Bir Viral İstisna Hali Olarak Pandeminin Etik-Politik Yorumu

Yıl 2022, Sayı: 13, 192 - 211, 30.03.2022

Erdi Aksakal

https://doi.org/10.32579/mecmua.1070269

Öz

Toplumsal anlamda bir öteki olarak patlak veren virüs, immünolojik eşiklerin, karantina gerçeğinin ve sınırların kapatılması gibi birçok istisnai durumların tartışılmasına imkân vermektedir. Bu süreç, patlamaya hazır ideolojik virüslerin, paranoyak komplo teorilerinin yayılmasına sebebiyet vermesi bir yana viral olağanüstü bir halin yaşanmasına ve yaşanması muhtemel yarının yenidünyasına göz kırpmaktadır. Artık dillendirilmesi gereken epidemik toplum tipi, ölümden tüketime, siyasetten ekonomi ve aile kurumuna kadar birçok alanı yeniden tartışmaya açmaktadır. Tartışmalar, pandeminin, gerekçesiz bir acil durumun yarattığı istisna hali söylemlerinden koronavirüsün çözümünü küresel komünizme bağlayan anlayışlara kadar çeşitli iddialar barındırmaktadır. Bu çıkışlar, istisna halini normal bir yönetim paradigması olarak kullanma eğilimi gibi bir kuramla iktidarları bilinçli ve çıkar sahibi aygıtlar yerine koysa da topluluğun ölüm korkusu, panik havası ve gündelik yaşamındaki devrimi açıklamamaktadır. Bu durumda çalışma, pandemiyi bir viral istisna hali olarak değerlendirme amacını taşırken, Agamben tarzı ideal bahane sunan bir araçsal süreç anlayışına karşı çıkmaktadır. Dolayısıyla egemen güçlerin, pandemiyi biyopolitik uygulamaların ve olağandışı hallerin kalıcılaşmasının provası ve bahanesi haline getirebileceği söylemleri eleştirilmekte; komünizmden ikomünizme, ölümden tüketim kültürüne, pandeminin viral bir istisna haline dönüşmesine neden olan kavramlar ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Epidemik toplum, istisna hali, İkomünizm, Ölüm sosyolojisi, Tüketim toplumu

Kaynakça

• Agemben, G. (2001). Kutsal İnsan. Egemen İktidar ve Çıplak Hayat. (İ. Türkmen, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Agamben, G. (2014). Olağanüstü Hal. (F.B. Aydar, Çev.). Metis Yayınları.
• Agamben, G. (2020). Gerekçesiz Bir Acil Durumun Yarattığı İstisna Hali. Erişim 09 Ağustos 2020, https://terrabayt.com/dusunce/covid-19-gerekcesiz-bir-acil-durumun-yarattigi-istisna-hali/
• Agamben, G. (2020a). Din Olarak Tıp.Erişim 18 Eylül 2020. https://terrabayt.com/dusunce/din-olarak-tip/
• Agamben, G. (2018). İstisna Hâli. (K. Atakay, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Arendt, H. (1994). İnsanlık Durumu. İletişim Yayınları.
• Ariés, P. (1991). Batılının Ölüm Karsısında Tavırları. (Mehmet Ali Kılıçbay, Çev.). Gece Yayınları.
• Baker, S.R., Farrokhnia, R.A., Meyer, S., Pagel, M., ve Yannelis, C., (2020), “How does household spending respond to an epidemic? Consumption during the 2020 COVID-19 pandemic”, (No. w26949), National Bureau of Economic Research.
• Bakır, S. (2020). Covid-19 ve İzolasyon: Bir İstisna Hali mi? Ortalık mı?. Erişim 11 Kasım 2020. https://birikimdergisi.com/guncel/10058/covid-19-ve-izolasyon-bir-istisna-hali-mi-ortalik-mi
• Baudrillard, J. (2002). Tüketim Toplumu. (F. Keskin ve N. Tutal, Çev.). Ayrıntı Yayınevi.
• Baudrillard, J. (2003). Sessiz Yığınların Gölgesinde Ya Da Toplumsalın Sonu. (O. Adanır, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (1999). Sosyolojik Düşünmek. (A. Yılmaz, Çev.). Ayrıntı Yayınevi. Bauman, Z. (2000). Ölümlülük, Ölümsüzlük ve Diğer Hayat Stratejileri. Ayrıntı Yayınları.
• Benjamin, W. (2010). Şiddetin Eleştirisi, Kader ve Karakter. (Z. Direk ve E. Göztepe, Çev.). Metis yayıncılık.
• Berardi, F. (2020). Beyond the Breakdown: Three Meditations on a Possible Aftermath. Erişim 01 Aralık 2020. https://conversations.e-flux.com/t/beyond-the-breakdown-three meditations-on-a-possible-aftermath-by-franco-bifo-berardi/9727
• Bruckner, P. (2006). Masumiyetin Ayartıcılığı. Ayrıntı Yayınları.
• Buck, S. (2010). Görmenin Diyalektiği: Walter Benjamin ve Pasajlar Projesi. (F. Burak Aydar, Çev.). Metis Yayınları.
• Cremin, C. (2011). İkominizm. Ayrıntı Yayınları.
• Debord, G. (2012). Gösteri Toplumu. (A. Emekçi ve O. Taşkent, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Douglas, M. (1999). Tüketimin Antropolojisi. (E. Attila Aytekin, Çev.). Dost Kitabevi Yayınları.
• Douglas, M. (2007). Saflık ve Tehlike. (E. Ayhan, Çev.). Metis Yayınları.
• Dussel, E. (2020). Doğa, Modern Kibri Mat Ettiğinde. Erişim 10 Temmuz 2020. https://terrabayt.com/dusunce/doga-modern-kibri-mat-ettiginde/
• Featherstone, M. (2005). Postmodernizm ve Tüketim Kültürü. (M. Küçük, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Furedi, F. (2014). Korku Kültürü. (B. Yıldırım, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (1993). Ders Özetleri 1970-1982. (S. Hilav, Çev.). Yapı Kredi Yayınları.
• Foucault, M. (2000). Aydınlanma Nedir? (E. Özgül ve Ö. Oğuzhan, Çev.). Toplumbilim, (11) 69-76.
• Foucault, M. (2016). Cinselliğin Tarihi. (H. Tanrıöver, Çev.). Ayrıntı Yayınevi.
• Gaulejac, V. (2013). İşletme Hastalığına Tutulmuş Toplum: İşletme İdeolojisi, Yönetsel İktidar ve Toplumsal Taciz. (Özge Erbek, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Güven, H. (2020). Covid-19 Pandemik Krizi Sürecinde E-Ticarette Meydana Gelen Değişimler. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları. Cilt 7. Sayı 5. 251-268.
• He, H. ve Harris, L. (2020), “The Impact of Covid-19 Pandemic on Corporate Social Responsibility and Marketing Philosophy”, Journal of Business Research 116, s.176-182.
• Işık, E. (1998). Beden ve Toplum Kuramı. Bağlam Yayınları.
• Karaca, F. (2000). Ölüm Psikolojisi. Beyan Yayınları.
• Kellehear, A. (2012). Ölümün Toplumsal Tarihi. (T. Kılınç, Çev.). Phoenix Yayınevi.
• Kızılçelik, S. (2000). “Ölümü Sosyolojik Düşünmek”, Felsefelogos Yıl: 3, S. 12, 2000, ss.163-168.
• Kızılçelik, S. (2018). Sömürgecilik, Irkçılık ve Soykırım Olarak Modernlik. International Journal Of Human Sciences, Volume 15 Issue 4.
• Kızılçelik, S. (1994). “Postmodernizm: ‘Modernlik Projesine’ Bir Başkaldırı”. Türkiye Günlüğü (Ss. 86-96).Sayı: 30.
• Knotek II, E.S., Schoenle, R., Dietrich, A., Kuester, K., Müller, G., Myrseth, K.O.R., ve Weber, M.. (2020). “Consumers and COVID-19: A Real-Time Survey”, Economic Commentary. (2020-08), s.1-6.
• Lemert, C. ve Elliott, A. (2011). Yeni Bireycilik: Küreselleşmenin Duygusal Bedelleri. (Başak Kıcır, Çev.). Sel Yayıncılık.
• Lash, C. (2006). Narsisizm Kültürü: Umutların Azaldığı Bir Çağda Amerikan Yaşamı. (Suzan Öztürk, Hüsrev Yolsal, Çev.). Bilim ve Sanat Yayınları.
• Mcmillon, D. (2020). Walmart, E-ticaret Atılımı ile Satışlarını Katladı. Erişim 30 Aralık 2020. https://pazarlamasyon.com/walmart-e-ticaret-atilimi-ile-satislarini-katladi/ Nielsen Investigation. (2020). Pandemıc Pantrıes” Pressure Supply Chaın Amıd Covıd-19 Fears. Erişim 11 Kasım 2020. https://www.nielsen.com/us/en/insights/article/2020/nielsen-investigation-pandemic-pantries-pressure-supply-chain-amidst-covid-19-fears/
• Norris, A. (2007). “Sovereignty, Exception, ad Norm”. Journal of Law and Society, Vol. 34, No. 1, ss. 31-45.
• Ritzer, G. (2011). Büyüsü Bozulmuş Dünyayı Büyülemek. Ayrıntı Yayınları.
• Sağır, A. (2017). Ölüm Sosyolojisi. Phoenix Yayınevi.
• Sennett, R. (2008). Karakter Aşınması: Yeni Kapitalizmde İşin Karakter Üzerindeki Etkisi. (Barış Yıldırım, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Sennett, R. (2011). Yeni Kapitalizmin Kültürü. (Aylin Onacak, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Sennett, R. (2012). Beraber. (İkbay Özküralpli, Çev.). Ayrıntı Yayınları.
• Schmitt, C. (2005). Political Theology: Four Chapters on the Concept of Sovereignty. Chicago: University of Chicago Press.
• Schmitt, C. (2008). Constitutional Theory. Duke University Press.
• Schmitt, C. (2010). Parlamenter Demokrasinin Krizi. Dost Yayınları.
• Schmitt, C. (2013). “Somut ve Çağa Bağlı Bir Kavram Olarak Devlet”, (Bertil Emrah Oder, Çev.). Devlet Kuramı, 4. Baskı, içinde (245-254), (Der. Cemal Bâli Akal). Dost Kitabevi Yayınları.
• Schmitt, C. (2018). Siyasal Kavram. 4. Baskı, (E. Göztepe, Çev.). Metis Yayınları.
• Standing, G. (2017). Prekarya: Yeni Tehlikeli Sınıf. (Ergin Bulut, Çev.). İletişim Yayınları.
• Sydow, L. (2020). The Impact of Coronavirus on the Mobile Economy. Erişim 10 Aralık 2020. https://www.appannie.com/en/insights/market-data/coronavirus-impact-mobile-economy/
• Ünal, M. (2011). Dinsel Bireycilik. Açılımkitap.
• Ünal, E. (2020). Çivisi Çıkan Dünya Covid-19 Salgını Üzerine Muhasebeler. Runik Kitabevi.
• Zeybekoğlu A. E. (2009). Carl Schmitt’in 20. Yüzyıl Devlet Ve Siyaset Kuramına Katkısı. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Zizek, S. (2020a). Koronavirüsü, Kapitalizme ‘Kill Bill-vari’ Bir Darbedir, Komünizmin Yeniden İcat Edilmesine Yol Açabilir. Erişim 03 Haziran 2020. https://terrabayt.com/manset/zizek-koronavirusu-kapitalizme-kill-bill-vari-bir-darbedir-komunizmin-yeniden-icat-edilmesine-yol-acabilir/
• Zizek, S. (2020b). Pandemi Sonrası Bildiğimiz Dünya Nostaljiden İbaret Olacak. Erişim 01 Eylül 2020. https://www.politikyol.com/haftanin-cevirisi-zizek-pandemi-sonrasi-bildigimiz-dunya-nostaljiden-ibaret-olacak/
• Zizek, S. (2020c). Gözetlemek ve Cezalandırmak Mı? Evet, Lütfen! Erişim 05 Temmuz 2020. https://terrabayt.com/dusunce/gozetlemek-ve-cezalandirmak-mi-evet-lutfen/
• Zuboff, S. (2021). Gözetleme Kapitalizmi Çağı: Ürünün “Sen” Olduğu Çağda İnsanın Geleceği İçin Savaş. (Tolga Uzunçelebi, Çev.). Okuyanus Yayınları.
• World Health Organization. (2021). Coronavirus Disease (COVID-19) Pandemic. Erişim 12 Ocak 2021. https://covid19.who.int/