KAMU GÖREVLİLERİ DİSİPLİN HUKUKUNDA KANUNİLİK İLKESİNİ YENİDEN DÜŞÜNMEK

Yıl 2018, Sayı: 12, 0 - 0, 12.12.2018

Metin Bulut

https://doi.org/10.18771/mdergi.496797

Cited By: 4

Öz

Kanunilik, suç ve cezaların henüz fiil
işlenmeden önce belirlilik, kesinlik, açıklık ve kıyas yasağı esaslarına göre
kanunla düzenlenmesini ifade eden temel bir hukuksal ilkedir. Başka bir
anlatımla tutarlı ve istikrarlı normatif standartlar üretmek zorunluluğunun bir
parçası olarak ilke, kuralların fiilden önce kamuya açıklanması esasına
dayanır. Kanunilik ilkesinin içerdiği çok yönlü hukuksal menfaatler, ulusal ve
uluslar arası hukuki belgelerde ilke etrafında geniş bir mutabakat ortaya çıkardığı
gibi, disiplin hukuku dahil kamu hukukunun geneline yayılan bir etkinlik ve
nüfuz alanının doğmasına da olanak sağlamıştır. Türk hukuk literatürü, kamu görevlileri disiplin hukuku ve kanunilik
ilişkisine hukuk devleti gerekleri, temel anayasal haklar, kamu yararı ve hukuk
güvenliği kriterleri temelinde değişik açıklama ve yorumlar getirerek
birbiriyle farklılaşan görüşler ortaya koymuştur. Geliştirilen hukuksal
yaklaşımlar, kanunilik ilkesinin mutlak olarak savunulması, esnek
ölçülerde kabul edilmesi ve reddi etrafında şekillenen bir ayrışma
göstermektedir. Yalnızca idari, mali ve mesleki yoksunluklar doğuran disiplin
cezalarının karşılığı fiillere münhasır olarak kanunla düzenleme esasının kabul
edilmesine ilişkin öneri ise, kamu yararı ile bireysel haklar arasında denge
kurmaya yönelen karma bir hukuksal çözüme işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kanunilik İlkesi, Kıyas Yasağı, Disiplin Suçu, Disiplin Cezası, Kamu Görevlisi

Kaynakça

• ALACAKAPTAN Uğur, İngiliz Ceza Hukukunda Suç ve Cezaların Kanuniliği Prensibi, Ajans-Türk Matbaası, Ankara, 1958.
• ALACAKAPTAN Uğur, Suçun Unsurları, AÜHF Yayınları, Ankara, 1970.
• ALİKAŞİFOĞLU Kemalettin, “Disiplin Cezaları”, Amme İdaresi Dergisi, Yıl: 1977, Cilt: 10, Sayı: 4, (s. 32-45).
• ALLEN Francis A., The Habits of Legality : Criminal Justice and the Rule of Law, Oxford University Press: New York: eBook Collection (EBSCOhost), 1996.
• AKGÜNER Tayfun, İdare hukuku Dersleri, 2. Basım, Der Yayınları, İstanbul, 2017.
• AKGÜNER Tayfun, Kamu Personel Yönetimi, 1. Basım, Der Yayınları, İstanbul, 2001.
• AKYILMAZ Bahtiyar, “Anayasal Esaslar Çerçevesinde Kamu Personeli Disiplin Hukuku ve Uygulamadaki Sorunlar”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 2002, Cilt: 6, Sayı: 1-2, (s. 239-262).
• AKYILMAZ Bahtiyar/ SEZGİNER Murat/ KAYA Cemil, Türk İdare Hukuku, 3.Basım, Seçkin Yayınları, Ankara, 2012.
• ASLAN Zehreddin/ ALTINDAĞ Halil, Memurların Disiplin ve Ceza Soruşturması, 1. Basım, Seçkin Yayınları Ankara, 2018.
• ASLAN Zehreddin, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa Göre Disiplin Suç ve Cezaları, 1. Basım, Alfa yayınları, İstanbul, 2001.
• ARTUK Mehmet Emin, “Kanunilik İlkesi ve Tarihçesi”, Ceza Hukukunda Kanunilik İlkesi, (der. Y. Ünver, vd.), 1. Basım, Seçkin Yayınları, Ankara, 2014, (s. 39-59).
• ATAY Ender Ethem, İdare Hukuku, 5. Basım, Turhan Kitabevi, Ankara, 2016.
• AYDINOĞLU Zeynep Nihal, “İdarenin Kanuniliği İlkesi Bağlamında İdari Yaptırımlar”, Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 2017, Cilt: 2, Sayı: 1, (s. 11-43).
• BEKRİ Muhammet Nedim, Suçta ve Cezada Kanunilik İlkesi ve İlkenin Türk Hukukundaki Uygulaması, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2010.
• BOSTANCI Gülşah, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Bağlamında Türk Ceza Hukukunda Suçta ve Cezada Kanunilik İlkesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2007.
• BRUNNÉE Jutta/TOOPE Stephen J, Legitimacy And Legality In International Law : An Interactional Account, Cambridge University Press, Cambridge, 2010.
• CENTEL Nur/ ZAFER Hamide/ ÇAKMUT Özlem, Türk Ceza Hukukuna Giriş, 10. Basım, Beta Yayınları, İstanbul, 2017.
• CEM Cemil, “Disiplin ve Disiplin Hukuku”, Ankara Barosu Dergisi, Yıl: 1969, Sayı: 5, (s. 821 834).
• ÇAĞLAYAN Ramazan, Türk İdari Rejimi Dersleri, c.1, 1. Basım, Mimoza Yayınları, Konya, 2014.
• ÇETİNTÜRK Ekrem, “Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında İdarenin Düzenleyici İşlemleriyle Suç ve Ceza Konulamaz İlkesi”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Yıl: 2017, Sayı: 9, ( s. 39-180).
• DÖNMEZER Sulhi/ Erman SAHİR, Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku c. I., 12. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul, 1997.
• DİNÇER Yıldız, “Devlet Memurlarının Disiplin Hukuku”, Amme İdaresi Dergisi, Yıl: 1976, Cilt: 1, Sayı: 1, (s. 71-94).
• DURSUN Hasan, İdari Suç ve Cezalarda Kanunilik İlkesi, 1.Basım, Adalet Yayınevi, Ankara, 2015.
• EŞİTLİ Ezgi Aygün “Suçların ve Cezaların Kanuniliği İlkesi”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Yıl: 2013, Sayı: 104, (s. 225-246).
• ERDİNÇ Burcu, “İdari Yaptırımların Kavramsal Çerçevesi ve Cezai Yaptırımlarla Karşılaştırılması”, Ankara Barosu Dergisi, Yıl: 2012, Sayı: 2, (s. 239-276).
• ERDOĞDU Ahmet, “Yeni Disiplin Cezaları”, Danıştay Dergisi, Yıl: 1972, Sayı: 6-7, (s. 5-18).
• EROĞLU Onur, “Vergi Ceza Hukuku Açısından Kanunilik İlkesi”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, Yıl: 2013, Cilt: 8, Sayı: 3, (s. 157-179).
• EVREN, Çınar C., “Kabahatlerde Kanunilik İlkesi”, İÜHFM, Yıl: 2011, Cilt: 69, Sayı: 1-2, (s. 967- 1002).
• FEYZİOĞLU Metin, “İşyeri Kapatma Cezası ve Anayasa Karşısındaki Konumu”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Yıl: 1993, Sayı: 1, (s. 5-22).
• FLETCHER George P., Basic Concepts of Criminal Law, Oxford University Press (US), 1998.
• GELEGEN Taner, “Kamu Yönetiminde Disiplin ve Disiplin Cezaları”, Danıştay Dergisi, Yıl: 1973, Sayı: Cumhuriyetin Kuruluşunun 50.Yılı Özel Sayısı, (s. 219-251).
• GİRİTLİ İsmet, “Devlet Memurları Kanunu Tasarısı ve Bazı Eksiklikleri”, İÜHFM, Yıl: 1964, Cilt: 30, Sayı 1-2, ( s. 39-66).
• GİRİTLİ İsmet/ BİLGEN Pertev/ AKGÜNER Tayfun, İdare Hukuku, Der Yayınları, İstanbul, 2001.
• GÖLCÜKLÜ Feyyaz, “İdari Ceza Hukuku ve Anlamı; İdarenin Cezai Müeyyide Tatbiki”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Yıl: 1963, Cilt: 18, Sayı: 2, (s. 115-182).
• GÖZLER, Kemal, İdare Hukuku, C.II, 2. Basım, Ekin Yayınları, Bursa, 2009.
• GÖZÜBÜYÜK Şeref, Yönetim Hukuku, 34. Basım, Turhan Kitabevi, Ankara, 2016.
• GÜNDAY Metin, İdare Hukuku, 11. Basım, İmaj Yayınevi, Ankara, 2017.
• GÜNDÜZ Fatma Ebru, İdari Yaptırımlar, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2004.
• GÜNEŞ Turan, Türk Pozitif Hukukunda Yürütme Organının Düzenleyici İşlemleri, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara, 1965.
• GÜRAN Sait, “Anayasa Mahkemesinin 1982 Anayasası Döneminde Personel Hukukuna Bakışı”, Anayasa Yargısı, Yıl: 1989, Cilt: 6, (s. 39-70).
• GÜRKAN Mehmet Fatih, “657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu Kapsamında Disiplin Suç ve Cezalarının Kanuniliği”, Akdeniz Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 2014, Cilt: 4, Sayı: 1, (s. 55-75).
• HAFIZOĞULLARI Zeki/ ÖZEN Muharrem, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 6. Basım, US. A Yayıncılık, Ankara, 2012.
• HAKERİ Hakan, Ceza Hukuku, 17. Basım, Adalet Yayınevi, Ankara, 2014.
• HEİNRİCH Bernd, Ceza Hukuku Genel Kısım-I, (Çev. H. Hakeri / Y.Ünver / V.Ö. Özbek, vd.) 1. Basım, Adalet Yayınevi, Ankara, 2014.
• İÇEL Kayıhan, Ceza Hukuku Genel Hükümler, Beta Yayınları, Yenilenmiş Basım, İstanbul, 2016.
• KANGAL Zeynel T., “Anayasal Güvence Olarak Suçta ve Cezada Kanunilik İlkesi”, Ceza Hukuku Dergisi, Yıl: 2011, Cilt: 6, Sayı: 17, (s. 61-106).
• KARAHANOĞULLARI Onur, “Memur Disiplin Hukukunun Niteliği ve İlkeleri”, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, Yıl: 1999, Cilt: 8, Sayı: 3, (s. 55-77).
• KAYA Cemil, “Memur Disiplin Suç ve Cezalarına ve Disiplin Soruşturmasına Hakim Olan Temel İlkeler”, Amme İdaresi Dergisi, Yıl: 2005, Cilt: 38 Sayı: 2, (s. 61-87).
• KILINÇARSLAN Saniye, “Disiplin Hukukunda İdarenin Takdir Yetkisinin Kanunilik İlkesi Çerçevesinde Yargısal Denetimi”, Fasikül Hukuk Dergisi, Yıl: 2015, Cilt: 7, Sayı: 62, (s. 20-31).
• KIRMIZIGÜL Hüsamettin, Uygulama ve Teoride Disiplin Suç ve Cezaları ve Denetim Yolları, Kazancı Yayınları, İstanbul, 1998.
• KIZILYAR Sema Ayatar, “Ceza Yaptırımı İle İdari Yaptırım Ayrımı”, Yaşar Üniversitesi Elektronik Dergisi, Yıl: 2013, Sayı: 8, (s. 1637-1668).
• KOCA Mahmut/ ÜZÜLMEZ İlhan, Türk Ceza Hukuku, Genel Hükümler, 10. Basım, Seçkin Yayınları, Ankara, 2016.
• KURT Hayrettin, “İdari Yaptırımlara Karşı Güvenceler”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 2014, Cilt: 18, Sayı: 1, (s.131-178).
• LİVANELİOĞLU Ömer Asım, Memur Disiplin Hukuku, 2. Basım, Türk Hukuk Enstitüsü Yayınları, Ankara, 2003.
• MARC Ribeiro, Limiting Arbitrary Power, UBC Press, 2003.
• MEMİŞ Emin, Genel İdare Hukuku Notları, 1. Basım, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2014.
• MONTESQUİEU, Kanunların Ruhu Üzerine I, (Çev. F. Baldaş), 2. Basım, Toplumsal Dönüşüm Yayınları, İstanbul, 1998.
• MUNDAY Roderick, "İngiliz Hukukunda ve Common Law Ülkelerinde Kanunilik İlkesi", (Çev. Z. T. Kangal), İÜHFM, Yıl: 2003, Cilt: 61, sayı: 1-2, (s. 441-464).
• NİŞANCI Dilaver, “Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Disiplin Suç ve Cezalarında Kanunilik İlkesi”, Fasikül Hukuk Dergisi, Yıl: 2015, Cilt: 7, Sayı: 62, (s. 32-41).
• NUHOĞLU Ayşe, “Kanunilik İlkesi Işığında 554 Sayılı Endüstriyel Tasarımların Korunması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname”, Prof. Dr. Ergun Önen’e Armağan, (der. S. Öztek, vd.), Alkım Yayınları, İstanbul, 2003, (s. 677-696).
• OĞURLU Yücel, “İdari Yaptırımlara Genel Bir Bakış ve İdari Yaptırım-Ceza Yaptırımı Ayrımı”, Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 1999, Cilt: 3, Sayı: 1, (s. 143-194).
• OĞURLU Yücel, İdari Yaptırımlar Karşısında Yargısal Korunma, Seçkin Yayınları, 2. Basım, Ankara, 2001.
• ÖNÜT Lale Burcu, “Avrupa Birliği Personel Rejiminin Disiplin Hukuku Boyutu”, Fasikül Hukuk Dergisi, Yıl: 2013, Cilt: 5, Sayı: 45, (s. 23-39).
• ÖRÜCÜ Esin, “Disiplin Cezaları 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu Sistemi”, İÜHFM, Yıl: 1966, Cilt: 32, Sayı: 2-4, (s. 782- 823).
• ÖZAY İlhan, İdari Yaptırımlar, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 1985.
• ÖZGENÇ İzzet, Türk Ceza Hukuku, Genel Hükümler, 10. Basım, Seçkin Yayınları, Ankara, 2014.
• ÖZLÜER Ilgın Özkaya, “İdari Yaptırımların Özellikleri ve Çevre Kanunu”, Ankara Barosu Dergisi, Yıl: 2015, Sayı: 1, (s. 123-186).
• PINAR İbrahim,” Disiplin Suçlarının ve Cezalarının Düzenlenmesinde Yasallık İlkesine Uyma Zorunluluğu ve Kesinleşen Disiplin Cezalarının İdari Bir İşlemle Kaldırılamayacağı İlkesi”, Terazi Hukuk Dergisi, Yıl: 2012, Sayı: 74, (s. 42-58).
• PINAR İbrahim, Devlet Memurları Kanunu Şerhi, 9. Basım, Seçkin Yayınları, Ankara, 2006.
• RAMRAJ Victor, V., “No doctrine more pernicious? Emergencies and the limits of legality”, Emergencies and the Limits of Legality, (der. V. Ramraj.), Cambridge University Press, Cambridge, 2008.
• SAĞLAM Mehmet, Türk Personel Hukukunda Disiplin Suç ve Cezalarına İlişkin esaslar ve Uygulaması, 1. Basım, Mahalli İdareler Derneği Yayınları, Ankara, 2003.
• SANCAKDAR Oğuz / US Eser / TURHAN, Mine Kasapoğlu, vd., İdare Hukuku Teorik Çalışma Kitabı, 6. Basım, Seçkin Yayınları, Ankara, 2017.
• SANCAKDAR Oğuz, “İdari Cezaların Yaptırımlar Teorisindeki Yeri ve Türk Hukuku’ndaki Anayasal Temelleri”, İdari Ceza Hukuku Sempozyumu, (Ed. İ. Ulusan, vd.) 1. Basım, Seçkin Yayınları, Ankara, 2009, (s.60-107).
• SANCAKDAR Oğuz, “Disiplin Yaptırımlarının Hukuki Niteliği Konusundaki Başlıca Görüşler”, Fasikül Hukuk Dergisi, Yıl: 2013, Sayı: 39, (s. 7-12).
• SEBOK, Anthony/ TRÄGÅRDH Lars, “Adversarial Legalism and the Emergence of a New European Legality: A Comparative Perspective”, Imagining New Legalities : Privacy And Its Possibilities In The 21St Century, (der. M. M. Umphrey, vd.), Stanford Law Books, 2016.
• SCOTT, Shapiro. Legality, Harvard University Press, 2011.
• SELÇUK Sami “Yönetimde Yasallık İlkesi ve Bunun Sağlanması”, Danıştay Dergisi, Yıl: 1979, Sayı: 32-33, (s. 45-85).
• SOYASLAN Doğan, Ceza Hukuku Genel Hükümler, 7. Basım, Yetkin Yayınları, Ankara, 2016.
• SOYASLAN Doğan, Yürütme Organının Suç ve Ceza Koyma Yetkisi, Kazancı Hukuk Yayınları No: 77, Ankara, 1990.
• ŞEN Ersan, “İdari Ceza Hukuku”, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Yıl: 1994, sayı: 8, (s. 21-50). TAN Turgut, İdare Hukuku, 2. Basım, Turhan Yayınevi, Ankara, 2013.
• TOROSLU Nevzat, Ceza Hukuku Genel Kısım, 24. Basım, Savaş Yayınevi, Ankara, 2018.
• TUTUM Cahit, Türkiye’de Memur Güvenliği, TODAİE Yayınları, Yayın No: 132, Ankara, 1972.
• ULUSOY Ali, İdari Yaptırımlar, 1. Basım, XII Levha Yayınları, İstanbul, 2013.
• VAN VUGT Adrienne de Moor., “Administrative Sanctions in EU”, Revıew of European Administrative Law, Yıl: 2012, Cilt: 5, Sayı: 1, s. 16, (s. 5-41).
• YARSUVAT Duygun “Yürütme Organının Koyduğu Kaidelerle Suç İhdası ve 1961 Anayasası”, İÜHFM, Yıl: 1963, Cilt: 29, Sayı: 3, (s. 540-559).
• YAŞAR Hasan Nuri, İdare Hukuku, 3. Basım, Der yayınları, İstanbul, 2016.
• YAVUZDUGAN Seçkin, “Anayasa Mahkemesinin Yürütme Organının Düzenleyici İşlem Yapma Yetkisine Yaklaşımı”, Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 2004, Cilt: 8, Sayı: 3-4, (s. 235-254).
• YAYLA Yıldızhan, İdare Hukuku, 2. Basım, Beta Yayınları, İstanbul, 2010.
• YEŞİL İsmail, “Anayasal İlkeler Çerçevesinde Disiplin Cezaları”, Terazi Hukuk Dergisi, Yıl: 2010, Sayı: 52, (s. 19-38).
• YILDIRIM Turan/ YASİN Melikşah/ KARAN Nur, vd., İdare Hukuku, 4. Basım, XII Levha Yayınları, İstanbul, 2012.
• YÜCE Turhan Tufan, “Ceza Hukuku İlkelerinin Disiplin Ceza Hukukunda Geçerliği Sorunu ve Danıştay Kararlarının Bu Açıdan Tahlili”, Danıştay Dergisi, Yıl: 1994, Sayı: 88, (s. 5-13).
• ZABUNOĞLU Yahya Kazım, İdare Hukuku, C.I., 1. Basım, Yetkin Yayınları, Ankara, 2012.
• ZANOBİNİ Guido, “İdari Ceza Hukukunda Kıstas Mes’elesi”, Ankara üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, (Çev. Y. Günal), Yıl: 1963, Cilt: 18, Sayı: 3, ( s. 301-318).
• ZANOBİNİ Guidio, İdari Yaptırımlar, (Çev. Y. Günal), Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara, 1964.