Derleme Sözlüğünde Hakaret, Aşağılama ve Küçük Görme İçin Kullanılan Sözcük veya İfadeler

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 1, 89 - 97, 28.12.2021

Fatma Özkan Kurt

Öz

İnsanlar arası iletişimin en önemli aracı dildir. Dillerin sahip olduğu söz varlığı o dilin gücünü göstermesinin yanı sıra iletişim kurma gücünü de etkilemektedir. Bu çalışmada Türkçenin ifade gücünü en güzel biçimde yansıtan söz varlığına sahip Türkiye Türkçesi ağızları, çalışma alanı olarak belirlenmiştir. Türkiye Türkçesi ağızlarının oldukça zengin bir söz varlığına sahip olduğu bilgisi, yapılan çeşitli derleme ve araştırmalar sonucunda ortaya konmuştur. Ağızların söz varlığı ile ilgili verilerin bir araya toplandığı en büyük kaynak eser ise Türk Dil Kurumu tarafından hazırlanan -bilinen adıyla- Derleme Sözlüğüdür. Derleme Sözlüğünde yer alan malzemeler hem dilbilgisi bakımından hem de anlam bilgisi bakımından Türkçenin eş zamanlı ve art zamanlı çalışmaları için çok önemli bilgiler sunmaktadır. Dolayısıyla böyle değerli malzeme içeren sözlükle ilgili çok çeşitli konularda çalışmalar yapılmış ve yapılmaya devam edilmektedir. Bunlardan biri de sözlüğün tematik olarak incelenmesidir. Derleme Sözlüğünün malzemesinin tematik bakımından incelenmesi, Türkçenin çeşitli konularda türetilmiş sözcüklerinin bir arada görülmesi bakımından önem arz etmektedir.
Bu çalışmada Derleme Sözlüğündeki verilere dayanılarak Türkiye Türkçesi ağızlarında olumsuz duygu ifadesi olarak hakaret, aşağılama ve küçük görme ifade eden söz varlığı tespit edilmiştir. İlgili sözcük veya ifadeler isim, fiil ve ünlem oluşlarına göre tasnif edilmiştir. Tasnif edilen bu sözlük maddelerinin büyük bir kısmının standart Türkçede yer almayan sözcükler olduğu anlaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Derlem Sözlüğü, hakaret, aşağılama, küçük görme, söz varlığı

Kaynakça

• Demircan, Ömer. (1994). İletişim Açısından Hakaret ve Küfür. Dilbilim Araştırmaları Dergisi.,5, 264- 273.
• Eker, Süer (2007). Toplu-Dilbilim, Dil Planlamaları ve Kamu Mensuplarının Dil Kullanımı. Gazi Türkiyat.
• Finch, Geoffrey.(2003). How to Study Linguistics: A Guide to Understanding Language. Macmillan International Higher Education.
• Hacızade, Naile (2012). Bilişsel Dilbilim Açısından Duyguların Dili. Çizgi.
• Karataş, Zeki (2015). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi. C.1. S. 1. 62-80.
• Türkiye’den Halk Ağzından Derleme Sözlüğü I-VI. 2009. Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ülker-Erdem, A., Aydos, E.H. ve Çoban, A. (2017). Resimli Çocuk Kitaplarında Yer Alan Olumsuz Duygular ve Karakterlerin Kullandığı Baş Etme Stratejileri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17 (2), 914-931.
• Yıldırım, Ali; Şimşek, Hasan. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. 10. Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık.