ÖĞRENME ALANLARI VE DEĞERLER AÇISINDAN 2018 VE 2024 SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETİM PROGRAMLARININ KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 1, 19 - 34, 03.07.2025

Çiğdem Kan , Serkan Çevik

Öz

Bu çalışma, Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) bünyesinde yayınlanan “2018 Sosyal Bilgiler Öğretim Programı” ve “2024 Sosyal Bilgiler Öğretim Programında” belirtilen öğrenme alanları ile öğrencilere kazandırılması hedeflenen değerlerin karşılaştırılmasını amaçlamaktadır. Bu kapsamda çalışmada, nitel araştırma desenlerinden biri olan içerik analizi tekniği kullanılmıştır. Verilerin toplanmasında, MEB Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı (TTKB) bünyesinde sosyal bilgiler dersi için geliştirilen 2018 ve 2024 öğretim programları kullanılmıştır. Çalışmanın sonucunda, 2018 öğretim programındaki öğrenme alanlarının isimlerinin 2024 programında değiştirildiği görülmüştür. 2018 öğretim programında yedi öğrenme alanına, 2024 sosyal bilgiler öğretim programında ise altı öğrenme alanına yer verildiği görülmüştür. Öğrenme alanlarının içeriklerinin karşılaştırılması sonucunda, 2018 ve 2024 programlarındaki öğrenme alanlarının işlediği konuların benzer olduğu, 2024 programında daha ayrıntılı bir içeriğe yer verildiği ve dijitalleşme ve teknolojik gelişmelerle ilgili konulara daha fazla yer verildiği sonuçlarına ulaşılmıştır. 2018 ve 2024 öğretim programlarındaki değerlerin karşılaştırılması sonucunda, 2018 programında on sekiz değer varken 2024 programında bu sayının yirmi değere yükseltildiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

sosyal bilgiler dersi , eğitim programı , öğrenme alanı , değer

Etik Beyan

Makale ders kitabı inceleme niteliğinde olduğu için etik kurul onayı alınmamıştır. Yazım sürecinde etik ilkelere dikkat edilmiştir.

Kaynakça

• Akbulut, Y. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını.
• Akşit, İ. (2011). İlköğretimde görev yapan sosyal bilgiler öğretmenlerinin sosyal bilgiler öğretiminde karşılaştıkları sorunlar (Denizli - Erzurum Örneği).Yüksek Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi. Denizli.
• Altay, N. (2021). Estonya ile Türkiye sosyal bilgiler öğretim programlarının karşılaştırılması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 262-289. https://doi.org/10.17679/inuefd.591037
• Arslan, E. (2022). Nitel araştırmalarda geçerlilik ve güvenilirlik. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 51: Özel Sayı 1,395-407.
• Baltacı, A. (2018). Nitel araştırmalarda örnekleme yöntemleri ve örnek hacmi sorunsalı üzerine kavramsal bir inceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 231-274.
• Barr, H. (1997). Defininig social studies. Teachers And Curriculum, 1, 6-12. https://doi.org/10.15663/tandc.v1i1.288
• Brophy, J. (1990). Teaching social studies for understanding and higher-order applications, The Elemantary School Journal, 90(4), 351-417.
• Bursa, S., & Çengelci-Köse, T. (2017). Comparison of Turkish and Canadian social studies curricula in terms of values education. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 7(2), 338-372. https://doi.org/10.18039/ajesi.333738
• Çeliktaş, G. B., & Sönmez, Ö. F. (2021). 2018 Sosyal bilgiler öğretim programının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi (Tokat İli Örneği). Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 257-276.
• Çepni, O., Kılcan, B. & Palaz, T. (2019). Sosyal bilgiler taslak programının (2017) akademisyen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 50, 522-547.
• Çetin, K. (2010). Türk eğitim tarihinde sosyal bilimler ve sosyal bilgilerinin tarihsel süreci. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(1-2).
• Çetin, M. A. (2018). Suudi Arabistan Krallığı ve Türkiye Cumhuriyeti sosyal bilgiler öğretim programlarının karşılıklı incelenmesi. Anadolu Eğitim Liderliği Ve Öğretim Dergisi, 6(1), 26-52.
• Çiftçi, B. & Akça, D. (2019). 2005 ve 2018 sosyal bilgiler öğretim programlarının coğrafi beceri ve coğrafi kazanım alanlarının karşılaştırılması. Eğitimde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 2(1), 33-59.
• Çiydem, E. & Kaymakcı, S. (2021). Türkiye’de sosyal bilgiler dersinin yönelimi üzerine bir değerlendirme. İnsan ve İnsan Dergisi, 8(27), 179-207. https://doi.org/10.29224/insanveinsan.818742
• Çoban, O. & Akşit, İ. (2018). 2005 ve 2017 sosyal bilgiler öğretim programlarının öğrenme alanı, kazanım, kavram, değer ve beceri boyutları açısından karşılaştırılması. Journal of History Culture and Art Research, 7(1), 479-505.
• Eker, S. (2020). 2005 Sosyal bilgiler öğretim programı ile 2018 sosyal bilgiler öğretim programının karşılaştırmalı analizi. Al Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 86-103.
• Elçiçeği, B. (2023). Türkiye ve Afganistan sosyal bilgiler ders programlarının karşılaştırmalı bir analizi. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(3), 752-770. https://doi.org/10.31592/aeusbed.1307644
• Esemen, A. (2020). 2018 sosyal bilgiler dersi öğretim programı kazanımlarında evrensel değerler. Ulusal Eğitim Akademisi Dergisi, 4(2), 89-109. Https://Doi.Org/10.32960/Uead.743762
• Gürler, A. & Gürgen, G. (2025). Sosyal bilgiler dersinde coğrafya eğitimi: 2018 ve 2024 öğretim programlarının karşılaştırılması. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES)1-61. https://doi.org/10.30964/auebfd.1519989
• Hanaylı, G., Öztürk, A.A., Baysan, S. & Akar-Vural, R. (2020). Sosyal bilgilerin doğası, anlamı ve nasıl öğretildiği üzerine bir durum çalışması: öğretmen görüşleri. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(1), 210-238.
• Kabakçı-Yurdakul, I. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Evren ve örneklem içinde (S.108-133), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını (1. Baskı).
• Kan, Ç. (2010). A.B.D ve Türkiye’de sosyal bilgilerin tarihsel gelişimi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(2), 663-6729
• Kan, Ç. (2010). Sosyal bilgiler dersi ve değerler eğitimi. Milli Eğitim Dergisi, 40(187), 138-145.
• Kılıçoğlu, G. (2014). Sosyal bilgiler tanımı, dünyada ve ülkemizde gelişimi ve önemi. M. Safran (Ed.), sosyal bilgiler öğretimi içinde (S. 3-16), Ankara: Pegem Yayınları.
• Koçoğlu, E. & Aydın, M. (2017). Alan uzmanlarına göre 2017 sosyal bilgiler programının 2005 programı çerçevesinde analizi. International Journal of Social Science Research, 6 (1), 61- 74.
• Korkmaz, M. S. & Güler, H. (2020). 1926 yılından günümüze ilköğretim okullarının programları ve sosyal bilgiler. Asia Minor Studies, 8(2), 501-512. https://doi.org/10.17067/asm.738144
• Kuru, G. (2020). 2005 ve 2018 sosyal bilgiler ders kitaplarındaki derse özgü becerilerin öğretiminin karşılaştırılması. Kastamonu Education Journal, 28(6), 2410-2423. Https://Doi.Org/10.24106/Kefdergi.702220
• Oğuz-Haçat, S. & Demir, F. B. (2018). Sosyal bilim disiplinlerine göre 2005 ve 2018 sosyal bilgiler dersi öğretim programındaki kazanımların değerlendirilmesi. International Journal of New Approaches in Social Studies. 2(2), 27-56.
• Önger, S. & Duman, S. N. (2024). 2018, 2023 ve 2024 sosyal bilgiler öğretim programlarının karşılaştırılması. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi. 15(2), 1308-1339. Https://doi.org/10.51460/baebd.1450941
• Özmen, C. (2015). Dünyada ve ülkemizde sosyal bilgiler. C. Dönmez, K. Yazıcı (Ed.). Sosyal bilgiler öğretimi içinde (S. 4-19), Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Öztürk, F. Z. & Öztürk, T. (2013). Kanada (Ontario) sosyal bilgiler öğretim programı ve bu programın Türkiye sosyal bilgiler öğretim programıyla karşılaştırılması. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. (14), 485-514. Https://Doi.Org/10.14520/Adyusbd.599
• Şara, V. & Teyfur, E. (2021). Güncellenen 5. sınıf sosyal bilgiler öğretim programının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), 26-57. Https://Doi.Org/10.31463/Aicusbed.887809
• Taşkın, A. M. & Bozkurt, F. (2024). Singapur ve Türkiye sosyal bilgiler dersi öğretim programlarının karşılaştırmalı analizi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 15(1), 177-199. https://doi.org/10.51460/baebd.1384153
• Turan, R. (2020). 2017 Sosyal bilgiler dersi öğretim programına ilişkin öğretmen görüşleri (Aksaray İli Örneği).
• Mavi Atlas, 8(2), 256-277. https://doi.org/10.18795/gumusmaviatlas.744979
• Türer, C. (2013). Eğitimde içerik analizi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(3), 321-327.
• Uğur, A., Coşkun-Keskin, S. & Şenel, T. (2022). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin 2018 sosyal bilgiler öğretim programına yönelik görüşleri. Öğretmen Eğitimi Ve Öğretim, 3(1), 17-37. Https://Doi.Org/10.55661/Jnate.985816
• Ütkür-Güllühan, N. & Bekiroğlu, D. (2022). Sosyal bilgiler öğretim programlarının karşılaştırılması: Amerika Birleşik Devletleri ve Türkiye Örneği. Trakya Eğitim Dergisi, 12(2), 787-804. Https://Doi.Org/10.24315/Tred.938184
• Yeşilyurt, Y. (2020). Sosyal bilgiler programındaki beceri ve değerlerin Yeni Zelanda sosyal bilgiler programındaki beceri ve değerler ile karşılaştırılması. Journal of Social Sciences And Education, 3(2), 450-464.
• Yıldırım, Y. & Çalışkan, A. (2024). 2024 sosyal bilgiler dersi öğretim programının 2005, 2015 ve 2018 programlarıyla karşılaştırılmalı analizi. Uluslararası Batı Karadeniz Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 8(1), 108-142. Https://Doi.Org/10.46452/Baksoder.1485390