Geleneksel ve Çağdaş Minyatür Sanatında Doku Kullanımına Nakkaş Osman ve Taner Alakuş’un Eserlerinden Örnekler

Yıl 2021, , 21 - 40, 30.06.2021

Gülşah Pestil , Evren Daşdağ

https://doi.org/10.46641/medeniyetsanat.810829

Öz

Sanatsal düzenleme öğelerinden biri olan doku, görsel olarak algılanabilen yüzey çalışmaları olarak tanımlanabilir. Doku öğesi, sanatta anlatım olanaklarının zenginliğini sunarken, işlevselliği ile izleyicide duygulu, anlamlı etkiler bırakır. Bu yüzden minyatür sanatında da doku kullanımı önem arz etmektedir. Bu çalışmanın amacı; farklı yüzyıllarda yaşamış olan iki minyatür sanatçısını karşılaştırarak, Türk minyatür sanatında dokunun önemini ve doku kullanımında görülen değişimleri araştırmaktır. Bu bağlamda, XVI. yüzyıl minyatür sanatçısı Nakkaş Osman ile günümüz minyatür sanatçılarından Taner Alakuş örnek alınarak, eserlerindeki doku uygulamaları incelenmiştir. Araştırmanın sonucunda, sanatçıların birbirine benzer şekilde, farklı doku ve teknikleri kullanarak, natüralist ve/veya gerçekçi bir üslûp kullanarak çalışmalar yaptıkları belirlenmiştir. Ayrıca araştırmanın sonuçlarından biri de gelişen teknolojisi sayesinde, minyatür sanatında kullanılan malzemelerin oldukça çeşitli hale gelişinin, günümüz sanatçılarına sağladığı kolaylıklardır. Elde edilen bu sonuçlar ışığında; geleneksel ve çağdaş minyatürlerde doku kullanımının ve tekniklerinin değişmediği, ancak ileri teknolojinin getirdiği çeşitlilikle geliştirildiği belirlenmiştir. Bu çalışmada hem geleneksel hem çağdaş minyatür sanatçılarının eserlerinde doku öğesini, dikkat, özen ve ustalıkla uyguladıkları ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Minyatür, Doku, Nakkaş Osman, Taner Alakuş, Sanat

Examples of the Works of Nakkas Osman and Taner Alakus to the Use of Textures in Traditional and Contemporary Miniature

Öz

Texture, one of the artistic arrangement elements, can be defined as surface works that can be visually perceived. While the texture element offers the richness of expression possibilities in art, it leaves emotional and meaningful effects on the audience with its functionality. Therefore, the use of texture is also crucial in miniature art. This study compares the two miniature artists who lived in different centuries and investigated the importance of texture and changes in the use of texture in Turkish miniature art. In this context, XVI. Century miniature artist Nakkas Osman and contemporary miniature artist Taner Alakus were taken as examples, and the texture applications in his works were examined. As a result of the research, it was determined that the artists made works similar to each other, using different textures and techniques, which seem like a real texture to the eye and can create different effects. In addition, one of the results of the research is that the materials used in miniature art have become quite diverse thanks to its developing technology, which provides excellent convenience to today's artists. In the light of these results; It has been determined that the use and techniques of texture in traditional and contemporary miniatures have not changed but have been developed with the diversity brought by advanced technology. It has been revealed that both traditional and contemporary miniature artists apply the element of texture in their works with attention, care, and skill.

Anahtar Kelimeler

Miniature, Texture, Nakkas Osman, Taner Alakus, Art

Kaynakça

• Adıgüzel Toprak, F. (2015). Minyatürde ‘Çizgi’: Rızâ-Yi Abbâsî’nin Tek Sayfa Minyatürleri. Art-Sanat, 3, 123-146.
• Adıgüzel Toprak, F. (2016). Continuity of Tradition in Taner Alakuş’s Contemporary Miniature Paintings. Paper presented at the Atiner Conference Series. https://www.atiner.gr/papers/ART2016-1934.pdf
• Anafarta, N. (1969). Hünernâme: Minyatürleri ve Sanatçıları: Doğan Kardeş Matbaacılık Sanayii A.Ş. Basımevi.
• Arslantürk, A. H. & Börekçi, G. (2012). Sultan Süleyman’ın Son Seferi Nüzhet-i Esrarü’l-Ahyar Der-Ahbar-ı Sefer-i Sigetvar (Vol. 26). İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları.
• Atasoy, N. (1997). Surname-i Humayun. İstanbul: Koçbank.
• Atasoy, N. (2002). Otağ-ı Hümayun. İstanbul: Koç Kültür Sanat Tanıtım.
• Aynur, H. (2009). “Sûrnâme”. İslam Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. C. 37. s. 565-567.
• Bağcı, S., Çağman, F., Günsel, R., & Tanındı, Z. (2006). Osmanlı Resim Sanatı. İstanbul: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Bozkurt, N. (2006). “Nakkaş” maddesi. TDV. İslam Ansiklopedisi. Cilt. 32. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. s. 326-328. http://www.tdvislamansiklopedisi.org/ dia/ayrmetin.php?idno=320327
• Çağman, F. & Tanındı, Z. (1979). Topkapı Sarayı Müzesi İslam Minyatürleri. İstanbul: Tercüman.
• Çağman, F. (1995). Minyatür Sanatı. In M. Özel (Ed.), Geleneksel Türk Sanatları (pp. 185-227). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Fetvacı, E. (2013). Sarayın İmgeleri Osmanlı Sarayının Gözüyle Resimli Tarih. In (1. baskı ed., pp. 383 s.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Germaner, A. T. (1997). Doku. In Ezcacıbaşı Sanat Ansiklopedisi I. İstanbul: Yem Yayınları.
• Harmancı, C. (Ed.) (2013). Hayallerimdeki Münyatürler I. İstanbul: Pendik Belediyesi Yayınları.
• Kal’a, A. (1995). “Esnaf”, Türkiye Diyânet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 11, 423-430.
• Konak, R. (2014). Kıyafetü’l İnsaniye Fi Şema’İli’l - Osmaniye ve Hünername I. Cilt El Yazmalarında Yer Alan Padişah Portrelerine Karşılaştırmalı Bir Bakış. Paper presented at the VIII. Uluslararası Türk Kültürü, Sanatı ve Kültürel Mirası Koruma Sempozyumu, Konya.
• Mahir, B. (2005). Osmanlı Minyatür Sanatı. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Parladır, Ş. (2007). Sigetvar Seferi Tarihi ve Nakkaş Osman. Sanat Tarihi Dergisi, XVI, 67-108.
• Pestil, G. & Tayar, M. (Eds.). (2020). Taner Alakuş Hayallerimdeki Minyatürler II. İstanbul: Pendik Belediyesi Yayınları.
• Renda, G. (1994). Osman (Nakkaş). In Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi (pp. 157-158). İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
• Tanındı, Z. (1996). Türk Minyatür Sanatı. İstanbul: Türkiye İş Bankası.
• Topaloğlu, B. (2006). ‘Musavvir’ maddesi. TDV. İslam Ansiklopedisi. Cilt. 31. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. s. 241. https://islamansiklopedisi.org.tr/musavvir
• Turani, A. (2007). Dünya Sanat Tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Tümçelik, E. (2018). Günümüz Uygulamalarında Minyatür Geleneğini Sürdüren İki Sanatçı ve Yeni Tasarımlar (Master), Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• https://sozluk.gov.tr/ erişim tarihi: 26 Eylül 2020.
• http://www.istanbul.gov.tr/alakus-minyaturler-donemlerinin-belgeleridir erişim tarihi: 22 Mayıs 2021.