Türkçe ve Arapçada Durum Zarfları -Karşılaştırmalı Çalışma-

Yıl 2022, Sayı: 13, 46 - 59, 30.03.2022

Osman Aktaş

https://doi.org/10.32579/mecmua.1049920

Öz

Diller arasında yapılan karşılaştırmalı çalışmalar, dilbilim ile ilgili çalışmaların önemli bir kısmını teşkil etmektedir. Dille ilgili yapılan karşılaştırmalı çalışmalarda iki kavram öne çıkmaktadır: Karşılaştırmalı dil bilim ve karşıtsal çözümleme. Karşılaştırmalı dilbilim, aynı dil ailesine mensup diller arasında karşılaştırma yaparken, karşıtsal çözümlemede karşılaştırmaya konu edinilen dillerin aynı veya ayrı dil ailelerine mensup olmalarının bir önemi yoktur. Ayrıca karşıtsal çözümlemede kelimelerin veya gramer olgularının zaman içinde geçirdikleri değişim de araştırma konusu yapılmaz. Karşıtsal çözümlemede karşılaştırılan dillerin günümüzdeki yapıları esas alınır. Bu yönüyle karşıtsal çözümleme eş zamanlıdır. Ayrıca karşıtsal çözümlemede elde edilen bulguların yabancı dil öğretimini geliştirici bir yönü vardır. Bu çalışmada Türkçedeki durum zarfları Arapçadaki karşılıkları ile ele alınmıştır. Bu çalışma, karşıtsal çözümleme esasına dayalı bir çalışmadır. Türkçedeki durum zarfları niteleme, benzerlik, birliktelik, dilek, görecelik, karşılaştırma, kesinlik, pekiştirme, olasılık, sebep, sınırlama, tekrarlama, üleştirme, vasıta, yaklaşıklık gibi farklı anlamlar ifade edebilmektedir. Türkçedeki durum zarflarının Arapçadaki karşılıkları hâl, mef‘ûlün mutlak, mef‘ûlün lieclih ve mef‘ûlün fih gibi farklı gramer olguları olabilmektedir. Bu çalışmada Türkçedeki durum zarflarının her bir türü Arapçadaki karşılıklarıyla ele alınmıştır. Çalışmanın Türkiye’de Arapça öğretiminin yapıldığı Arap Dili ve Edebiyatı, Arapça Öğretmenliği, Arapça Mütercim-Tercümanlık ve İlahiyat Fakültelerindeki özellikle tercüme veya tercüme teknikleri derslerine katkı sunması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Türkçe Dil Bilgisi, Arapça Dil Bilgisi, Karşıtsal Çözümleme, Zarflar, , Zarflar, Durum Zarfları

ADVERBS OF MANNER IN TURKISH AND ARABIC –COMPARATIVE STUDY-

Öz

Comparative studies between languages constitute an important part of studies related to linguistics. In comparative studies on language, two concepts stand out: comparative linguistics science and contrastive analysis. Whereas comparative linguistics compares languages belonging to the same language family, it does not matter if the languages which are the subject of comparison in the contrastive analysis belong to the same or different language families. In addition, the change of words or grammatical rules over time is not the subject of research in the contrastive analysis. The contrastive analysis handles the present structures of the compared languages. In this respect, the contrastive analysis is simultaneous. In addition, the findings of the contrastive analysis have an aspect that improves foreign language teaching. In this study, the adverbs of manner in Turkish are discussed with their counterparts in Arabic. This study is based on contrastive analysis. The adverbs of manner in Turkish may have different meanings such as qualifying, similarity, togetherness, wish, relativity, comparison, certainty, consolidation, probability, cause, limitation, repetition, partition, vehicle or approximation. The Arabic equivalents of the adverbs of manner in Turkish may have different grammar facts such as “haal”, cognate adverb, causative adverb and locative adverb. In this study, each type of adverbs of manner in Turkish is discussed with its Arabic counterpart. The study is expected to contribute to the Arabic Language and Literature, Arabic Teaching, Arabic Interpreting and Theology Faculties in where Arabic is taught in Turkey, especially in translation or translation techniques courses.

Anahtar Kelimeler

Turkish Grammar, Arabic Grammar, Contrastive Analysis, Adverbs, Adverbs of manner

Kaynakça

• Akdağ, H. (1989). Arap Dili Dil Bilgisi. Tekin Kitabevi.
• Aksan, D. (2015). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim (6. Baskı). Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Asutay, M. (2020). Kavram Atlası Arapça 1 (B. Akot, Ed.). Gazi Kitabevi.
• Aydın, T. (2007). Arapça ve Türkçede Cümle Yapısı, Yabancılara Arapça Cümle Öğretimi -Karşıtsal Çözümleme- [Doktora Tezi]. Gazi Üniversitesi Eğitimi Bilimleri Enstitüsü.
• Bulut, A. (2018). Belâgat-i Müyessera Meânî-Beyân-Bedî‘ (5. Baskı). Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Cârim, A. & Emîn, M. (t.y.). en-Nahvu’l-vâdıh fî kavâ‘idi’l-luğati’l-‘Arabiyye. ed-Dâru’l-Mısriyye es-Suudiyye.
• Cevherî, Ebû Nasr İsmail b. Hammâd. (1987). es-Sıhâh tâcu’l-luğa ve sıhâhu’l-‘Arabiyye (4. Baskı). Dâru’l-‘İlm li’l-Melâyîn.
• Çörtü, M. M. (2008). Sarf-Nahiv Edatlar (8. Baskı). Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Çörtü, M. M. (2012). Arapça Cümle Kuruluşu ve Tercüme Tekniği (8. Baskı). Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları.
• Doğan, C. (2013). Kur’an-ı Kerim Meallerinden Örneklerle Karşılaştırmalı Arapça—Türkçe Bağlaçlar. Cantaş Yayınları.
• Ebu’l-Hayr, A. M. (2006). ‘İlmu’l-luğa et-tatbîkî buhûs ve dirâsât. Dâru’l-Asdikâ’.
• Ediskun, H. (1999). Türk Dilbilgisi (6. Baskı). Remzi Kitabevi.
• Ğalâyînî, M. (1993). Câmi‘u’d-durûsi’l-‘Arabiyye (28. Baskı). el-Mektebetu’l-‘Asriyye.
• Hacibekiroğlu, A. (2020). Arap Dilinin Yapısından Kaynaklanan Çeviri Zorlukları. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 19 (1), 63-84. https://doi.org/10.14395/hititilahiyat.637402
• Halîl, H. (1996). Mukaddime li dirâseti fıkhi’l-luğa. Dâru’l-Ma‘rifeti’l-Câmi‘iyye.
• Hasan, A. (t.y.). en-Nahvu’l-vâfî (15. Baskı). Dâru’l-Me‘ârif.
• Hâşimî, S. A. (2011). el-Kavâ‘idu’l-esâsiyye li’l-luğati’l-‘Arabiyye (3. Baskı). Dâru’l-Ma‘rife.
• Hâşimî, S. A. (2013). Cevâhiru’l-belâğa fi’l-me‘ânî ve’l-beyân ve’l-bedî‘. el-Mektebetu’l-‘Asriyye.
• Hicâzî, M. F. (t.y.). Medhal ilâ ‘ilmi’l-luğa. Dâru Kabâ’.
• Işık, C. (2015). Arapça Sıfat Tamlamalarının Türkçe ile Karşılaştırılması. Ekev Akademi Dergisi, 64, 41-58.
• İbn Hazm, A. (1983). el-İhkâm fî usûli’l-ahkâm. Dâru’l-Âfâk el-Cedîde.
• İbn Hişâm, E. (2010). Şerhu katri’n-nedâ ve belli’s-sadâ. Dâru İbn Kesîr.
• İbn Manzûr, C. (1993). Lisânu’l-‘Arab (3. Baskı). Dâru Sâdir.
• İbnu’l-Hâcib, C. (2010). el-Kâfiye fî‘ilmi’n-nahv (1. Baskı). Mektebetu’l-Âdâb.
• İşler, E. (2002). Karşıtsal Çözümleme ve Arapça Öğretimi. Nüsha Şarkiyat Araştırmaları Dergisi, 2(6), 123-134.
• İşler, E., & Yıldız, M. (2013). Arapça Çeviri Kılavuzu (5. Baskı). Elif Yayınları.
• Korkmaz, Z. (2017). Türkiye Türkçesi Grameri Şekil Bilgisi (5. Baskı). Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Mûlûc, F. (2019). et-Tahlîlu’t-tekâbulî “ehdâfuhu ve musteveyâtuhu”. el-Mecelletu’d-Duveliyye li’d-Dirâsâti’l-Luğaviyye ve’l-Edebiyyeti’l-‘Arabiyye, 1(2), 144-157.
• Özcan, M., & Sertkaya, A. (2019). Arap Dilinde Çevirinin Epistemolojik Değeri. Eskiyeni, 38, 137-170.
• Râcihî, A. (1995). ‘İlmu’l-luğati’t-tatbîkî ve ta‘lîmu’l-‘arabiyye. Dâru’l-Ma‘rifeti’l-Câmi‘iyye.
• Râcihî, A. (2010). et-Tatbîku’n-nahvî (2. Baskı). Dâru’n-Nahdati’l-ʿArabiyye.
• Rummânî, E. (2005). Me‘âni’l-hurûf (1. Baskı). el-Mektebetu’l-‘Asriyye.
• Şahin, O. (2013). Türkçe’den Arapça’ya Çeviri Teknikleri. Ensar Neşriyat.
• Tanç, H. İ. (2015). Arapça ve Türkçenin İsim Tamlamaları Açısından Karşılaştırılması. Kafkas Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2(3), 1-15.
• Topaloğlu, Y. (2020). Karşıtsal Dilbilim ve Yanlış Çözümlemesi: Türk Öğrencilerin Fransızca İlgi Adılları Kullanımı. M. Gün & E. Dağıstanlıoğlu (Ed.), Dil ve Edebiyat Araştırmaları. (s. 135-155) içinde. Akademisyen Kitabevi.
• Yazıcı, H. (2012). Örnekleriyle Arapçada Bağlaçlar ve Yapılar. Dağarcık Yayınları.
• Zebîdî, M. M. (1993). Tâcu’l-‘arûs min cevâhiri’l-kâmûs. Matba‘atu Hukûmeti’l-Kuveyt.
• Türk Dil Bilgisi. “Zarflar (Belirteçler) Nedir? Zarflar Konu Anlatımı - Türkçe Dersi”. https://www.turkdilbilgisi.com/sozcuk-turleri/zarflar-konu-anlatimi.html (Erişim 06 Aralık 2021).
• “Zarf (Belirteç) Konu Anlatımı | DilBilgisi.net”. https://www.dilbilgisi.net/zarf-konu-anlatimi/ (Erişim 06 Aralık 2021).
• “Zarflar Belirteçler Türleri Özellikleri”. https://www.turkedebiyati.org/sozcuk_turleri/zarflar.html (Erişim 07 Aralık 2021).