COVID-19’UN ULAŞTIRMA VE TURİZM İŞLETMELERİNİN FİNANSAL PERFORMANSINA ETKİSİ: BORSA İSTANBUL (BİST)’DA BİR UYGULAMA

Yıl 2022, Cilt: 21 Sayı: 65, 65 - 88, 21.01.2022

Merve Kılıç

Öz

2019’un sonunda, Covid-19 hızla yayılarak politik, ekonomik ve sosyal sonuçlara neden olan küresel
bir salgın haline gelmiştir. Ulaştırma ve turizm sektörü, sokağa çıkma yasağı, seyahat kısıtlamaları, iç
ve dış hat uçuşlarının ertelenmesi gibi uygulamalar nedeniyle Covid-19 salgınından en çok etkilenen
sektörlerden birisi olmuştur. Bu çalışma, oran analizi yöntemini kullanarak Covid-19’un ulaştırma
ve turizm işletmelerinin finansal performansına olan etkisini incelemektedir. Çalışmanın örneklemi,
ulaştırma ve turizm sektörlerinde faaliyet gösteren ve Borsa İstanbul (BİST) Ulaştırma ve Turizm
Endeksinde yer alan işletmeleri kapsamaktadır. Çalışma sonuçları, Covid-19’un ulaştırma ve turizm
işletmelerinin likidite oranları dışında finansal oranları üzerinde önemli bir etki oluşturduğunu göstermiştir.
Araştırma bulgularına göre Covid-19 işletmelerin finansal risklerini artırırken, kârlılıkta belirgin
bir düşüşe neden olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Covid-19, finansal oranlar, finansal performans, ulaştırma ve turizm işletmeleri

THE IMPACT OF COVID-19 ON THE FINANCIAL PERFORMANCE OF TRANSPORTATION AND TOURISM COMPANIES: AN APPLICATION IN BORSA ISTANBUL (BIST)

Öz

At the end of 2019, Covid-19 has quickly spread and become a global pandemic, leading to political,
economic, and social consequences. The transportation and tourism industry has become one of the
most adversely affected industries by the Covid-19 pandemic due to the implementation of lockdown,
travel restrictions as well as suspension of domestic and international flights. This study examines the
impact of Covid-19 on the financial performance of transportation and tourism using the method of
ratio analysis. The research sample of the study covers the companies that operate in the transportation
and tourism industry and listed in the Borsa Istanbul (BIST) Transportation and Tourism Index. The
study results show that Covid-19 has a significant impact on the financial ratios of transportation and
tourism companies, except for liquidity ratios. According to the research findings, while Covid-19 has
increased the companies’ financial risks, it has led to a sharp decrease in profitability.

Anahtar Kelimeler

Covid-19, financial ratios, financial performance, transportation and tourism companies

Kaynakça

• Abbas, J., Mubeen, R., Iorember, P.T., Raza, S. ve Mamirkulova, G. (2021). Exploring the impact of COVID-19 on tourism: Transformational potential and implications for a sustainable recovery of the travel and leisure industry. Current Research in Behavioral Sciences, 2, 100033.
• Aggarwal, C.C. (2017). Outlier Analysis. Springer, Cham.
• Akgüç, Ö. (2011). Mali Tablolar Analizi. 14. Baskı, Avcıol Basım Yayın, İstanbul.
• Ataman, B. ve Altuk Özden, E. (2009). Tek düzen hesap planına göre hazırlanan finansal tabloların UFRS’ye uyarlanması ve rasyo yöntemi ile analizi, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 44, 59-73.
• Bahar, O. ve Çelik İlal, N. (2020). Coronavirüsün (Covid-19) turizm sektörü üzerindeki ekonomik etkileri. Uluslararası Sosyal Bilimler ve Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6 (1), 125-139.
• Beycan, M. (2011). Faaliyet devir hızı rasyolarının hesaplanmasında özellikli durumlar ve uygulamada yaşanan sorunlar. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 4 (1), 81-102.
• Bhaskara, G.I. ve Filimonau, V. (2021). The COVID-19 pandemic and organizational learning for disaster planning and management: A perspective of tourism businesses from a destination prone to consecutive disasters. Journal of Hospitality and Tourism Management, 46, 364-375.
• Bilici, N. (2019). Turizm sektörünün finansal performansının oran analizi ve Topsis yöntemiyle değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23 (1), 173-194.
• Carracedo, P., Puertas, R. ve Marti, L. (2021). Research lines on the impact of the COVID-19 pandemic on business. A text mining analysis. Journal of Business Research, 132, 586-593.
• Demir, M., Günaydın, Y. ve Şen Demir, Ş. (2020). Koronavirüs (Covid-19) salgının Türkiye’de turizm üzerindeki öncülleri, etkileri ve sonuçlarının değerlendirilmesi. Uluslararası Sosyal Bilimler ve Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6 (1), 80-107.
• Demir, Z. (2020). Covid-19’un BİST 100’deki şirketlerin mali tabloları üzerindeki etkisinin oran analizi yöntemi ile analizi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13 (2), 408-438.
• DHMİ (Devlet Hava Meydanları İşletmesi) (2021). İstatistikler. https://www.dhmi.gov.tr/Sayfalar/Istatistikler.aspx (Erişim Tarihi: 22.07.2021).
• Domi, M., Leitson, M., Gifford, D., Nicolaou, A., Sreenivas, K. ve Bishnoi, C. (2021). The BNT162b2 vaccine is associated with lower new COVID ‐19 cases in nursing home residents and staff. Journal of the American Geriatrics Society. doi:10.1111/jgs.17224
• DSÖ (Dünya Sağlık Örgütü) (2020). WHO Director-General's opening remarks at the media briefing on COVID-19 - 11 March 2020. https://www.who.int/director-general/speeches/detail/who-director-general-s-opening-remarks-at-the-media-briefing-on-covid-19---11-march-2020 (Erişim Tarihi: 26.07.2021).
• Dube, K., Nhamo, G. ve Chikodzi, D. (2021). COVID-19 pandemic and prospects for recovery of the global aviation industry. Journal of Air Transport Management, 9, 102022.
• Duro, J.A., Perez-Laborda, A., Turrion-Prats, J. ve Fernández-Fernández, M. (2021). Covid-19 and tourism vulnerability. Tourism Management Perspectives, 38, 100819.
• Gössling, S., Scott, D. ve Hall, C.M. (2021). Pandemics, tourism and global change: A rapid assessment of COVID-19. Journal of Sustainable Tourism, 29 (1), 1-20.
• Gümüş, A. ve Hacıevliyagil, N. (2020). Covid-19 salgın hastalığının borsaya etkisi: Turizm ve ulaştırma endeksleri üzerine bir uygulama. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 11 (1), 76-98.
• Hall, C.M. (2010). Crisis events in tourism: Subjects of crisis in tourism. Current Issues in Tourism, 13 (5), 401-417. Hawkins, D. (1980). Identification of Outliers. Chapman and Hall, London.
• He, P., Niu, H., Sun, Z. ve Li, T. (2020). Accounting index of COVID-19 impact on Chinese industries: A case study using big data portrait analysis. Emerging Markets Finance and Trade, 56 (10), 2332-2349.
• Işık Erol, S. (2020). Covid-19’un turizm sektöründe istihdama etkisi: İtalya, İspanya ve Türkiye örnekleri. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 8 (2), 38-49.
• Jiang, Y. ve Wen, J. (2020). Effects of COVID-19 on hotel marketing and management: A perspective article. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 32 (8), 2563-2573.
• Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP). (2021). BIST şirketleri (Endeksler). https://www.kap.org.tr/tr/Endeksler (Erişim Tarihi: 01.07.2021). Karadeniz, E. (2012). Turizm sektörünün nakit dönüşüm süresinin analizi: İMKB turizm şirketleri ve TCMB sektör bilançoları üzerinde bir araştırma. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (1), 122-145.
• Karadeniz, E., Koşan, L., Kahiloğulları, S. ve Zencir, B. (2015). Konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetleri alt sektöründeki küçük, orta ve büyük ölçekli işletmelerin likidite durumunun analizi. Turar Turizm ve Araştırma Dergisi, 4 (2), 18-27.
• Khalid, U., Okafor, L.E. ve Burzynska, K. (2021). Does the size of the tourism sector influence the economic policy response to the COVID-19 pandemic? doi: 10.1080/13683500.2021.1874311
• Kılıç, M. (2019). Borsa İstanbul şirketlerinin kapsamlı gelir raporlama uygulamaları üzerine bir araştırma. Journal of Yasar University, 14 (54), 127-140.
• Korkut, Y., Eker, M., Zeren, F. ve Altunışık, R. (2020). Covid-19 pandemisinin turizm üzerindeki etkileri: Borsa İstanbul turizm endeksi üzerine bir inceleme. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Özel Sayı, 71-86.
• KTB (Kültür ve Turizm Bakanlığı) (2021). Turizm gelirleri ve giderleri. https://yigm.ktb.gov.tr/TR-201116/turizm-gelirleri-ve-giderleri.html (Erişim Tarihi: 23.07.2021).
• Kuo, H.-I., Chen, C.-C., Tseng, W.-C., Ju, L-F. ve Huang, B.-W. (2008). Assessing impacts of SARS and Avian Flu on international tourism demand to Asia. Tourism Management, 29 (5), 917-928.
• Le, D. ve Phi, G. (2021). Strategic responses of the hotel sector to COVID-19: Toward a refined pandemic crisis management framework. International Journal of Hospitality Management, 94, 102808.
• Leshem, E. ve Wilder-Smith, A. (2021). COVID-19 vaccine impact in Israel and a way out of the pandemic. The Lancet, 397 (10287), 1783-1785.
• Moghadas, S. M., Vilches, T. N., Zhang, K., Wells, C. R., Shoukat, A., Singer, B. H., Meyers, L. A., Neuzil, K. M., Langley, J. M., Fitzpatrick, M. C. ve Galvani, A. P. (2021). The impact of vaccination on COVID-19 outbreaks in the United States. Clinical Infectious Diseases: ciab079. doi:10.1101/2020.11.27.20240051
• Özaltın Türker, G. (2020). Covid-19 salgını turizm sektörünü nasıl etkiler? Turizm akademisyenleri perspektifinden bir değerlendirme. Uluslararası Sosyal Bilimler ve Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6 (2), 207-224.
• Özcan, M. (2021). COVID 19 pandemisinin turizm ve ulaştırma işletmelerinin finansal performansına etkisi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 11 (17), 3542–3567.
• Öztürk, Ö., Şişman, M.Y., Uslu, H. ve Çıtak, F. (2020). Effects of COVID-19 outbreak on Turkish stock market: A sectoral-level analysis. Hitit University Journal of Social Sciences Institute, 13 (1), 56-68.
• Papatheodorou, A., Rosselló, J. ve Xiao, H. (2010). Global economic crisis and tourism: Consequences and perspectives. Journal of Travel Research, 49 (1), 39-45.
• Pehlivanlı, E.A. (2020). Covid-19’un havalimanı performansları üzerine etkisinin değerlendirilmesi: Türkiye havalimanları örneği. Turkish Studies, 15 (4), 905-922.
• Rogerson, C.M. ve Baum, T. (2020). COVID-19 and African tourism research agendas. Development Southern Africa, 37 (5), 727-741. Sağlık Bakanlığı (2021a). Günlük Covid-19 tablosu. https://covid19.saglik.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 30.08.2021).
• Sağlık Bakanlığı (2021b). Genel koronavirüs tablosu. https://covid19.saglik.gov.tr/TR-66935/genel-koronavirus-tablosu.html (Erişim Tarihi: 30.08.2021).
• Sharma, G.D., Thomas, A. ve Paul, J. (2021). Reviving tourism industry post-COVID-19: A resilience-based framework. Tourism Management Perspectives, 37, 100786.
• Shen, H., Fu, M., Pan, H., Yu, Z. ve Chen, Y. (2020). The impact of the COVID-19 pandemic on firm performance. Emerging Markets Finance and Trade, 56 (10), 2213-2230.
• Siddiquei, M.I. ve Khan, W. (2020). Economic implications of coronavirus. Journal of Public Affairs, 20 (4), e2169.
• Škare, M., Soriano, D.R. ve Porada-Rochoń, M. (2021). Impact of COVID-19 on the travel and tourism industry. Technological Forecasting and Social Change, 163, 120469.
• Smeral, E. (2009). The impact of the financial and economic crisis on European tourism. Journal of Travel Research, 48 (1), 3-13.
• Tayar, T., Gümüştekin, E., Dayan, K. ve Mandi, E. (2020). Covid-19 krizinin Türkiye’deki sektörler üzerinde etkileri: Borsa İstanbul sektör endeksleri araştırması. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Salgın Hastalıklar Özel Sayısı, 293-320.
• Tukey, J.W. (1977). Exploratory Data Analysis. Addison-Wesley, Reading, MA.
• TÜRSAB (2020). Turizm geliri, ortalama harcamanın yıllara göre dağılımı turizm gelirlerinin GSYİH içindeki payı. https://www.tursab.org.tr/turizm-geliri/turizm-gelirleri (Erişim Tarihi: 06.08.2021).
• TÜRSAB (Türkiye Seyahat Acentaları Birliği) (2019). İthalat / ihracat içindeki payı 1969-2019. https://www.tursab.org.tr/turkiye-turizm-degerlendirmesi/turizmin-ekonomideki-yeri (Erişim Tarihi: 06.08.2021).
• Türksoy, A. (2007). Konaklama işletmelerinde mali başarısızlığa yol açan etmenler. Ege Akademik Bakış, 7 (1), 99-115. Uğur, N.G. ve Akbıyık, A. (2020). Impacts of COVID-19 on global tourism industry: A cross-regional comparison. Tourism Management Perspectives, 36, 100744.
• Yücel, S. ve Durak, İ. (2021). COVID-19’un BIST imalat sektörü firmalarına olan finansal etkilerinin finansal oranlar ve istatiksel tekniklerle incelenmesi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 90, 101-126.