BİR PAYDAŞ OLARAK İŞLETMELERİN ÜST DÜZEY YÖNETİCİLERİ AÇISINDAN BAĞIMSIZ DENETİM SÜRECİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ: NİTEL BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2025, Cilt: 25 Sayı: 76, 287 - 306, 09.09.2025

Cemalettin Sever

https://doi.org/10.55322/mdbakis.1693327

Öz

Bağımsız denetim, işletmelerin paydaşlarına sundukları finansal bilgilerin gerçeğe uygunluğu ve doğruluğu hakkında makul güvence vermeyi amaçlayan ve sunulan bilginin kalitesini artıran bir süreci ifade etmektedir. Finansal bilgileri kullanmaları açısından işletmeler ve işletmelerin paydaşları, bağımsız denetim sürecinin ve raporlarının paydaşları olarak değerlendirilmektedir. Dolayısıyla bağımsız denetimin kalitesi, paydaşların ihtiyaçlarının ve beklentilerinin karşılanma düzeyine göre belirlenmektedir. Bu doğrultuda paydaşların bağımsız denetime yönelik algılarının, bakış açılarının ve sunulan bilgilerin ihtiyaca uygunluğunun değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu çalışmada, işletmeler bağımsız denetimin bir paydaşı olarak ele alınmış ve gömülü teori araştırma deseninden faydalanılarak işletme yöneticilerinin bağımsız denetim sürecine yönelik algıları ve işletme yöneticilerinin gözünden bağımsız denetim süreci incelenmiştir. Denetim sürecinin işletmeler açısından 3 döneme ayrıldığı anlaşılmış ve bu dönemlerde etkili olan faktörler açıklanmıştır. Ayrıca, denetim sürecinin eksikliklerine yönelik bakış açısı sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Paydaşlar , Bağımsız Denetim , Gömülü Teori

EVALUATION OF THE INDEPENDENT AUDIT PROCESS FROM THE PERSPECTIVE OF THE SENIOR MANAGERS OF BUSINESSES AS A STAKEHOLDER: A QUALITATIVE RESEARCH

Öz

Independent auditing refers to a process that aims to provide reasonable assurance about the truthfulness and accuracy of the financial information presented by businesses to their stakeholders and increases the quality of the information provided. Businesses and their stakeholders are considered as stakeholders of the independent audit process and reports in terms of their use of financial information. Therefore, the quality of independent auditing is determined by the level at which the needs and expectations of stakeholders are met. In this context, it is necessary to evaluate the stakeholders' perceptions and perspectives regarding independent auditing and the suitability of the information provided for the needs. In this study, businesses are considered as stakeholders of independent auditing and the perceptions of business managers regarding the independent auditing process and the independent auditing process through the eyes of business managers are examined by utilizing the grounded theory research design. It is understood that the auditing process is divided into 3 periods for businesses and the factors that are effective in these periods are explained. In addition, a perspective is presented regarding the deficiencies of the auditing process.

Anahtar Kelimeler

Stakeholders , Independent Audit , Grounded Theory

Kaynakça

• AA1000SES. (2015). AA1000 Stakeholder Engagement Standard.
• Aktan, C. C., & Börü, D. (2007). Kurumsal Sosyal Sorumluluk. İçinde Kurumsal Sosyal Sorumluluk: İşletmeler ve Sosyal Sorumluluk (ss. 7–42). İGİAD Yayınları.
• Alkhafaji, A. F. (1989). A Stakeholder Approach to Corporate Governance: Managing in a Dynamic Environment. Quorum Books.
• Bircan, H. ve Arslan, Ö. (2019). İşletmelerin Bağımsız Denetime Bakış Açıları Üzerine Bir Araştırma. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 10(3), 533-546.
• Cresswell, J. W. (2013). Qualitative Inquiry & Research Design Choosing Among Five Approaches. SAGE Publications.
• Çakar, T. ve Serdar, M. (2002). Kalite Yönetim Sistemleri. SAU Fen Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(6), 87-91.
• Çelik, H. ve Ekşi Halil. (2015). Gömülü Teori: Nitel Desenler (1. bs.). EDAM.
• Enderoğlu, A. D., Konakay, G., Karacan, S. & Günce, N. (2017). Muhasebe Meslek Mensuplarının Bağımsız Denetime Bakış Açısı. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 10(2), 14-20.
• Erkuş, H. ve Karaca, H. (2020). İşletme Sahipleri ve Yöneticilerinin Bağımsız Denetçi Algısı ve Bağımsız Denetimden Beklentileri. İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 9(1), 288-312.
• Freeman, R. E. (1984). Strategic Management: A Stakeholder Approach. Pitman Publishing Inc.
• Friedman, M. (1970). A Friedman doctrine- The Social Responsibility of Business Is to Increase Its Profits. The New York Times, s. 17. https://www.nytimes.com/1970/09/13/archives/a-friedman-doctrine-the-social-responsibility-of-business-is-to.html adresinden erişildi.
• Ilgar, Z. M. ve Ilgar Coşkun, S. (2013). Nitel Bir Araştırma Deseni Olarak Gömülü Teori (Temellendirilmiş Kuram). İZÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 2(3), 197-247.
• Kardeş Selimoğlu, S., Özbirecikli, M. ve Uzay, Ş. (2019). Bağımsız Denetim (3. bs.). Nobel.
• Knechel, W. R. (2007). The Business Risk Audit: Origins, Obstacles and Opportunities. Accounting, Organizations and Society, 32, 383-408.
• Koca, N. (2023). Muhasebe Bilgi Kalitesinde Bağımsız Denetim Bilincinin Etkisi: Nitel Bir Araştırma. Denetim ve Güvence Hizmetleri Dergisi, 3(2), 129-146.
• Langtry, B. (1994). Stakeholders and the Moral Responsibilities of Business. Business Ethics Quarterly, 4(4), 431-443.
• Özçelik, H., Şenol, H. ve Aktürk, A. (2014). Muhasebe Meslek Mensuplarının Bağımsız Denetim Alanındaki Güncel Gelişmelere Bakış Açıları ve Farkındalıkları Üzerine Bir Araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, Nisan, 55-72.
• Öztürkçü Akçay, A. ve Alkan, D. (2022). Muhasebe Meslek Mensuplarının Bağımsız Denetim Yönelik Görüşleri: TRA2 Bölgesi Uygulaması. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31, 287-313.
• Schwartz, M. S. (2006). God as a Managerial Stakeholder? Journal of Business Ethics, 66, 291-306.
• Stead, J. G. ve Stead, E. (2000). Eco-Enterprise Strategy: Standing for Sustainability. Journal of Business Ethics, 24, 313-329.
• Thompson, J. K., Wartick, S. L. ve Smith, H. L. (1991). Integrating Corporate Social Performance and Stakeholder Management: Implications for a Research Agenda in Small Business. Research in Corporate Social Performance and Policy, 12, 207-230.
• Usul, H., Öztürk, M. S. ve Erdoğan, M. (2024). TFRS ve BOBİ FRS Uygulamalı Bağımsız Denetim (1.Baskı.). Detay.
• Uyar, S. ve Özdemir, H. S. (2015). İşletmelerin Bağımsız Denetime Bakış Açılarına İlişkin Bir Araştırma. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 7(3), 117-123.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (11. bs.). Seçkin Yayıncılık.