OSMANLI DEVLETİ’NDE İLMİYE MENSUPLARINA İLİŞKİN YOZLAŞMANIN MÜHİMME DEFTERLERİNDEKİ YANSIMALARI (1600- 1800)

Yıl 2020, Sayı: 10, 347 - 368, 30.09.2020

Rümeysa Kars

https://doi.org/10.32579/mecmua.791772

Cited By: 3

Öz

Osmanlı Devleti, kendisinden önceki Türk Devletlerinden ve İslami gelenekten tevarüs ettiği bir teşkilatlanma ile varlığını uzun asırlar sürdürebilmiştir. Osmanlı Devlet Teşkilâtı’nı ilmiye, kalemiye(bürokratlar), seyfiye (askeri zümre) denilen üç sac ayağı temsil etmekteydi. Osmanlı ilmiye sınıfı, İslami bir eğitim kurumu olan medrese usulüne uygun bir tahsilden sonra icazetle mezun olup eğitim, hukuk, fetva ve başlıca dinî hizmetlerine göre merkezi bürokraside kadı, nakibü’l-eşraf, şeyhü’l-islam, kazasker, müderris, hekimbaşı ayrıca camilerde görev yapan imam ve müezzinler gibi önemli makamları doldururlardı. Bu sebeple ilmiye teşkilâtının bozulması, Osmanlı Devleti için önemli problemlerin başında gelmektedir. Mühimme defterleri ise Divan-ı hümayunda tutulmakta olup, divanda görüşülen; devletin iç ve dış meseleleri ile ilgili siyasi, iktisadi, askerî, sosyal ve dinî konulardan önemli olanların kaydedildiği defterler olup reisü’l-küttâb gözetimindeki katipler tarafından yazılmaktaydı. Divan toplantılarında alınan kararlar, padişahın onayından geçtikten sonra kronolojik bir sıra halinde bu defterlere kaydediliyordu. Bu çalışmada XVII. ve XVIII. yüzyıllarda ilmiye mensuplarına ilişkin yozlaşmanın mühimme defterlerine yansıdığı oranda niteliği ve teşkilatın bozulmasında rol alanlar ve devletin bunlara yönelik aldığı tedbirler üzerinde durulacaktır

Anahtar Kelimeler

ilmiye, medrese, fetva, hukuk, mühimme

Kaynakça

• Abacı, Nurcan, Bursa Şehrinde Osmanlı Hukukunun Uygulanması (On yedinci Yüzyıl),Kültür Bakanlığı Yayınları,(2001).
• Adı var, Adnan, Osmanlı Türklerinde İlim, Remzi Kitabevi, İstanbul, (1982)
• Ahıshalı, Recep,“Muhzır”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, 31 Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları İstanbul,(2006),
• Ak dağ, Mustafa, “Genel Çizgileriyle On yedinci Yüzyıl Türkiye Tarihi”, Tarih Araştırmaları Dergisi,1996
• Ak dağ, Mustafa, “Medreseli İsyanları”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, Cilt 1, İstanbul,(1949)
• Ak gündüz, Ahmet,Osmanlı Kanunnameleri ,Cilt 1, İstanbul,(1990).
• Aksın, Ahmet ve Suha Oğuz Baytimur, “Osmanlı Devleti’nde Toplumsal Suçlar ve Cezalar(1789-1839)”,XVII. Türk Tarih Kongresi (17),TTK Yayınları, Ankara ,(2014).