SİNAN PAŞA’NIN TAZARRU’-NÂMESİ’NİN SANATÇININ ŞİİRSEL İFADELERİ (MAZMUN) İŞLEMESİ YÖNÜNDEN İNCELENMESİ

Yıl 2018, Sayı: 5 - Bahar, 65 - 76, 02.07.2018

Emine Er

https://doi.org/10.32579/mecmua.418904

Öz

Bu
yazıda Sinan Paşa’nın Tazarru’-nâme yapıtı ele alınacaktır. Döneminin
önemli devlet adamlarından biri olan Sinan Paşa, devlet yönetimindeki
etkilerinin yanı sıra edebî kimliğini de yaşatan bir kişiliktir. Böylelikle
Sinan Paşa’ya ilişkin herhangi bir yapıt incelenirken onun bağlı bulunduğu
yaşamının da etkilerinden söz etmek yerinde olacaktır. Onun baskın devlet
yönetimi anlayışı edebiyat birikimine de yansır. Onun geçmişinde yaşadığı ve
tanık olduğu durumlar, edebî yapıtlarını anlamamızda bizim için önemli bir ışık
kaynağıdır. Böylece herhangi bir Sinan Paşa yapıtını incelediğimizde bu yapıtta
kişiye değer verme, usun önemi ve Allah inancı gibi anlayış ve inançların ne
kadar baskın olduğunu anlayabiliriz.

İncelememizin
konusu olan Sinan Paşa’nın Tazarru’-nâme adlı yapıtı, düzyazı ağırlıklı
hazırlanmıştır. Tazarru’-nâme, biçimce şiir-düzyazı (nazım-nesir)
karışık, konusu ve içeriği bakımından ise Allah’a yakarış olan ve özde kişi
ahlakının değeri üzerinde duran bir yapıttır.

Tazarru’-nâme
düzyazı anlayışlarından biri olan süslü düzyazı anlayışıyla yazılmış nitelikli bir
örnektir. Süslü düzyazı, şiir üslubunun söz ve sanat zenginliğinden çokça
yararlanan bir anlatım çeşididir. Çalışmamız Sinan Paşa’nın sanatsal ve
düşünsel kişiliğini aktarıp ortaya koyduğu yapıtı Tazarru’-nâme’deki
imgelerin şiirsel değerlerinin incelenmesi üzerinedir. Araştırmamıza onun yaşam
öyküsü ile başlayacağız. Sonrasında onun Tazarru’-nâme’de
ortaya koyduğu şiir becerisini inceleyip değerlendirmeyi amaçlıyoruz. Böylece
Allah’a yakarış ve kişi ahlakının edebî yönden Sinan Paşa tarafından nasıl betimlendiğini
irdeleyerek bu konuların Tazarru’-nâme gibi bir yapıtın oluşumundaki
önemini ortaya koymaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Sinan Paşa, Tazarru’-nâme, şiir-düzyazı, imge

ANALYSIS OF SINAN PASHA’S TAZARRU’-NÂME IN TERMS OF THE ARTIST’S PROCESS OF POETICAL EXPRESSIONS

Öz

In this article, Sinan Pasha's Tazarru’-nâme work will be discussed. One of the important
statesmen of the period, Sinan Pasha is a personality that keeps his literary
identity alive besides the effects of state administration. Thus, while
examining any work related to Sinan Pasha, it would be appropriate to mention
the effects of his affiliated life. His dominant understanding of state
administration is also reflected in literary accumulation. The situations in
which he lived and witnessed in his past are an important source of light for
us in our literary works. Thus, when we examine any Sinan Pasha work, we can
understand how dominant is the understanding and beliefs such as valuing
person, prosperity and God belief in this work.

Sinan Pasha's work titled Tazarru’-nâme, which is the subject of my study, is prepared with
prose. Tazarru’-nâme is a mixed form
of poetry and prose (poetry-prose), a work which is a subject and content in
terms of contentment and which is in essence the value of one's morality.

Tazarru’-nâme is a qualified
example written in a fuzzy sense of prose which is one of the proscriptions.
Ornate prose is a kind of narration that exploits the richness of the art of
speech and art. Our work conveyed the artistic and intellectual personality of
Sinan Pasha, is about the examination of the poetic values of the images in Tazarru’-nâme. We will begin our
investigation with his life story. Then we aim to examine and evaluate the
poetry skill that he put forth in Tazarru’-nâme.
Thus, we will try to reveal the importance of these subjects in the formation
of a work like Tazarru’-nâme by
examining how Allah's appeal and human morality are described by Sinan Pasha in
the literary direction.

Anahtar Kelimeler

Sinan Pasha, Tazarru’-nâme, poetry-prose, poetic expression, image

Kaynakça

• AKALIN, Ş. Halûk (haz.) (2011). Türkçe Sözlük, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara
• Alkım, V. Bahadır; Antel, Nazime; Avery, Robert; Eckmann, Janos; Huri, Sofi; İz, Fahir; Mansuroğlu, Mecdud; Tietze, Andreas (2000). Redhouse Türkçe/Osmanlıca-İngilizce Sözlük, SEV Matbaacılık ve Yayıncılık, İstanbul.
• Bozkurt, Nebi; Yardım, Ali; Tanman, M. Baha (1993). “Dârülhadis”. DİA, C.8, Türkiye Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, İstanbul.
• Çaldak, Süleyman (2006). “Eski Türk Edebiyatında Nesir (Düz Yazı)”, Eğitim Dergisi, Cilt 7, Sayı 77–78, Ankara, s. 74–90.
• Devellioğlu, Ferit. (2009). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi Yayınları, Ankara.
• Durmuş, İsmail; Kanar, Mehmet; Uzun, Mustafa (2007). “Nesir”. DİA, C.33, Türkiye Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, İstanbul.
• Kılıç, Atabey (2016). “Klâsik Türk Edebiyatında Tarz-ı Nesir Üç müdür?”, Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi, Cilt 2, Sayı 3, s. 51–79.
• Maksudoğlu, Mehmet (2015). Arapça-Türkçe Öğretici Sözlük, M. Ü. İlahiyat Fakültesi Yayınları, İstanbul.
• Muallim Naci. (1995). Osmanlı Şairleri, Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
• Okumuş, Sait (2011). “Klâsik Türk Edebiyatında XV. ve XVI. Yüzyıl Nesir ve Nâsirlerine Bakış”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt 4, Sayı 18, s. 86–118.
• Okuyucu, Cihan; Kartal, Ahmet; Köksal, M. Fatih (2012). Klâsik Dönem Osmanlı Nesri, Kesit Yayınları, İstanbul.
• Pekolcay, Neclâ; Eraydın, Selçuk; Tahralı, Mustafa; Uzun, Mustafa; Subaşı, M. Husrev (1996). İslâmî Türk Edebiyatında Şekil ve Nev’îlere Giriş, Kitabevi Yayınları, İstanbul.
• Şemseddin Sami (y.y.). Kâmûs-ı Türkî, Çağrı Yayınları, İstanbul.
• Tulum, Mertol (2014). Sinan Paşa, Tazarruʿ-nâme (Yakarışlar Kitabı), Türkiye Yazma yapıtlar Kurumu Başkanlığı Yayınları, İstanbul.
• Zavotçu, Gencay (2005). Eski Türk Edebiyatı: Yüzyıllara Göre Nazım ve Nesir, Aydın Kitabevi Yayınları, Ankara.