A Group of Ottoman Perıod Bowls Found in the Kars Museum

Yıl 2023, Sayı: 15, 165 - 175, 30.03.2023

Ercan Çalış , Ahmet Erk

https://doi.org/10.32579/mecmua.1159983

Öz

Anahtar Kelimeler

Museum, Kars Museum, Mine, Kitchen, Bowl.

KARS MÜZESİ’NDE BULUNAN OSMANLI DÖNEMİNE AİT BİR GRUP TAS

Öz

İnsanoğlu var olduğu günden beri beslenme, sığınma ve korunma gibi temel ihtiyaçları karşılamak amacıyla sürekli bir arayış içerisine girmiştir. Yaşamlarını daha kolay bir hale getirmek için girilen bu arayış, yüzyıllar boyunca farklı uygarlıklar doğada elde ettikleri ham maddeleri işleyebilmeyi öğrenmiş ve günlük kullanıma yönelik çeşitli ürünler ortaya çıkarmışlardır. İlk başlarda yiyeceğini saklamak ve pişirmek için ahşap, pişmiş toprak ve taştan yararlanılmıştır. Daha sonra madenlerin keşfedilmesiyle birlikte daha hafif ve dayanıklı eserler üretmişlerdir. Madenler, takı yapımından süs eşyasına, silah yapımından mutfak eşyalarına kadar her alanda kullanım alanı bulmuştur. Özellikle mutfak eşyaları arasında bulunan taslar, bu konuda çeşitlilik göstermektedir. Bunlar su tası, ayran tası, çorba tası gibi isimlerle adlandırılmaktadır. Taslar yöreden yöreye de aynı işlevler için kullanılsa da farklı isimlerle anılmışlardır. Madeni taslar, insan yaşamında belli kolaylıkları sağlamanın yanında aynı zamanda yapıldığı dönemin kültürel ve sanatsal değerleri hakkında da bilgiler sunmaktadır. Ne yazık ki tarihin bağrından koparak gelen madeni taslara bilim insanlarınca yeterince ilgi gösterilmemiştir. Bu çalışmayla birlikte tasların da diğer eserler gibi tanıtılıp bilim dünyasına kazandırılması ve aynı zamanda gelecek nesillere aktarılması amaçlanmıştır. Çalışmada Kars Müzesi’nde bulunan madeni mutfak eşyalarından bir grup tas ele alınmıştır. Eserler, form, malzeme, süsleme ve teknikler açısından incelenerek, sanat tarihi metodolojisine uygun bir biçimde tanıtılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Müze, Kars Müzesi, Maden, Mutfak, Tas.

Kaynakça

• Arslan Kalay, H. (2018). Bitlis Etnografya Müzesi’nde bulunan Osmanlı Dönemine ait bakır mutfak kaplarından örnekler. History Studies International Journal of History, 10 (3), 107-120.
• Başak, O. (2004). Diyarbakır Arkeoloji Müzesi ile Cahit Sıtkı Tarancı Müzesi'nde bulunan Türk İslam Dönemine ait bir grup madeni eser. [Doktora tezi]. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
• Bodur, F. (1987). Türk maden sanatı. Türk Kültürüne Hizmet Vakfı Sanat Yayınları.
• Çalış, E. (2020). Etnografik madeni takılar üzerine bir analiz: Diyarbakır Müzesi örneği. Hiper Yayın.
• Çalış, E. (2017). Alanya Atatürk Evi ve Müzesi’nde sergilenen bir grup madeni takı. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 36, 177-193.
• Çalış, E. (2017). Batman Müzesi’nde bulunan bir grup yüzük. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Türk Kültür Dünyası Özel Sayısı, 386-394.
• Çalış, E. (2011). Kars Müzesi’nde bulunan Türk Devri metal mutfak eşyaları (18. yüzyıldan günümüze kadar). [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi], Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
• Çilingiroğlu, A. (1997). Urartu Krallığı tarihi ve sanatı. Yaşar Eğitim ve Kültür Vakfı Yayınları.
• Erk, A. (2019). Kars Müzesi’nde bulunan etnografik madeni takılar. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
• Kılıç, A. (2008). Sudan sanata. İstanbul Büyükşehir Belediyesi.
• Karabacak, Ö. (2011). Elazığ’da bakır sanatı. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Kızılaslan, E. (2013). Yozgat Nizamoğlu Konağı Etnografya Müzesi’ndeki madeni mutfak eşyaları. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Erciyes Üniversitesi.
• Ölmez, F. N. & Kılınç, A. (2015). Isparta Müzesi’ndeki Osmanlı Dönemine ait bakır eşyalar. ARIŞ Geleneksel Türk Sanatları Dergisi, 11, 53-72.
• Subaşı, E. (2015). Sivas Yöresine ait madeni takılar. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
• Sevin, V. (2003). Eski Anadolu ve Trakya (Başlangıcından Pers egemenliğine kadar). İletişim Yayınları.
• Tunçel, G. (2006). Topkapı Sarayı Müzesi’ndeki ibrikler. Erdem, Atatürk Kültür Merkezi Dergisi, 45-46-47.
• Tombal Kara, T. D. (2020). Madenciliğin ve cevher hazırlamanın kısa tarihi, Turgay Seçkin (Ed.), Fen ve Matematik Bilimleri alanında akademik çalışmalar. Gece Kitaplığı Yayınları.