İSLAM İNANCINDA MELEK KAVRAMI VE MİNYATÜR SANATINDAKİ YORUMLARI

Yıl 2021, , 168 - 191, 30.03.2021

Elif Bayrak Kaya

https://doi.org/10.32579/mecmua.860466

Cited By: 3

Öz

Melek kelimesi birçok insana, saflığın, güzelliğin, gücün ve itaatin karşılığı olarak gelmektedir. İnsanların melek ismini çocuklarına sıklıkla vermeleri bu inanışı destekler niteliktedir. İnsanoğlunun bu denli sevdiği ve saygı duyduğu melekler fiziki görünüm olarak da insanlarda büyük merak konusu olmuştur.
Melek tasvirleri İslam sanatlarında oldukça yaygın kullanılmıştır. Toplum üzerindeki melek algısı ve bu algının minyatür sanatına yansımalarını birçok örnekte görebilmek mümkündür. Melek yorumlarının Kur’an-ı Kerim, başta olmak üzere diğer kutsal kitaplar ve hadislerden edinilen rivayetler doğrultusunda şekillendiği görülmektedir.
Bu makalede; Minyatür sanatındaki melek tasvirlerinin yer aldığı minyatür yorumların iyi bir biçimde kavranarak çözümlenmesi için; Melek kavramı, meleklerin yaratılışı ve sureti, meleklerin kısımları, yeryüzünde ve gökyüzünde görevli melekler, meleklerin sayısı ve dört büyük melek hakkında kaynak taraması yapılarak aktarılmıştır. Bu bilgiler ışığında ve toplumdaki melek algısının da yardımıyla örneklerdeki melek figürleri değerlendirilmiştir. Araştırmanın evrenini, Yeryüzünde ve gökyüzünde görevli melekler ve dört büyük meleğin minyatür sanatındaki betimlemeleri ve yer aldıkları kompozisyonlardan seçmeler oluşturmaktadır. Örneklem gurubu olarak on dört adet minyatür örnek incelenmiştir. Araştırmada; alan araştırması, tarama ve analiz yöntemleri kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Melek, Minyatür, Minyatür Yorumlarda Melek, Dört Büyük Melek, Melek Tasvirleri

Kaynakça

• And, Metin (2015). Minyatürlerde Osmanlı-İslam Mitologyası. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Akmaz, Ahmet (2014). Cebrail ile Rasulullah'ın ilk Karşılaşmasına Dair Bir Değerlendirme. Bartın Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi, 1 (1) sayfa:49-74.
• Ahvâl-i Kıyâmet. Tarihsiz yazma eser, Süleymaniye Kütüphanesi, Hafid 139.
• Annemaria, Schimmel (2004). Tanrının Yeryüzündeki İşaretleri, Kabalcı Yayınevi, İstanbul.
• Bayat, Fuzuli (2015). Türk Mitolojik Sistemi Ontolojik ve Epistemolojik Bağlamda Türk Mitolojisi 1. İstanbul: Ötüken Neşriat A.Ş.
• Bayrak Kaya, Elif ve Kaya, Bilgehan (2009). Minyatür Sanatında Zümrüdü Anka Kuşu ve Bir Tasarım Örneği, Turkish Studies Social Sciences,14/6, 2925-2953.
• Ebu’l-Hüseyn Müslim. (V. 261/874), Sahih-i Müslim ve Tercümesi (Mehmet Sofuoglu), I-VIII c, İstanbul. 1970.
• El-Gazzali, Faysalatu’t-Tefrika Beyne-İslam Ve’z-Zendeka, Mısır, 1907.
• Gökdaş, Yakup ve Erbaş, Kübra (2015). Ahvȃl-I Kıyȃmet Yazmalarında Kıyamet Öncesini Konu Edinen Minyatürler. Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, Atatürk Üniversitesi (34) ,196-218.
• Harman, Mürüvet. (2016). Osmanlı Minyatür Sanatından Bir Cehennem Örneği: Ahval-İ Kıyamet’te Yer Alan Ejderha Şeklindeki Cehennem, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 9, s. 43, 1065-1072.
• Meredith-Owens, G. M. (1976). Ottoman Turkish painting. B. W. Robinson (Ed.). ‹islamicpainting and the arts of the book: The Keir Collection(s. 223-230). London: Faber and Faber.
• Özbek, Durmuş (1990). Bugünkü Semavi ve İlahi Kitaplarda Melekler ve Özellikleri. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, s: 3 ,3 ,297-301.
• Özbek, Durmuş. (1998). Melek ve Cin Risalesi. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8, 8, 87-110.
• Şeylan, Ali (2012). Hikmet-Nâme'denhayata Dâir, Sosyal Bilimler Dergisi Beykent Üniversitesi,5,5, 9-35 .
• Şimşek, Esma (2019). Azrail İnancının Türk Halk Kültürüne Yansımaları. AKRA Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, 7 (18), 11-26.
• Şola, Hanefi (2015). Muhammed Abduh’un Âdem Kıssasına Yaklaşımı, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 15(1),203-228.
• Tez, Zeki (2018). Yasaklı Sanat olarak Minyatür, Resim ve Grafik Tarihi. İstanbul: İnkılap Kitabevi Yayın Sanayi ve Ticaret AŞ.
• Yaman, Bahattin (2007). Ahval-ı Kıyamet Yazmaları Resimlerinde Kıyamet Sonrası Hayat. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 24 (2) ,217-234