AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ İÇTİHATLARI ALTINDA BARIŞÇIL GÖSTERİLERDE ORANTISIZ GÜÇ KULLANILMASI

Yıl 2015, Sayı: 5, - , 02.10.2015

Hüseyin İnce

Öz

The right to congregate and demonstrate is envisaged under Article 11 of the European Convention on Human Rights and Article 34 of the Turkish Constitution. This right which has increasing importance in pluralist democracy is one of the basic rights which shape the democratic society.Two problems stand out in connection with the cases which the ECHR hears regarding Turkey on the ground of Article 11 of the Convention. The first one is the intervention in peaceful meetings and demonstrations, for which no prior permission is obtained, with direct use of force without any tolerance. The second one is the disproportionate use of force by police forces to disperse the participants.Dispersion of those who exercise the right to congregate and demonstrate brings a set of problems. Disproportionate use of force in exercise of this right leads to suppression and silencing of people as well as to force them not to participate in other platforms anymore where they can express their opinions. It also violates Article 3 of the Convention and the right to life and not be tortured.The priority should be given to training for personnel and to awarenessraising activities so as to ensure that ECHR does not find Turkey in violation

Anahtar Kelimeler

The right to congregate and demonstrate, freedom of expression, unauthorized demonstration, use of proportionate force, the

AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ İÇTİHATLARI ALTINDA BARIŞÇIL GÖSTERİLERDE ORANTISIZ GÜÇ KULLANILMASI

Öz

Toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkı, AİHS’nin 11. maddesinde ve Anayasamızın 34. maddesinde düzenlenmiştir. Çoğulcu bir demokraside gün geçtikçe önemi artmakta olan bu hak, demokratik toplumu şekillendiren temel haklardandır. AİHM tarafından Sözleşmenin 11. maddesinin ihlaline ilişkin Türkiye davalarında iki sorun öne çıkmaktadır. Birincisi, önceden bildirimde bulunulmayan ve barışçıl bir şekilde başlayıp devam eden toplantı ve gösteri yürüyüşlerine karşı tahammül göstermeden doğrudan kuvvet kullanarak müdahale edilmesi, ikincisi ise, katılımcıların dağıtılması için kolluk tarafından kullanılan kuvvetin orantısızlığıdır.Orantısız güç kullanılarak, toplantı ve gösteri yürüyüşleri hakkını kullananların dağıtılması, bir takım sorunları da beraberinde getirmektedir. Bu hakkın kullanılması sırasında uygulanan orantısız güç kullanımı, kişilerin sindirilmesi ve susturulması, düşüncelerini açıklayacakları ortamlara katılmamalarına sebebiyet verdiği gibi, orantısız güç kullanılarak bu hakkı kullananların dağıtıldıkları olaylarda aynı zamanda Sözleşme’nin 3. maddesinin de ihlal edilmesi gibi sonuçlar doğmakta, yaşama ve işkence görmeme hakkının da ihlaline neden olunmaktadır. Türkiye davalarında AİHM tarafından ihlal kararlarının verilmemesi adına öncelikle personelin eğitimi ve farkındalık yaratma öncelikli hedef olmalıdır

Anahtar Kelimeler

Toplantı ve gösteri yürüyüşü hakkı, ifade özgür

Kaynakça

• ALPKAYA, Gökçen, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinde ve Uygulamasında Toplanma Özgürlüğüne Hak”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Temmuz-Eylül 2001, Cilt 56, Sayı 3.
• ANA SALİNAS de Frias, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihadında Terörle Mücadele ve İnsan Hakları, Kamu Düzeni ve Güvenliği Müsteşarlığı Yayını: 10, Çeviri Editörü: TOPAL, Ahmet Hamdi, Ankara, Aralık 2013.
• ATALAY, Esra, “Türkiye’de Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Özgürlüğü”, DEÜHF Yayınları, İzmir 1995.
• Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin Türkiye Kararları: Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Yüksek Düzeyli Konferans ve Çalıştay, (Dijital dokü- man).
• BIÇAK, Vahit, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında İfade Özgürlüğü”, Teorik ve Pratik Boyutları ile İfade Hürriyeti, Ed. B. Berat Özipek, Liberal Düşünce Topluluğu Yay., Ankara, 2003 içinde (“İfade”)
• BIÇAK, Vahit, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında İfade Özgürlüğü”, Liberal Düşünce Topluluğu Yay., İstanbul, 2001 içinde (“Sempozyum”) aihm-kararlarinda-ifade-ozgurlugu.pdf (Erişim tarihi: 03.12.2014)
• http://www.libertedownload.com/ldt/ifade-hurriyeti/
• BIÇAK, Vahit, “Gerekli ve Orantılı Güç Kullanımı”, www.caginpolisi. com.tr (Erişim tarihi: 13.04.2014)
• ÇALIŞKAN, Bilal, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin İfade Özgürlüğü Kararlarında Demokratik Toplum Kriterleri”, Adalet Dergisi, S. 15, Nisan 2003.
• ÇELİK, Elif, “Nefret Söylemi İfade Özgürlüğünün Neresinde?”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Temmuz-Aralık 2013, C. 4, S.2.
• DOĞRU, Osman, “İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi Uygulamasında Toplanma Ve Örgütlenme Özgürlüğü”, TBB Dergisi, S. 64, 2006.
• DOĞRU, Osman/NALBANT, Atilla; “İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi- Açıklama ve Önemli Kararlar”, 2. Cilt, Council of Europe, T.C. Yargıtay Başkanlığı, 1. Baskı, 2013.
• ERYILMAZ, Mesut Bedri, “Toplumsal Olaylarda Orantısız Güç Kullanımı”, http://mesutbedrieryilmaz.blogspot.com
• HARRİS, David/O’Boyle, Michael/BATES, Ed/ BUCKLEY, Carla; “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Hukuku”, Avrupa Konseyi, 1. Baskı, 2013.
• İNCEOĞLU, Sibel (Editör); “İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa”, Avrupa Konseyi, 1. Baskı, 2013.
• İŞGÖREN, Ali, “Türk Hukukunda Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri”, 2. Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara 2011.
• KABOĞLU, İbrahim Ö., “Kolektif Özgürlükler”, DÜHF Yayınları, Diyarbakır 1989.
• KARAGÖZ, K., “İfade Özgürlüğü ve İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Kararlarında Sınırlandırılması Sorunu”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara 2004.
• KILINÇ, Ümit, “Barışçıl Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Yapma Hakkı ve Devletin Yükümlülükleri”, TBB Dergisi 2014 (110)
• OKUMUŞ, Ali, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında Türkiye’de İfade Hürriyeti”, Adalet Yayınevi, Ankara 2007.
• ÖZBEY, Özcan, “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Işığında İfade Özgürlüğü Kısıtlamaları”, AÜHFD, C. 62, S. 1, Y. 1, 2013 (Kısıtlamalar”)
• TEZCAN, Durmuş/CENGİZ, Serkan/DEMİRAĞ, Fahrettin/ERGÜL, Teoğman/MCBRİDE, Jeremy, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında Ceza Yargılaması Kurum ve Kavramları, Türkiye Barolar Birliği, Şen Matbaa, Kasım 2008, Ankara.
• TANYAR, Ziya Çağa, “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihadında Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Hakkı”, AUHFD, 60 (3) 2011.
• Türkçe Sözlük, C.II, Genişletilmiş 7. b., Ankara 1983.
• ÜNAL, Recep, “Bireysel Başvuru Çerçevesinde İfade Özgürlüğü”, Doktora Tezi, SBE Kamu Hukuku Anabilim Dalı Kırıkkale, 2014.
• http://www.inhak.adalet.gov.tr/ara/karar
• http://www.inhak.adalet.gov.tr/ara/karar/gulizartuncergunes.pdf
• http://www.inhak.adalet.gov.tr/ara/karar/yasavd.pdf
• http://www.inhak.adalet.gov.tr/ara/karar/gunvd.pdf
• http://www.inhak.adalet.gov.tr/ara/karar/subasivecoban.pdf