EVALUATION OF THE FINANCIAL PERFORMANCE OF ENERGY COMPANIES LISTED IN THE BIST100 INDEX

Yıl 2025, Cilt: 25 Sayı: 75, 49 - 76, 14.05.2025

Mustafa Çanakçıoğlu , Çiğdem Özarı

https://doi.org/10.55322/mdbakis.1577002

Öz

The purpose of this study is to analyze the financial performance of energy companies listed in the BIST100 Index, which are also part of both the BIST Electricity Index (XELKT) and the Electricity, Gas, and Water Sector. The eight financial ratios, derived from the 2023 balance sheets and income statements, were selected from the most commonly used ratios in previous studies in this field. Multi-Criteria Decision-Making (MCDM) methods were employed to evaluate the financial performance of the companies. The Entropy method was applied to determine the weights of the selected financial ratios. The performance rankings of the companies were then determined using the EDAS (Evaluation based on Distance from Average Solution) and TOPSIS (Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution) methods. As a result of the weighting method, the most influential financial ratio was identified as Receivables Turnover Ratio. In the ranking conducted according to the EDAS method, Company SMRTG ranked first, while in the TOPSIS method, Company IZENR was ranked first.

Anahtar Kelimeler

BIST100, Energy, Financial Performance, Entropy, EDAS, TOPSIS

BIST100 ENDEKSİNDE YER ALAN ENERJİ FİRMALARININ FİNANSAL PERFORMANSLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

Bu çalışmanın amacı, BIST100 Endeksinde bulunan ve hem BIST Elektrik (XELKT) Endeksinde hem de Elektrik Gaz ve Su Sektöründe yer alan enerji firmalarının finansal performanslarını analiz etmektir. Çalışmada 2023 yılı bilanço ve gelir tablolarından elde edilen sekiz adet finansal oran kullanılmıştır. Bu oranlar daha önce bu alanda yapılan çalışmalarda en çok kullanılan oranlar arasından seçilmiştir. Firmaların finansal performanslarının belirlenmesi için çok kriterli karar verme (ÇKKV) yöntemlerinden faydalanılmıştır. Seçilen oranların ağırlıklandırmalarında Entropi yöntemi kullanılmıştır. Firmaların performans sıralamalarında ise, EDAS (Evaluation based on Distance from Average Solution) ve TOPSIS (Technique for Order Preference by Similarity to Ideal Solution) yöntemeleri kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Ağırlıklandırma sonucu en etkili finansal oranın Alacak Devir Hızı olduğu belirlenmiştir. EDAS yöntemine göre yapılan sıralamada SMRTG firması birinci olurken, TOPSIS yöntemine göre birinci olan firma ise IZENR şirketidir.

Anahtar Kelimeler

BIST100, Enerji, Finansal Performans, Entropi, EDAS, TOPSIS.

Kaynakça

• Ait-Kadi, M. (2016). Water for development and development for water: realizing the sustainable development goals (SDGs) vision. Aquatic Procedia, 6, 106-110. https://doi.org/10.1016/j.aqpro.2016.06.013
• Akgün, A. (2022). BIST enerji şirketlerinin CRITIC ve CODAS bütünleşik yaklaşımı ile finansal açıdan değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 48, 338-356. https://doi.org/10.52642/susbed.1111547
• Alp, C., Bahar, O., & Pekmezci, A. (2023). Covid-19’un enerji piyasasına etkisinin BIST 100’de en çok kazandıran beş enerji hisse senedi üzerinden değerlendirilmesi. International Journal of Social Sciences and Education Research, 9(1), 59-69. https://doi.org/10.24289/ijsser.1184986
• Arıkan-Kargı, V. S. (2024). Evaluation of the financial performance of electricity generation companies using the grey relational analysis method. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(2), 247-258. http://doi.org/10.25287/ohuiibf.1394209.
• Ağ, A., & Kuloğlu, E. (2020). İşletmelerin finansal performansının veri zarflama analizi yöntemiyle tespit edilmesi: Borsa İstanbul’da ı̇şlem gören enerji ı̇şletmelerine yönelik bir uygulama. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 10(16), 3756-3772. http://doi.org/10.26466/opus.746452
• Arsu, T. (2021). Finansal performansın Entropi tabanlı ARAS yöntemi ile değerlendirilmesi: BIST elektrik, gaz ve buhar sektöründeki işletmeler üzerine bir uygulama. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 39(1), 15-32. https://doi.org/10.17065/huniibf.740393
• Babacan, A., & Tuncay, M. (2022). Türk enerji sektöründe çalışma sermayesi ve finansal performans arasındaki etkileşim: SWARA, AHP ve TOPSIS yöntemleriyle karşılaştırmalı bir araştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(3), 1976-2005. https://doi.org/10.30798/makuiibf.1097378
• Bağcı, H., & Yüksel Yiğiter, Ş. (2019). BİST’te yer alan enerji şirketlerinin finansal performansının SD ve WASPAS yöntemleriyle ölçülmesi. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), 877-898. https://doi.org/10.29029/busbed.559885
• Bektaş, S. (2023). MEREC ve MABAC yöntemleri ile BİST 100’de işlem gören enerji firmalarının finansal performanslarının değerlendirilmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 24(2), 115-128. https://doi.org/10.24889/ifede.1340829
• Beller Dikmen, B. (2021). Elektrik enerjisi sektörünün finansal performanslarının oran analizi yöntemi ile incelenmesi, İşletme Araştırmaları Dergisi, 13(1), 912-926. https://doi.org/10.20491/isarder.2021.1174
• Çiftci, H. N., & Yıldırım, B. F. (2020). BİST enerji sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin finansal performanslarının incelenmesi: gri sayılara dayalı zaman kesiti örneği. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 22 (3), 384-404. https://doi.org/10.31460/mbdd.723322
• Çiftci, H. N., Kuzu Yıldırım, S., & Yıldırım, B. F. (2021). Nakit akış oranlarına dayalı finansal performansların kombine uzlaşık çözüm yöntemi ile analizi: BIST’te işlem gören enerji firmaları üzerine bir uygulama. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (92), 207-224. https://doi.org/10.25095/mufad.947737
• Eyüboğlu, K., & Çelik, P. (2016). Çok kriterli karar verme analizi ile elektrik üretim şirketlerinin finansal performans analizi: Entropi tabanlı Cocoso yöntemi. Business and Economics Research Journal, Uludag University, Faculty of Economics and Administrative Sciences, 7(3), 21-37. https://doi.org/10.15295/bmij.v9i2.1794
• Georgeson, L., & Maslin, M. (2018). Putting the united nations sustainable development goals into practice: a review of implementation, monitoring, and finance. Geo: Geography and Environment, 5(1), 1-25. https://doi.org/10.1002/geo2.49
• Ghadikolaei., A. S., Esbouei, S.K., & Antucheviciene, J. (2014). Applying fuzzy MCDM for financial performance evaluation of Iranian companies. Technological and Economic Development of Economy, 20(2), 274-291. https://doi.org/10.3846/20294913.2014.913274
• Guillen-Royo, M., Guardiola, J., & Garcia-Quero, F. (2017). Sustainable development in times of economic crisis: A needs-based illustration from Granada (Spain). Journal of Cleaner Production, 150, 267-276. https://doi.org/10.1016/j.jclepro.2017.03.008
• Holden, E., Linnerud, K., & Banister, D. (2014). Sustainable development: Our common future revisited. Global Environmental Change, 26, 130-139.
• Hepbasli, A., & Ozalp, N. (2003). Development of energy efficiency and management implementation in the Turkish industrial sector. Energy Conversion and Management, 44(2), 231-249. https://doi.org/10.1016/S0196-8904(02)00051-1
• İlkuçar, M., & Çifci, A. (2016). Performance evaluation of electricity generation companies traded on BIST according to the financial parameters through the application of TOPSIS method. International Journal of Social Sciences and Education Research, 2(3), 1010-1021. https://doi.org/10.24289/ijsser.279025
• İskenderoğlu, Ö., Karadeniz, E., & Ayyıldız N. (2015). Enerji sektörünün finansal analizi: Türkiye ve Avrupa enerji sektörü karşılaştırması. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 3(3), 86-97.
• Kadıoğlu, S., & Şensoy N. (2024). Enerji sektöründe yapılan finansal performans analizinde stok bulundurmanın etkisi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(49), 1530-1543. https://doi.org/10.46928/iticusbe.1451546
• Kavas, Y. B., Medetoğlu, B., & Öztürk, M. (2023). Finansal performans analizi: TOPSIS ve MOORA yöntemleriyle BIST elektrik gaz ve buhar sektörü üzerine bir uygulama. EKEV Akademi Dergisi, (94), 330-344. https://doi.org/10.17753/sosekev.1233855
• Karcıoğlu, R., Yalçın, S., & Gültekin, Ö. F. (2020). Sezgisel bulanık mantık ve Entropi tabanlı çok kriterli karar verme yöntemiyle finansal performans analizi: BİST’de işlem gören enerji şirketleri üzerine bir uygulama. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(1), 360-372. https://doi.org/10.33206/mjss.535211
• Kayahan Karakul, A., & Özaydın, G. (2019). TOPSIS ve VIKOR yöntemleri ile finansal performans değerlendirmesi: XELKT üzerinde bir uygulama. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 60, 68-86.
• Keleş, M. K., Armağan, İ. Ü., & Özdağoğlu, A. (2021). Elektrik enerjisi üreten şirketlerin Covid-19 salgın ortamındaki finansal performanslarının ROC ve SMART bütünleşik yaklaşımı ile analizi. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 227-235. https://doi.org/10.33905/bseusbed.1005798
• Kendirli, S. (2016). The effects of 2008 global economic crisis to financial statements and to liquidity ratio which one are cote in bıst energy sector. Procedia of Economics and Business Administration, 29-30 September, Bucharest, Romania.
• Kendirli, S., Çankaya, M., & Çağatay, A. (2017) The effects of global economic crisis of 2008 to financial statements and liquidity ratios which companies are settled in BIST energy sector (2005-2013 term review). Journal of Economic Development, Environment and People, 6(1), 6-21.
• Kendirli, S., Çıtak, F., & İşleyen, A. (2021). Finansal performansın TOPSİS yöntemi ile belirlenmesi: BIST elektrik gaz ve buhar şirketlerinde uygulanması. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 56(4), 2321-2334. https://doi.org/10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.21.10.1644
• Kılıçarslan, A. (2023). Yenilenebilir enerji sektörü şirketlerinin finansal performans analizi: Borsa İstanbul’da bir uygulama. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(1), 232-253.
• Kuvat, Ö., & Güler, G. (2020). Energy sector analysis with fuzzy TOPSIS. International Scientific and Vocational Studies Journal, 4(1), 37-48.
• Lee, P. T. W., Lin, C. W., & Shin, S. H. (2012). A comparative study on financial positions of shipping companies in Taiwan and Korea using Entropy and grey relation analysis. Expert systems with applications, 39(5), 5649-5657. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2011.11.052
• Marqués., A., García, V., & Sánchez, J. S. (2020). Ranking-based MCDM models in financial management applications: analysis and emerging challenges. Progress in Artificial Intelligence, 9, 171-193. https://doi.org/10.1007/s13748-020-00207-1
• Mercan, Y., & Çetin, O. (2019). COPRAS ve VIKOR yöntemleri ile BIST elektrik endeksindeki firmalarının finansal performans analizi. Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi, 5(9), 123-139.
• Metin, S., Yaman, S., & Korkmaz, T. (2017). Finansal performansın TOPSIS ve MOORA yöntemleri ile belirlenmesi: BİST enerji firmaları üzerine karşılaştırmalı bir uygulama. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 371-394.
• Müftüoğlu, E. O., & Gerekan, B. (2022). Kamu enerji işletmelerinde finansal performansın TOPSIS yöntemiyle incelenmesi: 2016- 2020. International Social Mentality and Researcher Thinkers Journal, 8(65), 2274- 2287.
• Orçun, Ç. (2019). Enerji sektöründe WASPAS yöntemiyle performans analizi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2), 439-453. https://doi.org/10.11616/basbed.v19i47045.537839
• Opricovic, S., & Tzeng, G. H. (2004). Compromise solution by MCDM methods: A comparative analysis of VIKOR and TOPSIS. European Journal of Operational Research, 156(2), 445-455. https://doi.org/10.1016/S0377-2217(03)00020-1
• Oyedepo, S. O. (2012). On energy for sustainable development in Nigeria. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 16(5), 2583-2598. https://doi.org/10.1016/j.rser.2012.02.010
• Owusu, P. A., & Asumadu-Sarkodie, S. (2016). A review of renewable energy sources, sustainability issues and climate change mitigation. Cogent Engineering, 3(1), 1-14. https://doi.org/10.1080/23311916.2016.1167990
• Özdemir, O., & Parmaksız, S. (2022). BIST enerji işletmelerinin finansal performanslarının çok kriterli karar verme teknikleri ile karşılaştırılması: TOPSIS ve EDAS yöntemleri ile analiz. Başkent Üniversitesi Ticari Bilimler Fakültesi Dergisi, (6)1, 34-56.
• Sakarya, Ş., & Yıldırım, H. H. (2016). Borsa istanbul’da işlem gören enerji şirketlerinin finansal performansları ile hisse senedi getirileri arasındaki ilişkinin panel veri analizi ile belirlenmesi. Journal of Economics, Finance and Accounting, 3(1), 71-88.
• Sakarya, Ş., Yıldırım, H. H., & Akkuş, H. T. (2015). BİST’de işlem gören enerji şirketlerinin finansal performanslarının topsıs çok kriterli karar verme yöntemi ile belirlenmesi. 19. Finans Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Çorum, 21-24 Ekim 2015, 601-616.
• Sonmez, F., Baysal, G., Baysal, I. A., & Bademcioglu, M. (2023). Determining the financial performances of BIST-100 energy companies by TOPSIS method. Pressacademia, 16, 149-155. https://doi.org/10.17261/pressacademia.2023.1680
• Terzioğlu, M. K., Kurt, E. S., Yaşar, A., & Köken, M. (2022). BİST100-enerji sektörü finansal performansı: SWARA-VIKOR ve SWARA-WASPAS. Alanya Akademik Bakış, 6(2), 2439- 2455. https://doi.org/10.29023/alanyaakademik.1079820
• Topal, A. (2021). Çok kriterli karar verme analizi ile elektrik üretim şirketlerinin finansal performans analizi: Entropi tabanlı Cocoso yöntemi. Business & Management Studies: An International Journal, 9(2), 532-546. doi: https://doi.org/10.15295/bmij.v9i2.1794
• Ülger, M., & Demirtürk, S. (2024). Borsa İstanbul (BIST) sürdürülebilirlik endeksinde yer alan enerji şirketlerin finansal oranlar yardımı ile performanslarının ölçümü. Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Turhal Uygulamalı Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(2), 1-12.
• Vidadili, N., Suleymanov, E., Bulut, C., & Mahmudlu, C. (2017). Transition to renewable energy and sustainable energy development in Azerbaijan. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 80, 1153-1161. https://doi.org/10.1016/j.rser.2017.05.168
• Yaşar, A., & Terzioğlu, M. K.(2022). Financial performance analysis of enterprises in the energy sector with the Entropy based ARAS and gri method. BILTURK, The Journal of Economics and Related Studies, 4(3), 145-159. https://doi.org/10.47103/bilturk.1131295
• Yeşilyayla, H., & Durmaz, S. (2022). Covıd-19 sürecinde BIST’te işlem gören enerji işletmelerinin finansal etkinliklerinin veri zarflama analizi ile belirlenmesi. Büyük Zaferin 100. Yılı Anısına Eğitim Bilimleri ve Sosyal Bilimler Üzerine Değerlendirmeler Beşeri ve İdari Bilimler 1, (Editörler: Prof. Dr. İhsan Kalenderoğlu Doç. Dr. Mehmet Çevik), Türk Eğitim-Sen Genel Merkezi yayınları, 111-120, Ankara.
• Yenioğlu, Z. A., & Toklu, B. (2021). Stokastik veri zarflama analizi ile etkinlik ölçümü: Türkiye elektrik dağıtım şirketlerinin karşılaştırmalı analizi. Politeknik Dergisi, 24(1), 87-1017. https://doi.org/10.2339/politeknik.621397
• Yılmaz Özekenci, S. (2024). Financial performance analysis of BIST energy index companies with LOPCOW CRITIC based CoCoSo methods. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 27(1), 48-64.