LaScola NEEDY, “A Procedure for Smooth Impelentation of Activity BASED Costing in Small Companies”, American Society of Engineering Management National Conferance, Virginia Beach, October,1999.(http://newpaltz.edu/~roztockn/virginia99.pdf )
• ROZTOCKI Narcyz, “The Integrated Activity-Based Costing and Economic Value Added Information System”, Society for Advancement of Management (SAM) 2000c International Management Conference, St.Augustine, Florida, March 30 - April 1, http://www.newpaltz.edu./~roztockn/florida00.htm.
• ROZTOCKI Narcyz, Kim LaScola NEEDY, “Variation in Production Volume:The Impact of Using an Integrated ABC and EVA System to Reduce Distortions in Product Costs”, American Society for Engineering Management (ASEM) National Conference, State University of New York, Wahington, October,2000, s.341-346.
• ROZTOCKI, Narcyz, “EVA for Small Manufacturing Company”, Society Advancement of Mangement (SAM) International Management Conferance, Las Vegas, Nevada, 1999,s.461-469.
• ROZTOCKI, Narcyz, “Implementing an Integrated Activity-Based Costing and Economic Value Added System:A Case Study”, Industrial Engineering Research Conference, Cleveland,Ohio,May 22-24,2000a,
• http://www2.newpaltz.edu/~roztockn/ cleveland00.htm.
• ROZTOCKI, Narcyz, “The Integrated Activity- Based Costing and Economic Value Added System as a Strategic Management Tool:A Field Study”, Pasific Conferance on Manufacturing Proceedings, Soutfield-Detroit,MI, USA, September 6-8,2000b, s.84-89.
• ROZTOCKI, Narcyz, “Using the Integrated Activity-Based Costing and Economic Value Added Information System for Project Management”, Seventh American Conferance on Information Systems, August 2-5, Boston, MA, USA,2001, s.1454-1460.
• ROZTOCKI, Narcyz and Kim LaScola NEEDY, “How To Design and Implement an Integrated Activity-Based Costing and Economic Value Added System”, 1999 Annual Industrial Engineering Research Conference, Phoenix, AZ, May 23-25,1999, http://www2.newpaltz .edu/~roztockn/phoenix99.htm
• ROZTOCKI, Narcyz, and Kim LaScola NEEDY, “An Integrated Activity-Based Costing and Economic Value Added System As An Engineering Management Tool For Manufacturers”, 1998 American Society of Engineering Management (ASEM) National Conference, Virginia Beach,VA, October 1-3,1998, s.77-84.
• SABAN, Metin ve Gülay GÜĞERÇİN İRAK, “Çağdaş Maliyet Yönetimi Sistemlerinden Sürece Dayalı Faaliyet Tabanlı Maliyetleme”, ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt :5, Sayı:10, 2009,s. 97-108.
• TÜRKER, İpek, “Ekonomik Katma Değer(EVA)’in Hesaplanması ve Gerekli Muhasebe Düzeltmeleri”, Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, Mayıs,2005, s.125-150.
• WALKER, Mike, “Attribute Based Costing for Decision Making”, Management Accounting, Vol:77, no:6, June,1999 ,s.18-26.
• YAO, Kao-hua and Chang-Chuan LIU, “An Integrated Approach for Measuring Supply Chain Performance”, Journal of Modern Accounting and Auditing, vol:2, no:10, October, 2006,s.54-58.