DETERMINING ACCOUNTING MANIPULATIONS WITH THE BENEİSH MODEL: AN APPLICATION IN İSTANBUL STOCK EXCHANGE (BIST) FOOD, BEVERAGE AND TOBACCO SUB-INDUSTRY

Yıl 2023, Cilt: 23 Sayı: 69, 365 - 386, 10.05.2023

Mehmet Günlük

https://doi.org/10.55322/mdbakis.1210331

Cited By: 3

Öz

The purpose of this research is to determine whether the companies in the Food, Beverage and Tobacco sub-sector of Borsa Istanbul (BIST) have made accounting manipulation in their financial statements covering the period of 2017-2020 by using the Beneish Model. The data set used in the analysis part of the research was created by using the financial statements of 25 companies in the BIST Food, Beverage and Tobacco sector for the period of 2017-2020.
The findings of the analyzes are 5 companies that are not likely to manipulate in the 2017-2020 period, 11 companies that are likely to manipulate at least once, 3 companies that are likely to manipulate at least twice, 4 companies that are likely to manipulate at least three times, and 2 companies that are likely to manipulate in all periods. Findings also show that the variables with the highest explanatory power of manipulation are Sales Growth Index, Depreciation Expense Index, Marketing Sales Distribution Expenses and General Administrative Expenses Index and Trade Receivables Index, respectively.

Anahtar Kelimeler

Muhasebe Manipülasyonu

MUHASEBE MANİPÜLASYONLARININ BENEİSH MODELİ İLE TESPİT EDİLMESİ: BORSA İSTANBUL (BIST) GIDA, İÇECEK VE TÜTÜN ALT SEKTÖRÜNDE BİR UYGULAMA

Öz

Bu araştırmanın amacı Borsa İstanbul (BİST) Gıda, İçecek ve Tütün alt sektöründe yer alan şirketlerin 2017-2020 dönemini kapsayan finansal tablolarında muhasebe manipülasyonu yapıp yapmadıklarını Beneish Modeli kullanarak tespit etmektir. Araştırmanın analiz kısmında kullanılan veri seti BIST Gıda, İçecek ve Tütün alt sektöründeki verileri süreklilik gösteren 25 şirketin 2017-2020 dönemine ait finansal tablolarından yararlanılarak oluşturulmuştur.
Analizlerin bulguları 2017-2020 döneminde manipülasyon yapma olasılığı olmayan 5, en az bir kere manipülasyon yapma olasılığı olan 11, en az iki kere manipülasyon yapma olasılığı olan 3, en az üç kere manipülasyon yapma olasılığı olan 4 ve tüm dönemlerde manipülasyon yapma olasılığı olan 2 şirket olduğunu; manipülasyon yapmış olma olasılığını açıklama gücü en yüksek olan değişkenlerin sırasıyla Satışların Büyüme Endeksi, Amortisman Gideri Endeksi, Pazarlama Satış Dağıtım Giderleri ve Genel Yönetim Gideri Endeksi ile Ticari Alacaklar Endeksi olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Muhasebe Manipülasyonu, Beneish Modeli, BIST Gıda, İçecek ve Tütün Alt Sektörü

Kaynakça

• Akın, F. (2012). Gıda Ürünleri ve İçecek Sanayinin Ekonomik Özellikleri. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14 (3), 17-70.
• Anh, N., H. ve Linh, N., H. (2016). Using The M-Score Model in Detecting Earnings Management: Evidence from Non-Financial Vietnamese Listed Companies. VNU Journal of Science: Economics and Business, 32 (2), 14-23.
• Arıcı Demirel, N. ve Karğın, M. (2017). Muhasebe Bilgilerinin Kalitesini Etkileyen Faktörler Üzerine Bir Literatür İncelemesi. Yönetim ve Ekonomi, 24 (1), 217-232.
• Ayyıldız Ülker, M. S., Günlük, M. ve Erbey, S. N. (2006). Muhasebe Öğretim Elemanlarının Uzaktan Eğitim ve Uzaktan Muhasebe Eğitimine Yönelik Tutumları Üzerine Bir Araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 1 (32), 1-14.
• Bayırlı R. (2006). Yaratıcı Muhasebe, Etik, Firma Değeri ve Örnek Bir Uygulama, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Beneish, M. D. (1997). Detecting GAAP Violation: Implications for Assessing Earnings Management among Firms with Extreme Financial Performance. Journal of Accounting and Public Policy, 16 (3), 271-309.
• Beneish M. D. (1999). The Detection of Earnings Manipulation. Association for Investment Management and Research, September-October, 24-36.
• Beneish, M. D., Lee, C. M.C. ve Nichols, D. C. (2013). Earnings Manipulation and Expected Returns. Financial Analysts Journal, 69 (2), 57-82.
• Dafinescu, V. ve Păşcoi, C. (2011). Accounts Manipulation. Anale Seria Ştiinte Economice, 17, 761-765.
• De Angelo, L. E. (1986). Accounting Numbers as Market Valuation Substitutes: A Study of Management Buyouts of Public Stockholders. The Accounting Review, 61 (3), 400-420.
• Demir, V. ve Bahadır, O. (2007). Muhasebe Manipülasyonu Yöntemleri ve Teknikleri. Mali Çözüm, 84, 103-119.
• Doğan, E. (2009). Finansal Bilgi Manipülasyonu ve Finansal Bilgi Manipülasyonunun Belirlenmesine Yönelik Modeller: İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda Bir Uygulama, Tokat: Gaziosmanpaşa Üniversitesi SBE Yüksek Lisans Tezi.
• Elitaş, B. L. (2013). Muhasebe Manipülasyonu ve Muhasebe Bilgi Kalitesine Etkisi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, Nisan, 41-53.
• Fındık, H. ve Öztürk, E. (2016). Finansal Bilgi Manipülasyonunun Beneish Modeli Yardımıyla Ölçülmesi: BIST İmalat Sanayi Üzerine Bir Araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 8 (1), 483-483.
• Gacar, A. (2012). Ekonomik Krizler Sonrası Yaşanan Şirket İflasları ve Yaratıcı Muhasebe İlişkisi. Mali Çözüm, 111, 73–83.
• Güner, M. ve Kurnaz, E. (2020). Muhasebe Manipülasyonunun Beneish Modeli Yardımıyla Ölçülmesi: BIST Kimya, Petrol, Plastik Endeksi Şirketleri Üzerine Bir Araştırma. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 13, 195-214.
• Günlük, M. ve Özcan, M. (2020). İç Denetim ve İç Denetim Etkinliği Olgusu: Literatür Üzerine Bir İnceleme, (Ed.: A. Alagöz ve S. Çil Koçyiğit), Denetimde Seçme Konular-6 İç Denetim İç Kontrol Sektörel Uygulamalar, s.181-217, Ankara: Gazi Kitabevi Tic. Ltd. Şti.
• Healy, P. (1985). The Effect of Bonus Schemes on Accounting Decisions. Journal of Accounting and Economics, 7, 85-107.
• Jones, J. (1991). Earnings Management During Import Relief Investigations. Journal of Accounting Research, 29, 193-228.
• Kamal, M., E., M., Salleh, M., F., M. ve Ahmad, A. (2016). Detecting Financial Statement Fraud by Malaysian Public Listed Companies: The Reliability of The Beneish M-Score Model. Journal Pengurusan, 46, 1-15.
• Koshti, J., R. ve Scholar, R. (2019). An Application of Altman Z-Score and Beneish M-Score Model on Selected Textiles Companies. IJESC, 9 (11), 24097-24102.
• Küçüksözen, C. (2005). Finansal Bilgi Manipülasyonu, Nedenleri, Yöntemleri, Amaçları, Teknikleri, Sonuçları İMKB Şirketleri Üzerine Ampirik Bir Çalışma, Ankara, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) Yayınları.
• Küçüksözen, C. ve Küçükkocaoğlu, G. (2005). Finansal Bilgi Manipülasyonu: İMKB Şirketleri Üzerine Ampirik Bir Çalışma, Muhasebe Bilim Dünyası (MÖDAV), 1st International Accounting Conference On The Way To Convergence.
• Marfuah, K., P., A. (2018). Model Beneish M-Score Untuk Mendeteksi Kecurangan Pada Perusahaan Perbankan Di Indonesia. Journal Optimum, 8, 135-149.
• Mengi, B. T. (2013). Hileli Finansal Raporlama, İstanbul: Beta Yayınevi. Mulford, C. W. ve Comiskey, E. E. (2002). The Financial Numbers Game: Detecting Creative Accounting Practices, New York, USA: John Wiley & Sons, INC.
• Omar, N., Koya, R., K., Sanusi, Z., M. ve Shafie, N., A. (2014). Financial Statement Fraud: A Case Examination Using Beneish Model and Ratio Analysis. International Journal of Trade, Economics and Finance, 5 (2), 184-186.
• Öcal, N., Atasoy, Y. ve Öcal, Ö. (2017). Muhasebe Bazlı Kazanç Manipülasyonunun Tespitinde Kullanılan Beneish Modelinin Test Edilmesi. 21. Finans Sempozyumu, Balıkesir, 549-562.
• Özcan, M. ve Günlük, M. (2021a). Coso İç Kontrol Modelinin Finansal Raporlamanın Doğruluğunu ve Güvenirliğini Sağlamadaki Rolü, (Ed.: S. Karabınar, R. Güneş ve M. Saban), Denetimde Seçme Konular- 7 Bağımsız Denetim-İç Kontrol İç Denetim, 291-329, Ankara: Gazi Kitabevi Tic. Ltd. Şti.
• Özcan, M. ve Günlük, M. (2021b). Muhasebe Meslek Mensuplarının Türkiye Finansal Raporlama Standartlarını Kabullerinin Teknoloji Kabul Modeli Çerçevesinde İncelenmesi. İşletme Akademisi Dergisi, 2 (1), 76-93.
• Özer, G., Günlük, M. ve Okutan, K. (2018). İç ve Bağımsız Denetçiler Arasındaki İlişkilerin, Üst Yönetim Desteğinin ve İç Denetimin Bağımsızlığının İç Denetimin Etkinliği Üzerindeki Etkileri. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 20 (Özel Sayı), 590-613.
• Özevin, O. (2020) A Model Recommendation on Determination of Manipulation Risk in Financial Statements: BİST Application. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 87, 281-300.
• Savsar, C., Vargün, H. ve Başcı, E. S. (2021). Muhasebe Manipülasyonlarının Beneish Modeli ile Tespit Edilmesi: BİST İmalat Alt Sektöründe Bir Uygulama. Vergi Sorunları Dergisi, 391, 70-83.
• Spathis, C. (2002). Detecting False Financial Statements Using Published Data: Some Evidence From Greece. Managerial Auditing Journal, 17 (4), 179-191.
• Spathis, C. T., Doumpos, M. ve Zopounidis, C. (2004). Detecting Falsified Financial Statements: A Comparative Study Using Multicriteria Analysis and Multivariate Statistical Techniques. The European Accounting Review, 11 (3), 509–535.
• Stolowy, H. ve Breton, G. (2004). Accounts Manipulation: A Literature Review and Proposed Conceptual Framework. Review of Accounting & Finance, 3 (1), 5-92.
• Stolowy, H., ve Breton, G. (2000). A framework for the classification of accounts manipulations. 708, 1-94. Groupe HEC.
• Tarjo, T. ve Herawati, N. (2015). Application of Beneish M-Score Models and Data Mining to Detect Financial Fraud. Procedia Social and Behavioral Sciences, 2 (11), 924-930.
• Tekin, E. (2017). 2010-2014 Yılları Arasında Türkiye’de Halka Açık Şirketlerde Manipülasyon Üzerine Beneish Modeli İle Ampirik Çalışma, Doktora Tezi, Başkent Üniversitesi, Ankara
• Tepeli, Y. ve Kayıhan, B. (2016). Muhasebe Manipülasyonunun Beneish Modeli ile Tespit Edilmesi: BİST Gıda Maddeler Sanayi Sektöründe Bir Uygulama. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 14 (4), 245-264.
• Toplu, N., Calayoğlu, İ. ve Azaltun, M. (2021). Finansal Bilgi Manipülasyonu Ortaya Çıkarmaya Yönelik Bir Araştırma (Beneish Model). Muhasebe ve Finans İncelemeleri Dergisi, 4 (1), 16-25.
• Trussel, J. (2003). Assessing Potential Accounting Manipulation: The Financial Characteristics of Charitable Organizations with Higher than Expected Program-Spending Ratios. Nonprofit and Voluntary Sector Quarterly, 32 (4), 616-634.
• Uzunoğlu, H. ve Karacaer, S. (2019). Finansal Bilgi Manipülasyonu: BIST Sınai Endeksi Üzerine Bir Çalışma. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 37 (3), 547-563.
• Varıcı, İ. ve Er, B. (2013). Muhasebe Manipülasyonu ve Firma Performansı İlişkisi: İMKB Uygulaması. Ege Akademik Bakış Dergisi, 13 (1), 43-52.