İŞLETME NAKİT AKIŞLARININ AR-GE HARCAMALARINA ETKİSİ: BIST İMALAT FİRMALARI İÇİN DİNAMİK PANEL VERİ ANALİZİ

Yıl 2025, Cilt: 25 Sayı: 76, 409 - 428, 09.09.2025

Ahmet Akgemci , Ayşe Pınar Kulaklı , Mustafa Kısakürek , Aydın Gürbüz

https://doi.org/10.55322/mdbakis.1717476

Öz

Ar-Ge faaliyetleri, işletmelere yeni ürün ve hizmet geliştirme ile mevcut ürünlerin iyileştirilmesi fırsatı sunarak, rekabet avantajı sağlamaktadır. Bu faaliyetlerin sürdürülebilirliği açısından üzerinde durulması gereken en önemli hususlardan biri ise, finansman kaynağının belirlenmesidir. İşletmelerin nakit akışları; faaliyetlerden, yatırımlardan ve finansman faaliyetlerinden sağlanan nakit akışları olmak üzere üç temel kaynaktan oluşmaktadır. Bu bağlamda, Ar-Ge harcamalarının hangi nakit akışı kalemiyle finanse edildiğinin tespiti, işletmelerin kaynak yönetimi açısından önem arz etmektedir. Çalışmada, işletme faaliyetlerinden, yatırım faaliyetlerinden ve finansman faaliyetlerinden sağlanan nakit akışlarının Ar-Ge harcamaları üzerindeki etkisi, dinamik panel veri analizi yöntemiyle incelenmiştir. Araştırma kapsamında, BIST imalat sektöründe faaliyet gösteren ve Ar-Ge yatırımları bulunan 21 firmanın 2015-2023 dönemi verileri kullanılmıştır. Elde edilen bulgular, tüm nakit akışı kalemlerinin Ar-Ge harcamaları üzerinde pozitif yönde etkili olduğunu ortaya koymuştur. Ancak, söz konusu etkilerin katsayılarının düşük seviyelerde gerçekleştiği tespit edilmiştir. Bu durum, nakit akışlarının Ar-Ge yatırımlarına katkı sağlamakla birlikte, katkının sınırlı kaldığını ve işletmelerin finansal kaynaklarını daha etkin bir şekilde yönlendirmeleri gerektiğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Ar-Ge Harcamaları , Nakit Akışlar , İmalat Sektörü , GMM

THE EFFECT OF CASH FLOWS ON R&D EXPENDİTURES İN BUSİNESSES: A DYNAMİC PANEL DATA ANALYSİS FOR BIST MANUFACTURİNG FİRMS

Öz

R&D activities offer businesses the opportunity to develop new products and services as well as improve existing ones, thereby providing a competitive advantage. One of the most critical issues for the sustainability of these activities is the determination of their financing sources. The cash flows of businesses consist of three main components: cash flows from operating activities, investing activities, and financing activities. In this context, identifying which cash flow component finances R&D expenditures is of significant importance for effective resource management. This study examines the effects of cash flows from operating, investing, and financing activities on R&D expenditures using the dynamic panel data analysis method. The research covers data from 21 manufacturing firms listed on BIST with existing R&D investments for the period 2015-2023. The findings reveal that all types of cash flows have a positive effect on R&D expenditures. However, it was determined that the coefficients of these effects remained at low levels. This situation indicates that while cash flows contribute to R&D investments, the extent of this contribution is limited, and businesses need to allocate their financial resources more effectively.

Anahtar Kelimeler

R ve D Expendıture , Cash Flows , Manufacturing Sector , GMM

Kaynakça

• Adu Ameyaw, E., Danso, A., Hickson, L., & Lartey, T. (2022). R&D spending intensity of private vs public firms: The role of cash flow, leverage and information quality. Journal of Applied Accounting Research, 23(4), 770-787.
• https://doi.org/10.1108/JAAR-07-2021-0179
• Akyol, H., & Özkan, N. (2023). AR-GE ve ihracat yoğunluğunun finansal performansla ilişkisi: Türkiye’nin 500 büyük sanayi kuruluşu örneği. Ekonomi ve Finansal Araştırmalar Dergisi, 5(1), 51-82.
• https://doi.org/10.56668/jefr.1312495
• Alhares, A., Elamer, A. A., Alshbili, I., & Moustafa, M. W. (2020). Board structure and corporate R&D intensity: evidence from Forbes global 2000. International Journal of Accounting & Information Management, 28(3), 445-463. https://doi.org/10.1108/IJAIM-11-2019-0127
• Arellano, M., & Bond, S. (1991). Some tests of specification for panel data: Monte Carlo evidence and an application to employment equations. The review of economic studies, 58(2), 277-297.
• https://doi.org/10.2307/2297968
• Atasel, O. Y. (2023). İşletmelerin sermaye ve Ar-Ge harcamalarının kârlılık oranları üzerindeki etkisi. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 25(MODAVICA Özel Sayısı), 329-353.
• https://dergipark.org.tr/en/pub/mbdd/issue/76396/1212206
• Bloch, C. (2005). R&D investment and internal finance: The cash flow effect. Economics of Innovation and New Technology, 14(3), 213–223. https://doi.org/10.1080/1043859042000312710
• Bloemendaal, E. (2020). The effects of R&D investments on financial performance: A comparison between high-tech and non-high-tech companies (Bachelor’s thesis, University of Twente).
• Brown, J. R., Fazzari, S. M., & Petersen, B. C. (2009). Financing innovation and growth: Cash flow, external equity, and the 1990s R&D boom. The Journal of Finance, 64(1), 151-185. https://doi.org/10.1111/j.1540-6261.2008.01431.x
• Brown, J. R., & Petersen, B. C. (2009). Why has the investment–cash flow sensitivity declined so sharply? Journal of Banking & Finance, 33(5), 971-984. https://doi.org/10.1016/j.jbankfin.2008.10.009
• Blundell, R., & Bond, S. (1998). Initial conditions and moment restrictions in dynamic panel data models. Journal of econometrics, 87(1), 115-143. https://doi.org/10.1016/S0304-4076(98)00009-8
• Chou, T. K., & Johennesse, L. A. (2021). Board characteristics, ownership structures and firm R&D intensity. Accounting, 7(3), 635-644. https://doi.org/10.5267/J.AC.2020.12.014
• Demirci, N. S. (2018). İç ve dış finansman kaynaklarının Ar-Ge harcamalarına etkisi: BIST’e kote Ar-Ge yoğun şirketler üzerine dinamik panel veri analizi (2006-2015). Verimlilik Dergisi, 3, 7-30. https://dergipark.org.tr/en/pub/verimlilik/issue/37982/297010
• Fazzari, S. M., Hubbard, R. G., & Petersen, B. C. (1988). Financing constraints and corporate investment. Brookings Papers on Economic Activity, 1988(1), 141-206. https://doi.org/10.2307/2534426
• Gültekin, H., & Çekiç, A. İ. (2023). Does better access to finance lead to higher innovation? Journal of Management and Economics Research, 21(1), 25-39. https://doi.org/10.11611/yead.1127874
• Guariglia, A., & Liu, P. (2014). To what extent do financing constraints affect Chinese firms’ innovation activities? International Review of Financial Analysis, 36, 223-240. https://doi.org/10.1016/j.irfa.2014.01.005
• Jensen, M. C., & Meckling, W. H. (1976). Theory of the firm: Managerial behavior, agency costs and ownership structure. Journal of Financial Economics, 3(4), 305-360. https://doi.org/10.1016/0304-405X(76)90026-X
• Karacaer, S., Aygün, M., & Süleyman, İ. Ç. (2009). Araştırma ve geliştirme giderlerinin firma performansı üzerindeki etkisi: İstanbul Menkul Kıymetler Borsası üzerine bir inceleme. World of Accounting Science, 11(2), 65-86. https://research.ebsco.com/c/hnks3c/search/details/l6gll6bftz?db=asn
• Kılıç, M. (2020). BİST bilişim sektöründeki firmaların Ar-Ge harcamalarının finansal performans üzerindeki etkisi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 49, 219-234.
• https://dergipark.org.tr/en/pub/erusosbilder/issue/58345/841929
• Kiracı, M., & Arsoy, M. F. (2014). Araştırma geliştirme giderlerinin işletmelerin karlılığı üzerindeki etkisinin incelenmesi: İMKB metal eşya sektöründe bir araştırma. Muhasebe ve Denetime Bakış, 41, 33-48. https://dergipark.org.tr/tr/pub/mdbakis/issue/63903/967273
• Myers, S. C., & Majluf, N. S. (1984). Corporate financing and investment decisions when firms have information that investors do not have. Journal of Financial Economics, 13(2), 187-221. https://doi.org/10.1016/0304-405X(84)90023-0
• Örten, R., Kaval, H., & Karapınar, A. (2020). Türkiye muhasebe-finansal raporlama standartları uygulama ve yorumları. (13. Baskı). Gazi Kitabevi.
• Özçiçek, Ö., & Alsu, E. (2020). Belirsizlik ve ARGE yatırımları. Pamukkale Üniversitesi İşletme Araştırmaları Dergisi, 7(2), 79-89. https://dergipark.org.tr/en/pub/piar/issue/58565/828737
• Roodman, D. (2009). How to do Xtabond2: An Introduction to Difference and System GMM in Stata. The Stata Journal, 9(1), 86-136. https://doi.org/10.1177/1536867X0900900106
• Rossi, F., & Cebula, R. J. (2015). Ownership structure and R&D: an empirical analysis of Italian listed companies. PSL Quarterly Review, 68(275). https://doi.org/10.13133/2037-3643/13153
• Sasaki, T. (2016). Financial cash flows and research and development investment. Pacific–Basin Finance Journal, 39, 1–15. https://doi.org/10.1016/j.pacfin.2016.05.002
• Succurro, M. (2014). Intangible assets finance: A complementary or substitution effect between external and internal channels? Evidence from the Italian divide. MPRA Munich Personal RePEc Archive, Paper No. 57247.
• Succurro, M., & Costanzo, G. D. (2016). Finance and R&D investment: A panel study of Italian manufacturing firms. International Journal of Economics and Finance, 8(8), 95-110. https://doi.org/10.5539/ijef.v8n8p95
• Şahin, F., & Irmak, F. (2024). Finansal gevşeklik ile Ar-Ge yatırımları arasındaki ilişkinin belirlenmesi: BİST imalat sektörü örneği. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 64, 185-198. https://doi.org/10.30794/pausbed.1495033
• Sürmen, Y., & Bayraktar, Y. (2021). Türkiye’deki muhasebe düzenlemeleri çerçevesinde araştırma ve geliştirme (Ar-Ge) harcamalarının muhasebeleştirilmesi. Muhasebe ve Denetime Bakış, 21(63), 39-60.
• https://dergipark.org.tr/tr/pub/mdbakis/issue/61125/875727
• Tatoğlu, F. (2020). İleri panel veri analizi-stata uygulamalı. (4.Baskı). Beta Yayınları.
• TMS (2006). 38 Maddi Olmayan Duran Varlıklar Standardı.
• Ughetto, E. (2008). Does internal finance matter for R&D? New evidence from a panel of Italian firms. Cambridge Journal of Economics, 32(6), 907-925. https://doi.org/10.1093/cje/ben015
• Ullah, S., Akhtar, P., & Zaefarian, G. (2018). Dealing with endogeneity bias: The generalized method of moments (GMM) for panel data. Industrial Marketing Management, 71, 69-78. https://doi.org/10.1016/j.indmarman.2017.11.010